Cần làm rõ cơ quan chịu trách nhiệm pháp lý đối với số liệu thống kê
Sáng nay (25/5), Chính phủ đã trình Quốc hội về việc sửa đổi Luật thống kê. Theo Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh, mục đích sửa Luật này là nhằm tạo cơ sở pháp lý vững chắc để tăng cường hiệu lực, hiệu quả hoạt động thống kê, bảo đảm việc cung cấp thông tin thống kê chính xác, khách quan và kịp thời, phản ánh đúng, đầy đủ tình hình kinh tế - xã hội trong từng thời kỳ góp phần tích cực vào công tác phân tích, hoạch định và điều hành chính sách của Chính phủ, góp phần vào việc phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và đáp ứng được nhu cầu thông tin thống kê của đông đảo người sử dụng. Dự thảo Luật Thống kê (sửa đổi) gồm 9 Chương, 74 Điều.
Thẩm tra dự án Luật Thống kê (sửa đổi), Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, tán thành với Tờ trình của Chính phủ và cho rằng, việc sửa đổi Luật Thống kê là cần thiết nhằm khắc phục những bất cập của Luật Thống kê hiện hành như: chất lượng, độ tin cậy của số liệu thống kê; chênh lệch số liệu thống kê giữa Trung ương và địa phương, giữa Tổng cục Thống kê với bộ, ngành về một số chỉ tiêu thống kê; công tác phân tích, dự báo thống kê; việc ứng dụng công nghệ thông tin, sử dụng nguồn dữ liệu thông tin sẵn có; về hội nhập quốc tế đối với công tác thống kê. Đồng thời, việc sửa đổi Luật lần này nhằm tiếp tục hoàn thiện khuôn khổ pháp lý đối với hoạt động thống kê nhà nước và hoạt động thống kê ngoài nhà nước.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Nguyễn Văn Giàu cho biết, đa số ý kiến tán thành với phạm vi điều chỉnh dự thảo Luật. Phạm vi điều chỉnh bao gồm thống kê nhà nước và thống kê ngoài nhà nước cho thấy sự hoàn thiện khuôn khổ pháp lý toàn diện của dự thảo Luật đối với hoạt động thống kê của toàn xã hội. Việc quy định thống kê ngoài nhà nước bảo đảm quyền tự do kinh doanh theo quy định của Hiến pháp, đáp ứng nhu cầu thông tin thống kê phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp và nhu cầu của tổ chức, cá nhân.
Có ý kiến cho rằng thống kê là loại hình dịch vụ đặc biệt mà sản phẩm của thống kê có thể tác động lớn đến kinh tế - xã hội, có tính chất dẫn dắt, định hướng xã hội, do vậy đề nghị nên đưa hoạt động thống kê ngoài nhà nước vào loại hình kinh doanh có điều kiện. Ý kiến khác đề nghị dự thảo Luật chỉ nên điều chỉnh hoạt động thống kê nhà nước, còn hoạt động thống kê ngoài nhà nước nên được điều chỉnh bởi pháp luật chuyên ngành khác.
Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cũng cho biết, đa số ý kiến tán thành với quy định dự thảo Luật, hệ thống thông tin thống kê nhà nước gồm 4 cấp: hệ thống thông tin thống kê quốc gia; hệ thống thông tin thống kê bộ, ngành; hệ thống thông tin thống kê cấp tỉnh và hệ thống thông tin thống kê cấp huyện. Theo đó, dự thảo Luật quy định phân biệt rõ hệ thống thông tin thống kê quốc gia bao gồm: thông tin thống kê do cơ quan thống kê trung ương thực hiện và thông tin thống kê do cơ quan thống kê địa phương thực hiện; thông tin thống kê do bộ, ngành thực hiện, cung cấp cho cơ quan thống kê trung ương. Việc quy định cụ thể, rành mạch và bảo đảm sự thống nhất trên toàn quốc trong hoạt động thống kê nhà nước sẽ nâng cao độ tin cậy, tính minh bạch, chính xác, kịp thời của thông tin thống kê nhà nước.
Có ý kiến đề nghị cần làm rõ thẩm quyền, trách nhiệm của từng cấp trong việc kiểm tra, công bố thông tin thống kê; rà soát quy định phù hợp với dự án Luật tổ chức chính quyền địa phương.
Về thẩm định hệ thống chỉ tiêu thống kê bộ, ngành (Điều 19); thẩm định phân loại thống kê ngành, lĩnh vực (Điều 25); thẩm định phương án điều tra thống kê (Điều 31); thẩm định chế độ báo cáo thống kê cấp bộ, ngành (Điều 49), theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Nguyễn Văn Giàu, đa số ý kiến nhất trí với dự thảo Luật quy định việc cơ quan thống kê Trung ương có trách nhiệm thẩm định hệ thống chỉ tiêu thống kê của bộ, ngành; thẩm định phân loại thống kê ngành, lĩnh vực; thẩm định phương án điều tra thống kê; thẩm định chế độ báo cáo thống kê cơ sở và chế độ báo cáo thống kê tổng hợp cấp bộ, ngành trước khi ban hành nhằm khắc phục sự chênh lệch số liệu thống kê giữa cơ quan thống kê trung ương và bộ, ngành.
“Tuy nhiên, cần làm rõ cơ quan chịu trách nhiệm pháp lý đối với số liệu thống kê của bộ, ngành khi công bố trong trường hợp bộ, ngành giải trình với cơ quan thống kê Trung ương bằng văn bản về việc không tiếp thu ý kiến thẩm định. Có ý kiến đề nghị cần quy định quyền hạn được phản biện của tổ chức, cá nhân khi sử dụng các số liệu thống kê được công bố” – ông Nguyễn Văn Giàu nói.
Về lịch công bố thông tin thống kê nhà nước (Điều 54), đa số ý kiến nhất trí với nội dung quy định 3 mức độ của số liệu thống kê được công bố gồm: số liệu thống kê ước tính; số liệu thống kê sơ bộ; số liệu thống kê chính thức.
Ngoài ra, đa số ý kiến tán thành với quy định về tổ chức thống kê nhà nước và cho rằng tính độc lập, khách quan của hoạt động thống kê nhà nước là sự độc lập về chuyên môn, nghiệp vụ và hiện nay hệ thống tổ chức thống kê đang vận hành ổn định, do đó nên duy trì mô hình tổ chức này, tuy nhiên cần tổ chức theo nguyên tắc tập trung, thống nhất.