Châu Âu: Ngân hàng thương mại "ăn trên lưng" Ngân hàng Trung ương
Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đã cấp hơn 1.000 tỷ euro trong thời hạn 3 năm cho các ngân hàng của Khu vực kể từ khi ông Mario Draghi trở thành chủ tịch của Ngân hàng vào cuối năm ngoái – động thái được ông này khẳng định là đã đẩy lùi thảm họa đổ vỡ tín dụng dây chuyền trên khắp 17 nước thành viên khu vực.
Tuy nhiên, những số liệu mà ECB công bố hôm thứ Tư tuần này cho thấy, dòng tín dụng ngân hàng đổ vào nền kinh tế thực đã co lại trong tháng 2 – mặc dù với tốc độ chậm hơn so với cuối năm 2011, thời điểm trước khi ECB vào cuộc. Các khoản cho vay khu vực tư nhân đã giảm 11 tỷ euro so với tháng trước, trong khi tỷ lệ tăng trưởng theo năm giảm từ mức 1,1% trong tháng 1 còn 0,7% trong tháng 2 - mức thấp nhất kể từ tháng 6/2010, khi Khu vực đồng tiền chung bắt đầu thoát khỏi suy thoái dưới ảnh hưởng của vụ sụp đổ ngân hàng đầu tư Lehman Brothers.
“Nguy cơ về một cuộc đổ vỡ tín dụng ở đâu đó trong Khu vực đã hoàn toàn biến mất”, Martin van Vliet, kinh tế gia của ING nói.
Các số liệu của ECB cũng cho thấy, các ngân hàng đã sử dụng khoản vay của ECB để tiêu dùng vào những trái phiếu được trả lãi cao hơn của các chính phủ khu vực chịu tác động bởi khủng hoảng nợ. Dù chưa bao giờ được ECB chính thức xác nhận, song Tổng thống Pháp Nicolas Sarkozy và các chính trị gia khác của Khu vực đồng tiền chung đã nhìn nhận những giao dịch kiểu “ăn trên lưng” ECB như vậy như là lối thoát cho cuộc khủng hoảng nợ của khu vực.
Trong tháng 2 vừa qua, các ngân hàng của Ý đã bỏ ra 23 tỷ euro để mua các trái phiếu chính phủ, xấp xỉ số lượng của tháng 1, trong khi các ngân hàng của Tây Ban Nha tiêu 15,7 tỷ euro vào việc này. Tính chung, thị trường đã mua được 115 tỷ euro trái phiếu của các nước khu vực trong vòng 3 tháng tính đến tháng 2 – gần gấp đôi con số của cả năm 2011, theo tính toán của Barclays Capital. Số liệu cho vay của các ngân hàng trong tháng 2 là một sự thụt lùi từ sau khi có những dấu hiệu về sự ổn định xuất hiện trong tháng 1. Tuy vậy, số liệu vẫn tốt hơn đáng kể so với những gì được công bố tháng 12 năm 2011 – tốc độ tăng trưởng tín dụng doanh nghiệp theo tháng giảm kỷ lục - và ECB cho rằng ảnh hưởng từ chính sách bơm tiền của Ngân hàng cần vài tháng để thâm nhập vào nền kinh tế thực. ECB đã có thể “kết luận rằng khu vực ngân hàng đang từng bước phục hồi”, Jullian Callow, kinh tế gia chuyên nghiên cứu châu Âu của Barclays Capital nói.
Những số liệu “phẳng” của Khu vực đồng euro đã che giấu thực chất “gồ ghề” về tình hình tín dụng ở 17 nước thành viên. Tại Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha, tỷ lệ tăng trưởng theo năm về dư nợ tín dụng đối với hộ gia đình và doanh nghiệp vẫn là một con số âm. Giá nhà đang giảm xuống ở Hà Lan cũng nói nên rằng, hoạt động cho vay đối với hộ gia đình nơi đây đã giảm xuống. Nhưng tại Ý và nhất là Pháp, hoạt động cho vay lại sôi động hơn.Trong khi đó, các doanh nghiệp và người tiêu dùng Đức, đã được hưởng một số điều kiện về tài chính tốt nhất trong lịch sử gần đây của nước này, dù tăng trưởng dư nợ trên thực tế vẫn chỉ ở mức vừa phải.
Ngân hàng Trung ương châu Âu sẽ tăng lượng cung tiền M3 – chỉ tiêu cung tiền mở rộng, được coi là một chỉ số đo lường sức khỏe của nền kinh tế châu Âu. Tỷ lệ tăng trưởng hàng năm của M3 đã tăng từ 2,5% của tháng 1 lên 2,8% của tháng 2, trở lại mức trước khi cuộc khủng hoảng nợ Khu vực đồng tiền chung bùng phát.
Tuy vậy, vấn đề quan trọng là lượng cung tiền mới sẽ thâm nhập được bao nhiêu vào nền kinh tế thực, hay chỉ quẩn quanh ở thị trường trái phiếu công. Một vòng luẩn quẩn dường như đã xuất hiện, với vòng sau thấp hơn vòng trước. Lợi dụng việc lợi suất trái phiếu chính phủ tăng cao, các ngân hàng “ăn chênh lệch” trên đồng vốn mà ECB cung cấp. Nền kinh tế thực theo đó không thực sự được tiếp sức và càng làm áp lực thâm hụt ngân sách của các chính phủ tăng lên. Như thế, hành động của ECB chỉ khiến cuộc khủng hoảng nợ công ở Khu vực đồng euro dịu đi trước mắt mà không giải quyết vấn đề được tận gốc và lâu dài.
Trên thực tế, Tây Ban Nha gần đây đang nổi lên là một nhân vật có nguy cơ cao sẽ nối gót Hy Lạp trở thành “điểm nóng” của khu vực. Cũng giống như Hy Lạp, kinh tế Tây Ban Nha vốn đã khó khăn càng khó khăn hơn với chính sách thắt lưng buộc bụng của Chính phủ và kinh tế khó khăn lại tác động tiêu cực trở lại với việc cắt giảm nợ công.
Theo ĐTCK