Chính sách tiền tệ của Trung Quốc: Linh hoạt, thận trọng để vượt khó
Chương trình này được triển khai dựa trên chính sách kinh tế mới - thường được xem là học thuyết kinh tế mới (Likonomics) của Tân thủ tướng Lý Khắc Cường với trọng tâm là ổn định tăng trưởng, điều chỉnh kết cấu thúc đẩy cải cách để có thể giải quyết được tận gốc những vấn đề tồn tại của kinh tế Trung Quốc trong hơn 3 thập kỷ vừa qua.
Và định hướng chính sách này đã ảnh hưởng đáng kể đến quá trình hoạch định điều hành CSTT của Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC) trong thời điểm hiện nay. Trong đó đáng chú ý là những định hướng cải cách khu vực ngân hàng như sau: Không theo đuổi kích thích CSTT hay tài khóa nới lỏng; Các ngân hàng phải kìm hãm sự gia tăng nguy hiểm tài chính bằng cách giảm cung tiền và nợ xấu; Nhấn mạnh sự cần thiết phải tái cấu trúc nền kinh tế, từ thả nổi lãi suất đến tăng độ linh hoạt của giá cả.
Trên cơ sở đó, quan điểm điều hành của Trung Quốc hiện nay là tạo ra sự cân bằng giữa tăng trưởng và cải cách, vừa đảm bảo duy trì tốc độ tăng trưởng để không dẫn đến những rối loạn xã hội trong ngắn hạn, vừa đảm bảo sự tăng trưởng bền vững, không phụ thuộc vào sự gia tăng nóng của tín dụng trong dài hạn.
Tỷ lệ lãi suất cho vay thực tế tại Trung Quốc |
Chính vì vậy bước sang năm 2015, tất cả các mục tiêu kinh tế được Quốc hội thông qua đều đặt ở mức thấp hơn so với năm ngoái (mục tiêu tăng trưởng là 7% - 7,5%; mục tiêu tăng trưởng thương mại ở mức 6% so với mức 7,5%, lạm phát ở mức 1 – 2%, tăng trưởng M2 khoảng 12%,…. Những định hướng phát triển này đã có ảnh hưởng mạnh đến xu hướng điều hành CSTT của PBoC.
Theo đó, trong năm 2015, PBoC sẽ điều hành CSTT theo phương thức linh hoạt hơn, để hỗ trợ tăng trưởng đạt được theo mục tiêu đề ra, ngăn chặn những rủi ro mà nền kinh tế phải đối mặt trong bối cảnh suy giảm trên toàn cầu. Tuy nhiên sự linh hoạt phải được thực hiện trên quan điểm thận trọng.
Trong thực tế, định hướng này được PBoC thực hiện thông qua việc bơm thanh khoản qua OMO, hạ dự trữ bắt buộc, cắt giảm lãi suất, khuyến khích mở rộng cho vay đối với khu vực tư nhân, lĩnh vực kinh doanh ưu tiên và cho vay mua nhà, nhưng đồng thời cũng đưa ra những chính sách để kiểm soát hoạt động tín dụng diễn ra trong năm 2014 và những tháng đầu năm 2015.
Ngay từ năm 2014, PBoC đã bắt đầu thay đổi quan điểm chính sách được duy trì trong vòng 4 năm, đó là việc chuyển từ trạng thái thắt chặt (thắt chặt tín dụng để giảm sức nóng trên thị trường bất động sản) sang nới lỏng từng bước thông qua việc cắt giảm lãi suất tham chiếu vào cuối tháng 11/2014 (lần lượt là 25 điểm cơ bản đối với huy động và 40 điểm cơ bản đối với lãi suất cho vay).
Quyết sách này, một mặt nhằm ngăn chặn sự phát triển của hệ thống ngân hàng ngầm (Shadow banking), là nguyên nhân chính dẫn đến sự gia tăng của nợ nần với lãi suất cao hơn nhiều so với lãi suất ngân hàng và thực hiện việc huy động và cho vay vốn bất hợp pháp (tín dụng từ hệ thống này đã gia tăng nhanh chóng từ năm 2008 từ 27%/GDP lên 70%/GDP tương đương khoảng 36.000 tỷ NDT).
Mặt khác là để hỗ trợ, tạo sự chủ động cho thị trường tín dụng chính thức, không để việc mở rộng tín dụng bị thu hẹp quá nhanh, đặc biệt là các khoản tín dụng dành cho DNNVV. Ngoài ra, quyết định này cũng hướng tới việc cứu vãn sự yếu kém của thị trường nhà ở đang cản trở tăng trưởng kinh tế tại Trung Quốc.
Tuy nhiên, bước sang năm 2015, các bước nới lỏng này chưa đủ mạnh để hỗ trợ cho tăng trưởng kinh tế, vì thế để ngăn chặn diễn biến bất lợi trong quý I/2015, Trung Quốc tiếp tục thực hiện các bước đi chính sách mới, tạo điều kiện hơn cho thị trường tín dụng và cho việc mua bán nhà trở nên tốt hơn, can thiệp để hồi sinh thị trường tài sản.
Cụ thể là vào tháng 2/2015, PBoC đã hạ tỷ lệ dự trữ bắt buộc 0,5% cho tất cả các loại hình TCTD và cắt giảm lãi suất tham chiếu đối với cả lãi suất huy động và cho vay thêm 25 điểm cơ bản. Mới đây vào ngày 20/4, PBoC đã hạ tiếp tỷ lệ dự trữ bắt buộc thêm một điểm phần trăm, đưa tỷ lệ này về mức 18,5%.
Bên cạnh đó, PBoC tích cực tham gia thực hiện các định hướng chính sách của Chính phủ trong việc thiết lập đường cong lợi tức dựa trên cơ sở thị trường và tự do hóa lãi suất, và là một trong những bước cơ bản để đưa nền kinh tế vận hành theo định hướng thị trường nhiều hơn.
Cụ thể là việc nghiên cứu thông qua các quy định cho phép các ngân hàng tham gia vào thị trường các sản phẩm phái sinh đối với các giao dịch tương lai các trái phiếu nợ của Chính phủ với kỳ hạn 10 năm, chính thức niêm yết trái phiếu kỳ hạn 10 năm vào ngày 21/3/2015, hay đề xuất các cơ chế chính sách liên quan đến bảo hiểm tiền gửi ngân hàng,…
Như vậy có thể nhận thấy rằng, các quyết sách tiền tệ của Trung Quốc luôn bám sát chặt chẽ diễn biến của kinh tế vĩ mô đang thay đổi mạnh mẽ để có những bước điều chỉnh thích hợp, tính linh hoạt của chính sách luôn được hình thành trên nền tảng thận trọng.
Bởi vì, các quyết sách của NHTW được đưa ra không bao giờ được thực hiện một cách cô lập, các quyết định lớn như việc cắt giảm lãi suất phải được Hội đồng Chính phủ thông qua, và phải bám sát với diễn biến giảm của lạm phát nhằm điều chỉnh lãi suất vay thực tế chứ không hoàn toàn là tín hiệu nới lỏng.
Hay việc cắt giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc trong thời gian gần đây là để duy trì tình trạng thanh khoản ổn định trong hệ thống khi dòng vốn rút ra khỏi nền kinh tế đang có xu hướng gia tăng.
Sự thận trọng trong các bước quyết sách tiền tệ linh hoạt của PBoC được xem là rất có ý nghĩa trong công cuộc cải cách sâu, rộng tại Trung Quốc hiện nay. Các chính sách sẽ đóng một vai trò quan trọng trong tiến trình điều chỉnh và được kỳ vọng là sẽ sớm giúp giải quyết được những bất ổn trong hệ thống tài chính, từng bước hỗ trợ ngăn chặn đà suy giảm của tăng trưởng kinh tế và áp lực giảm phát.
Đặc biệt, chúng sẽ giúp thực hiện được các định hướng cải cách trong lĩnh vực ngân hàng trong giai đoạn tới, vượt qua giai đoạn khó khăn để trở thành một nền kinh tế lớn nhất của thế giới trong tương lai.