Cạnh tranh bằng giá thành hay giá trị?

6 giờ chiều thứ Hai đầu tuần, như thường lệ chị Hồng, nhân viên văn phòng 39 tuổi, nhận cuộc gọi của người đưa thịt lợn hữu cơ Bảo Châu. Túi đồ chuyển đến khoảng 5kg, giá đồng đều 150 nghìn đồng/kg, gồm thịt xay để nấu cháo cho cô con gái nhỏ 2 tuổi, xương sườn nấu canh, thịt thăn để luộc, thịt dọi để nướng… Tất cả được chia thành từng túi nhỏ vừa ăn, tiện để trong ngăn đá tủ lạnh, dùng suốt một tuần.

Thịt lợn Bảo Châu vẫn bán với giá cao trong lúc thị trường rất khó khăn

Bảo Châu là thương hiệu khá có uy tín trong lĩnh vực sản xuất kinh doanh nông sản hữu cơ, chuyên cung cấp rau, thịt lợn, thịt gà, trứng gà hữu cơ. DN này có trang trại ở Sóc Sơn, Hà Nội và một số tỉnh phía Bắc… Riêng lợn của Bảo Châu được nuôi theo công nghệ E.M của Nhật Bản, với thức ăn lên men gồm cám gạo, ngô, đậu tương… và nền đệm lót sạch, không mùi.

Ban lãnh đạo công ty này tự tin rằng các giá trị về chất lượng sản phẩm, về uy tín kinh doanh và thương hiệu DN đang làm gia tăng giá trị của sản phẩm công ty cung cấp.

Trên thực tế, những giá trị mà Bảo Châu đúc kết trong sản phẩm cung cấp cho khách hàng của mình đang giúp DN này vượt qua giai đoạn đặc biệt khó khăn của ngành hàng thịt lợn. Chỉ mới đây, thông tin được loan đi là chợ đầu mối gia súc, gia cầm Hà Nam đang gặp nhiều khó khăn trong kinh doanh. Hiện tại, số lượng lợn giao dịch từng phiên đã giảm chỉ còn bằng 1/3 so với giai đoạn trước, tương ứng 600-700 đầu lợn/ngày. Giá thịt lợn hơi tại chợ chỉ còn từ 30-34 nghìn đồng/kg, tùy loại.

Sự khác biệt giữa một phía cạnh tranh giá giảm, với một bên vẫn vững vàng giữ được giá trị sản phẩm như trên không chỉ xảy ra với thịt lợn, mà có thể thấy ở bất kỳ mặt hàng nào. Cà phê là một ví dụ khác.

Highlands Coffee Hàm Cá Mập (Bờ Hồ, Hà Nội) là một trong những địa điểm ưa thích của giới trẻ Thủ đô, do không gian thoáng và tầm nhìn rộng ra Hồ Gươm. Nơi đây, giá mỗi sản phẩm đều đi kèm giá trị thư giãn, giải trí, thỏa mãn… của khách hàng. Chính vì vậy, giá một ly Mocha là 59 nghìn đồng, Cappucino hay Latte là 54 nghìn đồng, còn Espresso là 44 nghìn đồng…

Mức giá bán đó, duy trì một cách rất ổn định trong nhiều năm nay, là rất đáng mơ ước cho nhiều nông dân trồng cà phê khu vực Tây Nguyên - những người luôn chịu biến động giá bán sản phẩm từ phía bên kia địa cầu.

Theo Trung tâm Thông tin và Dự báo kinh tế - xã hội quốc gia, tuần trước giá cà phê trên sàn kỳ hạn robusta London, nơi các nhà kinh doanh cà phê Việt Nam thường sử dụng làm tham chiếu, đã mất 35 USD/tấn chỉ trong vòng 1 tuần, giao dịch trong khung 1794-1711 USD/tấn.

Xu hướng giá sàn Arabica nêu trên, cùng với cung-cầu cà phê đang tác động mạnh đến giá cà phê trong nước. Hiện tại giá cà phê thị trường nội địa mất đỉnh 38,1 triệu đồng/tấn đạt được thời gian trước. Theo Trung tâm Thông tin và Dự báo kinh tế - xã hội quốc gia, giá cà phê trong nước hiện chỉ có thể trông chờ quanh mức 36-37,5 triệu đồng/tấn…

Có thể kể ra rất nhiều mặt hàng luôn tồn tại khía cạnh kinh doanh trái chiều như trên. Với bất kỳ nhà kinh doanh nào, đương nhiên lựa chọn hướng kinh doanh đem lại giá trị gia tăng cao luôn nằm trong mong muốn của họ. Nhưng một câu hỏi khác cũng được đặt ra, với quá trình hội nhập hiện nay và với sự hỗ trợ của công nghệ, xu hướng kinh doanh cạnh tranh hạ giá có thắng thế?

Trên thực tế, nhóm hàng tiêu dùng luôn đối mặt với áp lực cạnh tranh, bao gồm cạnh tranh với các đối thủ mới do hội nhập tạo ra môi trường kinh doanh thuận lợi hơn, xóa nhòa nhiều giới hạn; đồng thời đối mặt với các cuộc cạnh tranh được sự hỗ trợ bởi nền tảng thương mại điện tử. Thị trường cũng đã chứng kiến nhiều bên kinh doanh thắng cuộc nhờ cạnh tranh giá cả. Nhưng vẫn có một xu hướng đang dần mạnh lên là gia tăng giá trị cho sản phẩm để thắng thế.

Alan Cerutti, CEO Happiness Saigon, một chuyên gia có 10 năm kinh nghiệm về thương hiệu và truyền thông trong môi trường quốc tế, cho biết nhiều nhãn hàng có xu hướng “thêm thắt” các giá trị cho sản phẩm, dịch vụ mình cung cấp. Thậm chí, đó không chỉ là các giá trị in vào tâm trí người tiêu dùng (an toàn, thoải mái, phù hợp đặc thù tiêu dùng…) mà còn trên nền tảng thương mại điện tử (sự tiện lợi, phù hợp…) và trong chính nội bộ nhân viên của họ (chất lượng phục vụ, chăm sóc khách hàng…).

Trong năm 2017, nhiều nhãn hàng tập trung vào mục đích gia tăng giá trị đằng sau thương hiệu của họ, khiến những cuộc thảo luận kinh doanh giờ đây có xu hướng nghiêng về giá trị hơn là giá thành sản phẩm... Alan Cerutti chia sẻ thêm.

Câu chuyện từ thị trường thịt lợn, cà phê, cũng như từ góc nhìn của Alan Cerutti cho thấy một điểm yếu của nền sản xuất Việt Nam, giá trị gia tăng thấp. Nền kinh tế càng hội nhập sâu rộng hơn, nhưng nền sản xuất vẫn chỉ đủ khả năng cạnh tranh trong xuất khẩu thô nông sản, khoáng sản và hàng gia công, trong khi nhập khẩu các sản phẩm có giá trị gia tăng cao như thiết bị, công nghệ, phương tiện vận tải…

Câu hỏi đặt ra là chọn cạnh tranh bằng giá thành hay giá trị sản phẩm? Làm thế nào để chuyển đổi nền kinh tế đi theo hướng gia tăng giá trị sản xuất, cung ứng? Đó có lẽ cũng là những câu hỏi “cốt tử” trong chặng đường vượt “trần thủy tinh” đang tới, mà những trường hợp như Bảo Châu, hay Highlands Coffee rất cần được xem xét, nhân rộng.