Chứng khoán tuần: Điểm số và thanh khoản đang có sự 'méo mó'
Méo mó điểm số
Rất nhiều phân tích đã chỉ ra rằng VN-Index đang phản ánh không thật sức mạnh của thị trường, mà cụ thể là cổ phiếu ở sàn HSX. Tuần qua các cổ phiếu ảnh hưởng lớn nhất lên chỉ số vẫn là hai mã VNM và ROS.
VN-Index tăng giảm thật ra không quá quan trọng nếu như nhà đầu tư không tính toán lợi nhuận của mình trên cơ sở so sánh với các chỉ số. Thường chỉ có các quỹ đầu tư mới quan tâm đến điều này khi báo cáo thành tích với cổ đông. Khi đó sự “vênh” nhau giữa tăng trưởng giá trị danh mục và tăng trưởng của chỉ số mới được quan tâm.
Ngược lại, với nhà đầu tư cá nhân hay nhà đầu tư thông thường, tăng trưởng giá trị danh mục quan trọng nhất. Mức tăng trưởng này dựa trên đánh giá tăng trưởng giá của từng cổ phiếu đang sở hữu. Khi đó VN-Index biến động thế nào lại không ảnh hưởng, miễn là lợi nhuận thực tế vẫn đang gia tăng.
Điều bất lợi ít được chú ý là khi đánh giá một thị trường từ bên ngoài, các nhà đầu tư hay giới phân tích, truyền thông thường nhìn qua một chỉ số nào đó. Hiện tại tuy thị trường chứng khoán Việt Nam đã có chỉ số tổng hợp lớn nhất là VNX-Index bao gồm cả sàn HSX và HNX, nhưng chỉ số VN-Index vẫn được sử dụng nhiều nhất. Các kênh truyền thông tài chính hay báo cáo của các tổ chức phân tích quốc tế vẫn lấy đại diện này của thị trường chứng khoán Việt Nam nói chung.
Khi đó sự méo mó của chỉ số có thể khiến bức tranh thị trường trở nên ảm đạm hơn hay tươi sáng hơn thực tế khá nhiều. Lấy ví dụ, tuần qua VN-Index tăng 0,4% hay 2,62%, về lý thuyết là một tuần tăng giá. Tuy nhiên cổ phiếu thì đa số lại giảm.
Thống kê cho thấy tuần qua HSX có 158 cổ phiếu giảm giá so với 125 cổ phiếu tăng giá so với tuần trước đó. Nói cách khác, xác suất để một giao dịch ngắn hạn trong tuần qua là 39,3% khả năng có cổ phiếu tăng giá, còn 60,7% là từ hòa đến lỗ. Xác suất lỗ khoảng 49,7%.
Đó là xác suất chỉ tính trên cơ sở có tăng giá, tức là giá đóng cửa tuần này cao hơn giá đóng cửa tuần trước. Nhưng một tuần nắm giữ, liệu kỳ vọng lợi nhuận của nhà đầu tư là bao nhiêu? Chẳng hạn nếu kỳ vọng tối thiểu 1% thì xác suất tụt xuống còn 28,6%. Nếu kỳ vọng là tối thiểu 2%, xác suất còn 19,8%, nếu là 3%, xác suất còn 14,8%...
Nói như vậy để thấy rằng khả năng tìm kiếm lợi nhuận ngắn hạn trong tuần qua là rất khó khăn. Đó mới là thống kê thuần túy về khả năng tăng giá trên cổ phiếu cụ thể, chưa kể đến việc đa dạng hóa danh mục với nhiều mã thì có mã tăng, mã giảm mà xác suất giảm lại lớn hơn, tức là khả năng danh mục tăng trưởng tương đương với mức tăng giá của 1 cổ phiếu là rất thấp, trừ phi danh mục chỉ có 1 mã.
"Bức tranh" thanh khoản cũng không sắc nét
Méo mó về giá chỉ là một phần của biến động khó chịu trong tuần qua. Yếu tố thanh khoản cũng đang cung cấp cho nhà đầu tư một bức tranh không sắc nét.
Tuần qua, khối lượng khớp lệnh cổ phiếu trung bình phiên sụt giảm 1,6% so với tuần trước đó, trong khi giá trị lại gia tăng 4,6%. Như vậy, thanh khoản của thị trường đang tập trung vào các cổ phiếu có thị giá cao, khiến khối lượng tuy thấp nhưng cần nhiều tiền hơn để mua bán.
Việc gia tăng giá trị giao dịch (tính cả thỏa thuận còn tăng 6,4%) dễ được diễn giải là dòng tiền đang đổ vào thị trường nhiều hơn – một yếu tố tích cực. Thật sự tiền có đổ vào nhiều hơn, nhưng là đổ vào những “game” giao dịch mà thôi.
Đầu tiên là VNM, tuần qua cổ phiếu này giao dịch gần 1.070,6 tỷ đồng, chiếm 8,9% giá trị thị trường. Tiếp đến là ROS giao dịch 1.901,8 tỷ đồng, chiếm 15,8%, thứ ba là HPG với 591 tỷ đồng, FLC với 446,3 tỷ đồng, HSG với 446,1 tỷ đồng. Chỉ 5 cổ phiếu này đã chiếm 36,9% giá trị thị trường.
Thống kê với 10 cổ phiếu có giá trị giao dịch lớn nhất tuần qua, chiếm 45,1% giá trị thị trường trong tuần, thì mức tăng trưởng của chính nhóm này so với tuần trước là khoảng 6,33%, gần tương đương với mức tăng giá trị chung của toàn thị trường.
Nói cách khác, việc quy mô giao dịch tăng lên trong tuần qua vẫn có đâu đó các mã giao dịch thật sự lớn hơn, nhưng nhìn từ bình diện rộng toàn thị trường, đó không phải là một sự gia tăng rõ ràng.
Vậy những méo mó về giá lẫn thanh khoản của thị trường tuần qua cho thấy điều gì? Trước hết là một bức tranh phản ánh thực trạng thị trường khá không rõ ràng. Nhà đầu tư nắm cổ phiếu đạt được lợi nhuận nhờ yếu tố may mắn hơn là nhờ xu thế thị trường đang tăng trưởng. Cụ thể hơn cho yếu tố 'may mắn' đó là nhà đầu tư nắm giữ trúng cổ phiếu đang có “game”, đang được tập trung đẩy giá hơn là sự vận động một cách tự nhiên.
Thứ hai là những đánh giá về triển vọng thị trường rất dễ bị các góc nhìn khác nhau chi phối. Ví dụ “ôm” những cổ phiếu tăng tốt thì thường chỉ nhìn thấy triển vọng tốt, mặc dù các yếu tố định lượng cơ bản lại không tương đương.