Bất thường CPI tháng 8: Do cách điều hành giá?
“Không phải chỉ số giá tiêu dùng âm thì điện, xăng tăng giá mà CPI dương thì hai mặt hàng này giảm”, Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương) Võ Văn Quyền trấn an báo giới trong cuộc họp giao ban Bộ này diễn ra vào đầu tháng 8. Tuy nhiên, thực tế thị trường cho thấy CPI đã tăng cao trở lại và giá cả nhiều mặt hàng tiếp tục đứng trước khả năng tăng thêm.
Diễn biến CPI so với tháng trước. (Ảnh: PV)
Từ việc “tháo khoán” cho tăng giá
Sau gần nửa năm liên tục tăng ở mức thấp, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 8/2012 phát đi cảnh báo đầu tiên về kịch bản tăng tốc trở lại, đúng lúc chu kỳ tiêu dùng cuối năm khởi động từ tháng này. Xét về mặt con số, mức tăng 0,63% so với tháng trước là “kỷ lục” mới của các tháng từ sau Tết Nguyên đán trở lại đây. Quan ngại cũng gắn với sự đổi chiều bất thường của chỉ tiêu lạm phát, sau khi CPI không duy trì được xu hướng giảm của 2 tháng liên tiếp trước đó.
Hệ quả là những xu hướng tích cực của chỉ số giá không còn tiếp diễn: con số tăng 2,86% so với cuối năm trước đã trở thành mức cao nhất kể từ đầu năm đến nay; còn so với cùng kỳ, mức tăng 5,04% đang là “ứng cử viên” cho vị trí đáy lạm phát kể từ cuối năm 2009. Vụ trưởng Vụ Thống kê giá (Tổng cục Thống kê) Nguyễn Đức Thắng cho biết, việc đảo chiều tăng trở lại của chỉ số giá tiêu dùng có nguyên nhân từ việc tăng giá điện, xăng dầu, gas, nước sinh hoạt, dịch vụ y tế… Cố nhiên, đó là những mặt hàng vừa được “tháo khoán” cho phép tăng giá trong thời gian gần đây.
Có lý do để tin rằng, CPI giảm là cái cớ để cơ quan quản lý giá cả cho phép tăng giá nhiều mặt hàng. Chẳng hạn như dịch vụ y tế, về mặt pháp lý phí dịch vụ này đã có thể tăng từ giữa tháng 4/2012 theo sự đồng tình của Bộ Tài chính. Tuy nhiên, cho đến tận tháng này mới có hơn chục tỉnh, thành phố “thử phản ứng” đối với CPI. Kết quả là lạm phát đảo chiều nhanh chóng. Trong khi nhìn về phía trước, “Hà Nội sẽ công bố điều chỉnh vào tháng sau và với trọng số lớn của Thủ đô thì tác động sẽ khá lớn”, Vụ trưởng Vụ Thống kê giá (Tổng cục Thống kê) Nguyễn Đức Thắng lưu ý thêm.
Việc “thả cửa” cho tăng giá quá nhiều mặt hàng trong thời gian vừa qua đang phát đi những quan ngại đối với khả năng lạm phát có thể thổi bùng lại mối lo bất ổn vĩ mô. “Họp Tổ điều hành thị trường trong nước đã nhắc nhở việc địa phương thực hiện điều chỉnh chi phí dịch vụ y tế xa quá, một số tỉnh tăng gần kịch khung mà lại là tỉnh nghèo thì sẽ ảnh hưởng rất lớn”, ông Thắng thông tin.
Tuy nhiên, dịch vụ y tế không phải là nhân tố duy nhất được phép tăng giá. “Thời điểm thích hợp” cũng là cái cớ để doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu được “nới” thêm quyền tự định giá theo Nghị định 84. Cho nên, chỉ trong vòng chưa đầy 30 ngày, giá xăng dầu đã có 3 lần tăng với tổng mức điều chỉnh là 2.400 đồng/lít đối với xăng A92. Và khi mà yếu tố hãm 10 ngày/lần điều chỉnh đã qua, doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối lại rục rịch đệ trình phương án tăng giá mới với mức tăng đề nghị lên tới 1.200 đồng/lít.
Và nỗi lo lạm phát, bất ổn
Nhưng đáng quan ngại hơn, ngay các nhóm hàng hóa quan trọng khác đang có tác động kìm hãm đà tăng của CPI cũng thể hiện chuyển động bất lợi cho chỉ số này. Báo cáo của Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) công bố mới đây cho hay, giá gạo tại khu vực các tỉnh miền Nam đang có xu hướng tăng trở lại khi tình hình xuất khẩu mặt hàng này được cải thiện.
Trong khi đó, chăn nuôi chịu lỗ lớn dẫn tới chuyện bỏ chuồng trại, “phơi” ao… Khả năng thiếu hụt nguồn cung đối với một số mặt hàng thực phẩm vào giai đoạn cuối năm đang dấy lên những hồi chuông cảnh báo. Diễn biến trên thực tế, ông Thắng lưu ý mức độ giảm của CPI nhóm lương thực, thực phẩm mấy tháng gần đây đang thấp dần và đứng trước nguy cơ có thể đảo chiều vào cuối năm.
Nhìn thẳng vào tháng tới, phía Tổng cục Thống kê lưu ý, dịp khai giảng năm học mới có thể là nguyên nhân đẩy lạm phát tăng rất cao như đã từng diễn ra trong mấy năm gần đây. Mùa mưa bão cũng là một quan ngại khác cho khả năng bất lợi với túi tiền của người tiêu dùng. “Khả năng tháng sau chỉ số giá tiêu dùng vẫn tăng”, Vụ trưởng Nguyễn Đức Thắng khẳng định với Thời báo Ngân hàng.
Những phân tích gần đây cho thấy, việc lạm phát tăng trở lại ở thời điểm này là bất lợi lớn đối với tình hình sản xuất và tăng trưởng của nền kinh tế. Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia lưu ý, cả cung và cầu đều đang yếu. Đối với nhà sản xuất, giá và sức mua xuống thấp khiến nhìn nhận về triển vọng kinh doanh hết sức ảm đạm. Thậm chí, kết quả một số cuộc điều tra doanh nghiệp gần đây còn cho thấy sự bế tắc trong kinh doanh, với dự báo giảm sản lượng, cắt giảm nhân công và hủy bỏ kế hoạch mở rộng sản xuất…
“Về lâu dài, doanh nghiệp muốn phát triển thì vĩ mô phải ổn định. Nền kinh tế mà sản xuất dựa nhiều vào vốn như Việt Nam thì tốt nhất là ngân hàng dồi dào vốn và cho vay với lãi suất thấp. Tuy nhiên để lãi suất thấp thực dương thì lạm phát phải rất thấp. Điều hành năm nay 7%, năm sau thấp hơn nữa thì đấy mới là ổn định lâu dài, mới là điều doanh nghiệp trông đợi ở Chính phủ”, quan điểm này của Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Vũ Đức Đam tại cuộc họp mới đây, có lẽ cần phải được “soi” vào tình huống lạm phát giật cục ở tháng này.
Anh Quân