Áp dụng biên độ +3,5%: Có ngăn được trục lợi trên cổ phiếu quỹ

Ông Hoàng Đình Kế - Phó Tổng giám đốc Công ty Chứng khoán VSM nhận định, cùng với quy định sau 6 tháng thì DN mới được bán ra hoặc mua vào thêm CPQ tại Luật Chứng khoán, việc siết lại biên độ giá như vậy là để giảm thiểu việc DN lợi dụng có số lượng CPQ lớn để trục lợi trên thị trường. Quy định này đã thể hiện trách nhiệm của cơ quan quản lý trong việc bảo đảm quyền lợi của cổ đông nói chung, trong đó có cổ đông nhỏ và hạn chế ảnh hưởng của cổ đông lớn. Bởi khi có thông tin mua bán diễn ra thường là cổ đông nhỏ biết thông tin sau và do không trực tiếp điều hành DN nên họ là người chịu nhiều thiệt thòi. Còn đối với các tổ chức phát hành, quy định này không ảnh hưởng gì nếu thực sự DN đó mua CPQ để làm tăng giá trị cho cổ đông.

Với thị trường, quy định này cũng tác động tích cực hơn, bởi giả sử nếu DN mua 150 nghìn CPQ với giá 9.700 đồng/CP thì tất nhiên NĐT khác có đặt 9.300 đồng/CP thì bảng điện tử vẫn khớp lệnh mua với giá 9.700 đồng/CP. Điều này tác động tích cực hơn cho NĐT vì họ bán được giá tốt hơn, và làm giảm tác động của CPQ đến TTCK.

Tuy nhiên, các quy định này chưa đủ sức giảm thiểu việc trục lợi từ CPQ của DN cũng như các cổ đông lớn và người có liên quan. Lý giải cho vấn đề này, ông Kế đưa ra hàng loạt các hình thức trục lợi đã và vẫn có thể tiếp tục diễn ra trên thị trường. Chiêu thức thứ nhất mà ban lãnh đạo DN đưa ra chính là việc thông báo cho những người thân quen mua vào CPQ trước khi công bố thông tin mua vào. Khi thông tin mua CPQ được công bố, giá CP tăng. Lúc này ban lãnh đạo DN lại phím cho người thân thực hiện bán ra. Đây là giao dịch nội gián, pháp luật cấm. Nhưng trên thực tế ở Việt Nam, việc tiết lộ, rò rỉ thông tin vẫn diễn ra.

Một hình thức khác được ghi nhận đã từng xảy ra là tổ chức niêm yết lợi dụng CPQ chuyển sang hình thức khác, như thưởng cho cán bộ nhân viên. Gần đây nhất là một đơn vị thuộc lĩnh vực ngân hàng đang sở hữu 1 triệu CPQ đang hạn chế giao dịch trong 6 tháng. Để lách giới hạn thời gian được phép giao dịch, đơn vị này đã thưởng cho cán bộ nhân viên. Ngay lập tức, CPQ này có thể được giao dịch ngay trên thị trường. Nhưng thực chất cán bộ nhân viên có được hưởng hay không hay chỉ là kịch bản của ban lãnh đạo "nhờ" nhân viên đứng giúp thì gần như không kiểm soát được.

Ngoài ra, đã có trường hợp Ban lãnh đạo đơn vị niêm yết lợi dụng CPQ dưới hình thức phát hành thêm CP để thu hút tiền từ cổ đông khi cần vốn. Thế nhưng, ngay sau phát hành thành công, đơn vị này thực hiện mua CPQ. Trong khi thông thường, việc mua lại CPQ từ khoản tiền lợi nhuận thặng dư để lại hoặc khoản tiền chênh lệch từ khi phát hành hoặc từ các quỹ công đoàn của cán bộ nhân viên. Khi DN phát hành thêm như vậy, giá CP đã bị pha loãng giảm đi theo tỷ lệ tương ứng. Như vậy, lượng CPQ mà DN đó mua sẽ được nhiều hơn nhiều so với trước kia. Nhưng khi DN mua CPQ thì giá CP lại tăng. Việc trục lợi ở đây đã được phơi bày khi mục đích tăng vốn và sử dụng vốn tăng đó bất nhất. Điều này đã làm đảo lộn thị trường và tác động xấu đến tâm lý NĐT, quan trọng hơn là tạo ra hình ảnh của công ty không tốt trong con mắt cổ đông.

Với những minh chứng này ông Kế cho rằng, để việc mua bán CPQ của DN thực sự vì mục tiêu ổn định giá cổ phiếu và để tăng quyền lợi của cổ đông cần phải siết chặt biên độ hơn nữa, chỉ còn 2% đối với sàn HNX và 3% đối với HSX, đồng thời "lấp" những khe hở pháp lý bằng các biện pháp mạnh.

Dương Công Chiến