Bộ Kế hoạch và Đầu tư không phải là bộ chia tiền và đừng ngại va chạm
Một năm đã trôi qua và chúng ta vẫn trăn trở tìm lời giải cho câu hỏi: tại sao tăng trưởng của chúng ta vẫn chưa đạt được mục tiêu và đang còn dưới tiềm năng, tại sao nguy cơ tụt hậu vẫn đang hiện hữu? Đất nước chúng ta làm sao vượt qua được bẫy thu nhập trung bình…?”, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng mở đầu bài phát biểu tại Hội nghị tổng kết công tác năm 2016 và triển khai nhiệm vụ năm 2017 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT).
Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc và Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đã cùng tham dự Hội nghị.
Tận dụng thời gian, chắt chiu từng cơ hội
Bài phát biểu của Bộ trưởng Dũng mang đầy tâm trạng trăn trở của một người đứng đầu một ngành “đóng vai trò tổng tham mưu trưởng trong phát triển kinh tế, xã hội của đất nước” như Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc gọi tên.
Bộ trưởng nêu lên những vấn đề tối quan trọng nhưng đầy nan giải của đất nước như vấn đề già hóa dân số; thu nhập bình quân đầu người, tác động của biến đổi khí hậu; vấn đề ô nhiễm môi trường, vệ sinh an toàn thực phẩm… Và còn nhiều vấn đề tồn tại cần giải quyết như tham nhũng, đầu tư công chưa hiệu quả, bội chi cao, nợ xấu nhiều, mất cân đối thu chi ngân sách, hệ thống ngân hàng hoạt động chưa vững chắc, chênh lệch giàu nghèo cao; đời sống của một bộ phận công nhân, nông dân còn gặp nhiều khó khăn.
“Điều này đặt ra hàng loạt thách thức buộc chúng ta phải suy nghĩ làm thế nào để đất nước phát triển nhanh, bền vững, lành mạnh hơn và người dân được ấm no, hạnh phúc, hưởng thụ xứng đáng thành quả phát triển, lấy lại niềm tin của người dân và DN. Đó cũng là những gì thuộc về chức năng của Bộ KH&ĐT”, Bộ trưởng Dũng phát biểu.
Điểm lại những nỗ lực và thành quả đạt được, Bộ trưởng cho rằng vượt qua năm 2016 nhưng không phải chúng ta hài lòng với kết quả đạt được. Ông nói: Chúng ta cần hiểu rằng các nước đứng trước chúng ta không chờ chúng ta vượt qua. Và các nước đứng sau đang cải cách mạnh mẽ, họ không chịu đứng sau và sẽ vượt qua nếu Việt Nam không bứt phá và cứ bước chậm như hiện nay. Ông nói chúng ta phải tận dụng thời gian, chắt chiu từng cơ hội, tự đổi mới vươn lên vượt qua thì mới có khả năng vượt qua những thách thức này.
Việt Nam đang phấn đấu cho một khát vọng: thịnh vượng – hiện đại – văn minh. Đây cũng là khát vọng của Bộ Kế hoạch và Đầu tư bởi và điều này hun đúc từng cán bộ, công chức trong bộ cùng nỗ lực phấn đấu làm tốt nhiệm vụ.
Chia sẻ với Bộ trưởng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Quản lý kinh tế Trung ương – TS. Nguyễn Đình Cung phát biểu rằng cả xã hội đang rất kỳ vọng từ tuyên bố chính trị của Thủ tướng về xây dựng một Chính phủ liêm chính, kiến tạo và phục vụ phát triển. Nhưng “tôi theo dõi nhưng chưa thấy và cũng chưa nghe các Bộ trưởng khác, các Chủ tịch UBND tỉnh, thành phố cho biết xem thực hiện tuyên bố chính trị của Thủ tướng trong ngành mình, địa phương mình như thế nào. Nếu chần chừ thì tuyên bố chính trị chỉ dừng lại ở tuyên bố chính trị”, ông Cung nói.
Ông Vũ Quang Các, Vụ trưởng Vụ Quản lý quy hoạch (Bộ KH&ĐT) bày tỏ sự bức xúc khi đề cập đến tình trạng các bộ ngành quyết không chịu đổi mới, tiếp tục “cát cứ” để giữ quyền lợi của mình. Cụ thể là với dự thảo luật quy hoạch, các bộ nói ngược lại quan điểm về dự án Luật Quy hoạch khi trình Uỷ ban Thường vụ Quốc hội mặc dù trước đó đã thống nhất cao trong Chính phủ.
Bộ KH&ĐT là tổng công trình sư
Ghi nhận sự đóng góp trực tiếp của Bộ KH&ĐT trong kết quả chung của đất nước, nhưng Thủ tướng cũng thẳng thắn chỉ ra những tồn tại mà Bộ KH-ĐT cần khắc phục. Dù có nhiều cố gắng nhưng những chiến lược lớn vẫn chưa được thực hiện một cách có hiệu quả. Một số nhiệm vụ do Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ giao chưa hoàn thành tốt. Công tác phối hợp giữa Bộ KH&ĐT với các Bộ, ngành và địa phương trong điều hành kinh tế vĩ mô vẫn còn nhiều hạn chế. Thủ tướng lấy ví dụ về trường hợp dự thảo Luật Quy hoạch, vẫn còn có các ý kiến khác nhau giữa một số bộ một phần do Bộ KH&ĐT chưa thuyết phục tốt, ông nhắc rằng “nói phải củ cải cũng nghe”.
Bộ KH&ĐT là cơ quan soạn thảo Nghị quyết 01 của Chính phủ, phải đi đầu trong việc thực hiện Nghị quyết này. “Phải đổi cách làm, đổi mới tư duy. Đổi mới là khó nhưng không đổi mới cách làm, đổi mới tư duy, tiếp tục tinh thần bao cấp, quan liêu là chết”, Thủ tướng nhấn mạnh.
Nền kinh tế đã chuyển đổi mạnh mẽ sang nền kinh tế thị trường, tư duy của nhà lập kế hoạch phải thay đổi trước một bước. Việc lập quy hoạch phải xóa lợi ích nhóm, loại bỏ việc đan xen bất hợp lý các lợi ích cục bộ của bộ, ngành, các tập đoàn trực thuộc và những doanh nghiệp thân hữu. Lập quy hoạch phải dựa trên lợi ích quốc gia, dân tộc; lợi ích ngắn hạn không được mâu thuẫn với lợi ích chiến lược dài hạn.
“Trong lập quy hoạch, kế hoạch chắc chắn có va chạm, vì vậy Bộ cần có dũng khí. Bộ phải có chính kiến, quyết tâm vượt qua bằng sự liêm chính chứ không phải “ngoại giao giữa các bộ với nhau như cây tre lắc qua lắc lại, như thế việc không thể giải quyết được”, Thủ tướng nhấn mạnh.
Thủ tướng nhấn mạnh Bộ KH&ĐT phải xác định được vai trò của mình không phải là một bộ chia tiền, đây phải là cơ quan thiết kế chính sách phát triển, là kiến trúc sư trưởng của quốc gia. Bộ phải có chương trình cải cách tốt nhất để xứng tầm kiến trúc sư trưởng của đất nước.
“Một kiến trúc sư giỏi là trong điều kiện nguồn lực eo hẹp nhất vẫn có thể đưa ra một thiết kế tốt nhất. Vậy chúng ta đang trong bối cảnh nguồn lực eo hẹp vậy thì cách tính toán nào cho có hiệu quả nhất. Đó là câu hỏi, một bài toán lớn đặt ra cho Bộ KH&ĐT”, Thủ tướng phát biểu.