Chứng khoán tuần: Triển vọng thị trường đã tạo đáy

Diễn biến này mở ra kỳ vọng mới về khả năng thị trường đã kết thúc điều chỉnh. Tuy nhiên vấn đề chính lại không nằm ở VN-Index, khi chỉ số này mới giảm tối đa khoảng 6,45% trong 11 tuần qua, mà nằm ở mức giảm lớn của chính các cổ phiếu niêm yết trên toàn thị trường, cũng như mức độ sụt giảm nhiều hơn ở các chỉ số khác.

Cổ phiếu đã điều chỉnh đủ?

Khi nói đến một giai đoạn điều chỉnh của thị trường, người ta thường viện dẫn mức giảm của chỉ số giá quan trọng nhất. VN-Index từ trước tới nay vẫn được sử dụng như thước đo chính của thị trường. Tuy nhiên, kể từ khi SAB hay ROS lên sàn đã ảnh hưởng quá nhiều lên VN-Index, nên chỉ số này đã trở nên ít chính xác với thực tế thị trường.

Vì thế, mức độ điều chỉnh của thị trường nên được quan sát từ biến động ở các chỉ số khác ít bị ảnh hưởng hơn, hay quan trọng nhất là mức độ điều chỉnh ở chính các cổ phiếu.

Bản chất của một nhịp điều chỉnh, là mức độ giảm giá ở cổ phiếu phù hợp với mức độ tăng trước đó. Không có một xu thế tăng nào kéo dài mãi mãi và cũng không có một xu thế giảm nào không bao bao giờ chấm dứt. Với một xu thế dài hạn, quá trình tăng giảm có thể tính bằng nhiều năm. Với xu thế trung hạn (nằm trong xu thế dài hạn), quá trình này có thể tính bằng nhiều tuần hoặc nhiều tháng. Trong khi đó, mức độ điều chỉnh của VN-Index hiện tại không phản ánh đúng mức điều chỉnh ở cổ phiếu, nên tạo cảm giác thị trường điều chỉnh chưa lớn, trong khi thực tế cổ phiếu đã điều chỉnh rất lớn.

Đơn giản nhất là so sánh với mức điều chỉnh của các chỉ số khác trong cùng thời gian, VN-Index giảm rất nhẹ. Cụ thể, trong 11 tháng qua, chỉ số HSX30 đã giảm từ đỉnh tới 10%, chỉ số HSX allshares cũng đã giảm 10%, chỉ số HNX Index giảm 10,2%, chỉ số HNX30 Index giảm 13,2%. Chỉ số lớn nhất của thị trường là VNX Index mới có từ ngày 24/10 trở lại đây cũng đã giảm gần 7,7%.

Các chỉ số ngoài VN-Index có đặc điểm chung là không chịu ảnh hưởng của SAB và ROS – hai cổ phiếu mới niêm yết chưa được cho vào rổ tính. Mặt khác, các chỉ số này cũng giảm bớt trọng số vốn hóa của các cổ phiếu lớn, ví dụ mã lớn nhất trong rổ HSX30 cũng không quá 10% tỷ trọng tính toán chỉ số, cổ phiếu nào lớn hơn 10% sẽ bị san đều ra tất cả các cổ phiếu còn lại. Với HNX30, không cổ phiếu nào lớn hơn 15% trọng số tính chỉ số.

Như vậy, về mặt phản ánh biến động giá cổ phiếu, các chỉ số ngoài VN-Index tỏ ra chính xác hơn, khi có mức điều chỉnh lớn hơn. Tuy nhiên ngay cả các chỉ số đó cũng chưa phản ánh được toàn bộ biến động giảm của cổ phiếu, vì mã tăng mã giảm có thể bù đắp cho nhau.

Nếu tính cụ thể trên mức giảm ở bản thân các cổ phiếu niêm yết hai sàn, thì tỷ lệ cổ phiếu điều chỉnh theo các mức độ 10%, 15% và 20% so với đỉnh cho thấy một bức tranh tệ hơn rất nhiều. Chỉ trong 11 tuần qua, mức sụt giảm của cổ phiếu đã tương đương với mức sụt giảm ở các sóng điều chỉnh trước như chu kỳ giảm tháng 7-8/2015, tháng 11/2015-1/2016, tháng 9-tháng 12/2015 và chỉ đứng sau cú sụt giảm tháng 4-tháng 5/2014 với sự kiện biển Đông.

Trường phái phân tích kỹ thuật thường dựa vào biến động quá khứ để ước đoán tương lai. Mức điều chỉnh giá hay chỉ số cũng được thống kê dựa vào mức độ trung bình của quá khứ. Nếu mức điều chỉnh trên cổ phiếu đã tương đương với mức điều chỉnh trung bình của các nhịp giảm trong quá khứ, khả năng rất cao là cổ phiếu đã giảm đủ.

Mối lo cuối cùng

Tuần qua thị trường cũng được giải tỏa những sức ép quan trọng nhất trong ngắn hạn. Đó là quyết định tăng lãi suất 0,25% của FED và các giao dịch cuối cùng trong năm 2016 của các quỹ ETF. Trong ngắn hạn, sẽ không còn áp lực nào mới hơn và thị trường có thể quay lại kỳ vọng về một mùa báo cáo kết quả kinh doanh năm 2016.

Tuy nhiên vẫn còn nỗi lo khác mang tính dài hạn hơn, đó là dòng vốn nước ngoài sẽ hành xử như thế nào khi lãi suất USD tiếp tục tăng tới 3 lần nữa trong năm 2017.

Cuối năm 2015, FED cũng đã phát đi thông điệp có thể tăng lãi suất tới 4 lần trong năm 2016, nhưng thực tế lại chỉ có 2 lần. Đó là do nhiều ảnh hưởng bất ngờ xuất hiện không lường trước được, như sự kiện Anh rời khỏi EU, tình trạng sụt giảm của thị trường chứng khoán cũng như tốc độ tăng trưởng giảm của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới là Trung Quốc. Với dữ kiện sẽ có 3 lần tăng lãi suất trong năm 2017, vẫn còn quá sớm để chắc chắn liệu sẽ có bao nhiều lần lãi suất sẽ được điều chỉnh tăng trong thực tế.

Mặc dù vậy, với kịch bản tốt nhất là mọi dự kiến của FED đều bình thường, lãi suất USD sẽ tiếp tục tăng. Điều này sẽ làm sâu sắc hơn sự dịch chuyển dòng vốn đầu tư toàn cầu vào các thị trường mới nổi.

Quả thực để dự trù tình huống lãi suất USD tăng cao trong năm 2016, nhà đầu tư nước ngoài đã bán ròng mạnh trên thị trường chứng khoán Việt Nam và trên toàn bộ các thị trường mới nổi, dòng vốn đầu tư nước ngoài cũng chảy ngược.

Theo một phân tích của công ty chứng khoán Bản Việt thì tỷ lệ trượt giá của đồng VND so với USD từ đầu tháng 11 đến nay khoảng 1,8% và cả năm sẽ tăng không quá 2%. Tuy nhiên với kế hoạch 3 lần tăng lãi suất trong năm 2017, mức độ trượt giá năm tới sẽ cao hơn 2016.

Tổ chức này cũng dự báo khối ngoại sẽ tiếp tục bán ròng đến đầu năm 2017 trên thị trường chứng khoán Việt Nam nhưng sau đó sẽ mua ròng trở lại. Nếu điều đó xảy ra sẽ là một yếu tố tích cực đối với thị trường. Thông thường quý 1 hàng năm là thời kỳ dòng vốn nước ngoài mua ròng trên thị trường.

Mặc dù vậy, cũng không có gì chắc chắn quy luật đó sẽ lặp lại, vì năm 2016 đã chứng kiến sự thay đổi khi 3 tháng đầu năm 2016 nhà đầu tư nước ngoài đã bán ròng trên thị trường, sau đó mua ròng trở lại từ tháng 4 đến tháng 7, nhưng từ tháng 8 đến nay lại bán ròng rất lớn.

Nhà đầu tư nước ngoài rút vốn cũng không đáng sợ, nếu như có đủ tiền mới để hấp thụ khối lượng đó. Điều đáng lo chính là liệu sức mạnh của dòng vốn mới có đủ nhiều hay không.