Áp dụng Basel II: Giải pháp tái cơ cấu đột phá

Yêu cầu tất yếu

Hoạt động tín dụng NH luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro nên việc triển khai thực hiện Hiệp ước Basel I trong quản trị NH là yêu cầu tất yếu. Không những thế, để nâng thêm một bước trong quản trị rủi ro, các NHTM Việt Nam đã được yêu cầu thực hiện Basel II và đây là một trong những nội dung quan trọng trong tiến trình tái cơ cấu hệ thống TCTD tại Việt Nam.

Và, NHNN đã chọn 10 NHTM đầu tiên triển khai thí điểm Basel II giai đoạn từ cuối năm 2015 đến 2018. Có thể kể tới những cái tên như: Vietcombank, VietinBank, VPbank, VIB, Techcombank, BIDV, MB, Sacombank… Tuy nhiên, do nhiều yếu tố, việc áp dụng Basel II tại Việt Nam vẫn phải đối mặt với không ít khó khăn.

NH phải chuẩn bị cơ sở phòng ngừa rủi ro khi tham gia Basel 2

Việc triển khai các chuẩn mực quốc tế tại Việt Nam luôn là quá trình tốn rất nhiều thời gian và kinh phí. Không chỉ dừng lại ở tình trạng bất cập về khuôn khổ pháp lý, nguồn nhân lực, mà khả năng tài chính của các NH còn hạn hẹp. Trong khi đó, việc áp dụng Basel II đòi hỏi một hệ thống quản trị điều hành chuyên nghiệp, hiệu quả dựa trên những cơ sở dữ liệu đầy đủ, rõ ràng và chi tiết. Lộ trình chuẩn hóa các nguyên tắc theo Hiệp ước Basel II không những là nền tảng, là gốc rễ, mà còn là nhu cầu cần thiết đối với từng tổ chức NH.

Vietcombank nằm trong số 10 NH được lựa chọn triển khai áp dụng đầu tiên Hiệp ước Basel II. Tháng 6/2014 vừa qua, Vietcombank đã có những bước chuẩn bị tích cực trong lộ trình triển khai Basel II, bắt đầu khởi động dự án “Phân tích hiện trạng và xây dựng lộ trình triển khai nâng cao năng lực quản trị rủi ro NH theo yêu cầu của Hiệp ước vốn Basel II”. Theo đó, Vietcombank đã phối hợp cùng với Ernst&Young (EY) cùng xây dựng lộ trình nâng cao năng lực quản trị rủi ro NH theo yêu cầu Basel II trong vòng 3 – 5 năm tới, đảm bảo tuân thủ các quy định của NHNN.

Với Techcombank, NH này đã hình thành Văn phòng Quản lý dự án Basel để có thể trực tiếp báo cáo lên Giám đốc khối Quản trị rủi ro trong việc thực hiện điều phối nguồn lực triển khai Basel II. Cũng là đơn vị có những nỗ lực mạnh mẽ, Sacombank đã dần đáp ứng được yêu cầu trong việc xây dựng hệ thống quản trị rủi ro trong toàn bộ hệ thống, cùng với đó thành lập Ban chỉ đạo và Đội dự án thực hiện Basel II, tích cực đẩy mạnh hoàn thiện Basel II vào năm 2018. Có thể nhận thấy, sự chủ động và chấp hành tốt chủ trương áp dụng Basel II như một giải pháp thiết yếu trong quá trình tái cơ cấu hệ thống NH, đặc biệt là 10 NH được lựa chọn đang thực hiện rất quyết tâm, dù vẫn còn không ít khó khăn đặt ra.

Thách thức cho nhu cầu phát triển

Vấn đề nhân lực có thể xem là khó khăn, thách thức lớn nhất trong việc áp dụng Basel II tại các NH Việt Nam. Basel II đòi hỏi nhu cầu nhân lực cho một kế hoạch kéo dài qua nhiều năm, NH sẽ phải đối mặt với vấn đề số lượng, chất lượng tuyển dụng ra sao, đào tạo nhân lực như thế nào để đáp ứng với yêu cầu đặt ra.

Trao đổi với phóng viên TBNH, lãnh đạo một NH cho biết, một trong những vấn đề khó khăn đối với những NH triển khai Basel II là thực tế bất cập của hệ thống cơ sở dữ liệu. Bởi, thành công của áp dụng Basel II cần dựa trên việc có một cơ sở dữ liệu phù hợp và đầy đủ. Trong khi đó, hệ thống cơ sở dữ liệu của các NH Việt Nam hiện nay chưa đáp ứng được yêu cầu cao hơn của Basel II.

Bởi thế, trước khi chuẩn bị triển khai Basel II, các NH phải có kế hoạch cho việc chuẩn bị cơ sở dữ liệu phù hợp với nhu cầu quản lý rủi ro của Basel II, cũng như các thông lệ quốc tế khác. Và cũng từ vấn đề này, lại dẫn đến khó khăn khác cho các NH là vấn đề nguồn vốn đầu tư để NH “chuẩn hóa” theo Basel II. Chi phí áp dụng Basel II phụ thuộc vào quy mô, phạm vi hoạt động, nền tảng sẵn có của từng NH. Triển khai Basel II không phải chuyện có thể làm trong một sớm một chiều.

Chính vì vậy nên mỗi NH phải có sự tính toán cho chi phí của từng giai đoạn thực hiện trong lộ trình áp dụng, để không gây phát sinh quá lớn. Bên cạnh đó, các NH nhất thiết phải cân nhắc việc nhờ tới sự hỗ trợ của các chuyên gia, tập đoàn tư vấn về quản trị rủi ro.

Hiện nay, tại Việt Nam, chưa có một NH nào chính thức hoàn thành triển khai Basel II, tất cả đều đang trong quá trình tự tìm hiểu, nghiên cứu để thực hiện. Để giúp đỡ các NHTM giảm thiểu khó khăn trong quá trình triển khai áp dụng Basel II, NHNN đã đề ra những phương pháp nâng cao hiệu quả trong việc hỗ trợ đào tạo phát triển nguồn nhân lực, hỗ trợ kỹ thuật từ các tổ chức quốc tế, nâng cao hệ thống cơ sở dữ liệu, xử lý vướng mắc của hệ thống các NH; kết hợp với tổ chức các diễn đàn, hội thảo thúc đẩy hợp tác giữa các NH Việt Nam với các NH nước ngoài. Quản trị rủi ro tốt, mỗi NH sẽ có một nền tảng vững chắc, tạo đà cho sự phát triển trong tương lai, nâng cao tính cạnh tranh trong hệ thống.

Basel II nếu được thực hiện một cách bền bỉ, khoa học, triệt để, có đầu tư và định hướng đúng đắn sẽ không những bảo đảm nguồn vốn cho các NH, mà còn tạo tiền đề cho hệ thống NH Việt Nam cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Vì vậy, tuy khó khăn nhưng các NH đều tỏ rõ quyết tâm triển khai, hướng đến mô hình NH hiện đại, tiệm cận chuẩn mực quốc tế với khả năng cạnh tranh cao.