Cần tính đến nhiều giải pháp đồng bộ

	Để tăng trưởng đạt 6,2% phải tăng vốn đầu tư
	Thiếu chính sách tích tụ ruộng đất: Rào cản với nông nghiệp công nghệ cao

Bỏ ruộng thì dễ, bám đất thì chắc

Hiện nay, cả nước có khoảng 10 triệu hộ nông dân, với 70 triệu mảnh đất nông nghiệp. Bình quân hộ nông nghiệp chỉ có khoảng 0,46 ha nhưng chia nhỏ thành 2,83 mảnh đất, ruộng.

Đất đai manh mún là yếu tố cản trở người dân và DN đầu tư dài hạn vào nông nghiệp. Và dù chủ trương không ngăn cản tích tụ ruộng đất, nhưng cơ chế chính sách đang bó buộc khiến quá trình này diễn ra rất chậm.

Cần có quy định về quyền tài sản, về đăng ký, chứng nhận tài sản trên đất đối với các dự án sản xuất nông nghiệp công nghệ cao khi chủ tài sản là DN

Quy định về hạn mức đất hiện nay đang bó tay nhiều nhà đầu tư. Để lách luật, nhà đầu tư đã dùng cách nhận chuyển nhượng đất nhưng mượn người đứng tên. Cách này rủi ro cho cả 2 phía và làm ngân sách thất thu. Hơn nữa, nhận chuyển quyền vượt hạn mức là hành vi pháp luật nghiêm cấm và phần diện tích vượt hạn mức bị từ chối thế chấp khi vay vốn ngân hàng.

Hơn nữa, người nông dân luôn ở thế yếu, họ luôn lo DN quay lưng, lo DN ép bán hoặc thuê đất với giá không tương xứng. Cùng một làng một xã, cùng một nhà đầu tư đến đàm phán thuê đất, có hộ đồng ý, có hộ không; lại có hộ thì yêu cầu chính quyền phải thu hồi rồi đền bù với giá thị trường...

Trong khi đó, pháp luật lại chưa có quy định cụ thể để xử lý giải quyết. Có những dự án phải thuê đất của cả nghìn hộ dân, nhưng chỉ cần một vài hộ không đồng ý là dự án không triển khai được, ông Trần Kiên Cường, Giám đốc phát triển dự án Tập đoàn Vingroup chia sẻ.

Bên cạnh đó, hiện việc đào tạo nghề, giải quyết công ăn việc làm cho các đối tượng lao động rút khỏi lĩnh vực nông nghiệp chưa tốt. Không ít người tuy đã ly nông nhưng chưa có được nghề ổn định, họ lo thất nghiệp khi hết việc quay về nên không bán ruộng, cũng chẳng cho thuê dài hạn mà giữ ruộng làm vật “bảo hiểm”. Nhiều người để ruộng không, nhiều người chỉ cho người trong xóm trong làng thuê ruộng cấy theo từng vụ.

Vì thế “Ở phía Bắc, nông dân bỏ ruộng thì dễ nhưng bám đất thì chắc lắm!”, ông Đào Trung Chính – Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Quản lý đất đai (Bộ Tài nguyên và môi trường) nhận xét.

Để nông dân không bị tước đoạt

Nền nông nghiệp hàng hóa hiện đại đòi hỏi phải tích tụ - tập trung ruộng đất tới những quy mô thích hợp. Chuyện hạn điền, tích tụ ruộng đất đã bàn đến nhiều lần trong nhiều năm. Nhiều băn khoăn đã đặt ra, liệu có chuyện DN lợi dụng lấy đất nông nghiệp để làm việc khác, rồi người nông dân có bị tước đoạt? Liệu có tình trạng người giàu mua đất không phải để kinh doanh mà để tích trữ tài sản?

Đã có nhiều ý kiến cho rằng phải tránh thu hút DN bằng việc hy sinh lợi ích của nông dân.

Trước thực trạng đó, và để có đất cho sản xuất lớn mà người nông dân không bị tước đoạt, Hà Nam đã linh hoạt vận dụng chính sách đất đai với nguyên tắc luôn đảm bảo quyền được Nhà nước giao đất lâu dài của người dân (giấy chứng nhận quyền sử dụng đất do hộ dân giữ và quản lý).

Chính quyền đứng ra thuê lại đất và cho DN thuê lại. DN phải có trách nhiệm đào tạo và tuyển dụng người bán đất, cho thuê đất vào làm việc với mức lương ổn định. Giá cho DN thuê bằng đúng giá chính quyền thuê của dân, thời gian thuê ổn định trong 20 năm.

Cách làm linh hoạt của Hà Nam được nhiều địa phương và cả cơ quan chức năng cho là “hiệu quả và đảm bảo quyền và lợi ích của người nông dân”. Nhưng nó gặp phải những băn khoăn về tính pháp lý, vì hiện Luật Đất đai chưa cho phép chính quyền thuê đất của dân.

Nhiều ý kiến đề nghị, để nông dân có thể dùng đất góp, cho thuê hoặc chuyển nhượng mà không phải lo về lợi ích lâu dài, cần có một nghị định về cơ chế, chính sách tích tụ đất nông nghiệp để thúc đẩy sản xuất nông nghiệp quy mô lớn. Đã đến lúc không cần quy định hạn mức. Và cũng cần sửa đổi Luật Đất đai, trong đó có quy định cơ quan nhà nước (cấp xã, cấp huyện, cấp tỉnh) được phép thuê quyền sử dụng đất nông nghiệp của hộ gia đình, cá nhân và cho DN thuê lại để sản xuất.

Bên cạnh đó cần có quy định về quyền tài sản, về đăng ký, chứng nhận tài sản trên đất đối với các dự án sản xuất nông nghiệp công nghệ cao khi chủ tài sản là DN mà đất lại là của người dân...

Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng, tại Hội nghị Giải pháp tích tụ tập trung đất đai phục vụ phát triển nông nghiệp quy mô lớn hôm 14/4/2017, đã lưu ý rằng:“Nếu tích tụ, tập trung ruộng đất một cách hình thức, phong trào, không căn cứ vào nhu cầu của thị trường, năng lực của chủ thể thì chắc chắn sẽ thất bại”.

Tích tụ, tập trung ruộng đất phải dựa trên cơ sở quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất gắn với tái cơ cấu sản xuất ngành nông nghiệp, phải phù hợp với điều kiện thực tế của mỗi địa phương, của từng vùng, từng khu vực; Cần đẩy mạnh phát triển công nghiệp, dịch vụ nói chung, phát triển kinh tế ngành nghề ở nông thôn và các chính sách hỗ trợ nông dân có việc làm mới.

Ông kết luận: “Tích tụ, tập trung ruộng đất phải đặt hiệu quả là mục tiêu cuối cùng, không làm nếu không hiệu quả, không làm với bất cứ giá nào”.

Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và môi trường – ông Trần Hồng Hà: Nước ta không thể công nghiệp hóa, hiện đại hóa, nâng cao hiệu quả sử dụng đất, hiệu suất lao động trong nông nghiệp nếu vẫn duy trì nền nông nghiệp manh mún, phân tán, tự phát… Tôi muốn nói, tích tụ đất đai cần phải tính đến nhiều giải pháp đồng bộ và quan trọng như: giải pháp về thị trường, về thu hút nguồn lực đầu tư vào nông nghiệp; quy hoạch và xây dựng được nhiều sản phẩm nông nghiệp Việt Nam có sức cạnh tranh trên thị trường thế giới; giải pháp về ứng dụng khoa học công nghệ… Như thế, mới có thể có được nền nông nghiệp Việt Nam đủ sức cạnh tranh và hội nhập”.