Bán lẻ nội "hụt hơi"
Hồi đầu năm nay, dư luận từng xôn xao chuyện một doanh nghiệp (DN) kinh doanh bán lẻ lớn tại TP. Hồ Chí Minh liên tiếp đóng cửa 3 - 4 siêu thị tại nội thành. Ở phía Bắc, một DN lớn khác cho biết, doanh thu nửa đầu năm nay không được như cùng kỳ năm ngoái. Dường như là kỳ lạ nếu nhìn vào số liệu thống kê. Trong 10 tháng năm 2012, tổng mức bán lẻ cả nước ước đạt gần 1,92 triệu tỷ đồng, tăng 17,1% so với cùng kỳ năm 2011. Ngay cả đã loại trừ yếu tố tăng giá, sức mua vẫn còn tăng 6,7%. Thông tin này cho thấy, phải chăng không hẳn DN bán lẻ nào cũng khó khăn?
Do thiếu vốn, ít kinh nghiệm nên DN bán lẻ nội khó cạnh tranh
Theo nhiều chuyên gia, thị trường bán lẻ đang chia thành hai bức tranh nội và ngoại, với một bên bộn bề khó khăn, một bên vẫn bình chân tiến tới. Bởi một thực tế đang diễn ra là khả năng cạnh tranh giữa DN bán lẻ trong nước và DN có vốn nước ngoài đang ngày càng cách biệt. Do DN bán lẻ nội thường có quy mô nhỏ nên cơ chế, chính sách để phát triển hệ thống bán hàng cả về mặt tài chính, diện tích mặt bằng, hạ tầng kỹ thuật… luôn “yếu thế” so với DN ngoại.
Ông Vũ Vinh Phú - Chủ tịch Hiệp hội Siêu thị Hà Nội đưa ra một ví dụ, một siêu thị của Việt Nam có mức vốn khoảng 100 - 200 tỷ đồng, trong khi đó Metro đầu tư vào một địa điểm khoảng 600 tỷ đồng. Vì lẽ này, các DN có vốn đầu tư nước ngoài có lợi thế trong việc chủ động tích trữ hàng hóa, thậm chí đủ nguồn lực để hỗ trợ nông dân trồng các loại rau, quả… Kết quả là họ thường mua được sản phẩm với mức giá thấp. Với các sản phẩm nhập khẩu, các DN nước ngoài cũng có lợi thế từ chiến lược thu mua phân phối toàn cầu. Ngược lại, các DN Việt Nam chỉ tổ chức thu mua trong nước là chính.
Ở một diễn biến khác, theo ông Vũ Vinh Phú, DN bán lẻ trong nước đang gặp rất nhiều khó khăn trong thuê đất làm mặt bằng bán lẻ. Hiện các DN Việt Nam khi được giao 4000 m2 đất phải nộp 600 tỷ đồng, khoản tiền “quá sức” với cả những DN có tiềm lực chứ chưa nói DN nhỏ. Một trường hợp điển hình là Fivimart. Bà Vũ Thị Hậu - Phó tổng giám đốc Công ty Nhất Nam (đơn vị sở hữu thương hiệu Fivimart) cho biết, cách đây không lâu, DN này đã phải đóng cửa siêu thị tại quận 7, TP.Hồ Chí Minh do giá thuê mặt bằng quá cao. Trong khi đó, các DN nước ngoài có thời kỳ vào Việt Nam được giảm 50% thuế thu nhập DN trong 2 năm...
Một bất cập khác là công tác quy hoạch của Việt Nam diễn ra chậm và thường chưa hoàn chỉnh. Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh là các trung tâm tiêu dùng lớn, nhưng nhiều đại siêu thị của những tập đoàn phân phối bán buôn được đặt ngay tại trung tâm làm phá vỡ quy hoạch và triệt tiêu khả năng cạnh tranh của các DN bán lẻ Việt Nam. Chưa hết, một nguy cơ nữa kèm theo là hiện các DN bán buôn nước ngoài đang tìm cách “lách” vào hệ thống bán lẻ Việt Nam thông qua hợp tác kinh doanh, tận dụng triệt để mạng lưới sẵn có của DN Việt Nam đang hoạt động tốt để kinh doanh bán lẻ. “Nếu không cẩn thận, chúng ta sẽ thua ngay trên sân nhà”, ông Vũ Vinh Phú cảnh báo.
Đứng trước nguy cơ trên, nhiều chuyên gia cho rằng, Nhà nước cần phải có cơ chế, chính sách, luật pháp để cho các DN mọi thành phần cạnh tranh bình đẳng. Ngoài ra, Việt Nam cũng có quyền hỗ trợ những kinh phí nhất định cho xúc tiến thương mại đối với DN trong nước. Chia sẻ quan điểm này, TS. Đinh Thị Mỹ Loan - Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội các nhà bán lẻ Việt Nam cho rằng, có hai việc cần làm ngay là xây dựng chiến lược phát triển ngành công nghiệp bán lẻ Việt Nam và hoàn thiện hệ thống pháp luật điều chỉnh hoạt động phân phối bán lẻ.
Bài và ảnh Trường Sơn