Chương trình cho vay HSSV: Nuôi dưỡng khát vọng thành công từ “bút sách”

	Xem xét nâng mức cho vay HSSV lên 1.350.000 đồng/tháng
	VBSP: Không thiếu vốn để cho vay HSSV

“Giáo dục đào tạo là quốc sách hàng đầu”, là động lực, nhân tố quan trọng góp phần vào tăng trưởng của nền kinh tế và phát triển xã hội. Định hướng phát triển toàn diện nền giáo dục, của Đảng và Nhà nước lại có thêm một minh chứng rõ nét qua Chương trình tín dụng đối với học sinh-sinh viên (HSSV) mang đầy tính nhân văn được triển khai hơn 20 năm nay, đặc biệt là 15 năm trở lại đây với sự vào cuộc của NHCSXH cùng sự đồng thuận của cả hệ thống chính trị - xã hội.

Đã có trên 3,5 triệu HSSV được tiếp cận vốn vay ưu đãi

“Nếu không có nguồn vốn tín dụng chính sách của NHCSXH huyện Kbang, hỗ trợ, tôi cũng chỉ gắng gượng được cho một đứa con học đại học”, bà Lê Thị Nguyệt, thôn 8, xã Đông, huyện Kbang, tỉnh Gia Lai rưng rưng khi khoe về 4/6 đứa con của mình đã tốt nghiệp đại học và có việc làm.

Dù chỉ có căn nhà nát và 5 sào đất rẫy, nhưng chồng bà-ông Đinh Văn Ploih (người Bana) luôn nhắc nhở bà, phải cùng nhau cố gắng làm việc để nuôi 6 người con ăn học.

“Chồng tôi bảo vì không được học cái chữ nên thiếu hiểu biết và nghèo đói mãi. Nên bây giờ, dù khó khăn đến mấy thì cũng phải cho con đi học, cho dù phải bán cả nương rẫy lẫn nhà cửa thì ông ấy cũng không để con thất học”, bà kể. Thế nhưng dù đã rất cố gắng, hai cô con gái đầu cũng phải gác lại ước mơ học tiếp để ở nhà phụ bố mẹ nuôi các em ăn học.

Thế rồi, cuộc sống đỡ bần hàn khi năm 2003, bà được vay 20 triệu đồng theo chương trình cho vay hộ nghèo của NHCSXH để trồng cà phê. Sau đó, thêm một chu kỳ vay nữa, bà mua thêm đất sản xuất, mở rộng canh tác và gia đình cũng cất được căn nhà cấp 4, tạm để làm nơi ăn chốn ở cho 8 con người.

Năm 2005, niềm vui ào đến khi cậu con trai thứ ba thi đậu vào trường Đại học Tây Nguyên và con gái thứ tư đỗ vào trường Đại học Nông lâm Huế. Nhưng đó cũng là lúc sức khỏe của chồng bà suy yếu sau một thời gian bị tai biến, chi phí cuộc sống của cả gia đình cũng như tiền học phí của 2 con chỉ trông vào thu nhập làm nông, nhờ vào sức lao động của mình bà.

Năm 2006, đứa con thứ 5 thi đỗ vào trường Đại học Y dược Huế, cuộc sống đã khó nay còn khó hơn. “Có lúc tôi đã nghĩ có lẽ các con tôi không thể tiếp tục con đường học vấn được nữa. Nhưng như thế là lỗi với các con. Tôi ước gì có được phép màu…”, bà thổ lộ.

Và phép màu đã đến khi Quyết định 157 về tín dụng HSSV ra đời năm 2007. “Thế là tôi làm đơn vay vốn cho 3 con đi học, nhờ vậy các con tôi tiếp tục học tập như bao người khác” bà kể. Năm 2010, con gái thứ 6 của bà cũng đã tiếp bước anh chị vào Đại học kinh tế Đà Nẵng cùng với nguồn tín dụng HSSV.

Và giờ đây, 3 đứa con của bà đã tốt nghiệp và trở về xây dựng quê hương, viết tiếp những giấc mơ đổi đời cho người dân nơi đây: anh Đinh Viết Bảo giờ là giáo viên trường phổ thông trung học huyện Krông Pa, tỉnh Gia Lai; chị Đinh Thị Thanh Bình là cán bộ Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Kbang; còn anh Đinh Quang Đạt hiện đang là Trạm trưởng trạm y tế xã Sơ Pai huyện Kbang, tỉnh Gia Lai. Con gái út của bà cũng đã trở thành nhân viên kế toán, theo hai chị lớn vào công tác và sinh sống tại Bình Dương.

“Gia đình tôi nay đã thoát nghèo. Tôi luôn nhắc nhở các con phải phấn đấu để trở thành người công dân có ích cho xã hội, góp phần xây dựng quê hương, đất nước ngày càng giàu đẹp hơn để xứng đáng với những gì mà Đảng và Chính phủ đã quan tâm ưu ái cho mình”, bà nghẹn ngào.

Dòng vốn nhỏ thắp lên ước mơ lớn của cha mẹ và con trẻ như gia đình bà Nguyệt không phải là hiếm.

Lần lại thời gian, Chương trình tín dụng đối với HSSV đã được triển khai hơn 20 năm từ tháng 3/1998 với tiền thân là Quỹ tín dụng đào tạo của Chính phủ cho vay lãi suất ưu đãi đối với HSSV đang theo học ở các trường đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp và dạy nghề, có học lực khá trở lên, với Ngân hàng Công thương Việt Nam là đơn vị tổ chức triển khai thực hiện.

Tuy nhiên, đến năm 2003, khi Quỹ được chuyển giao sang NHCSXH mới chỉ giải ngân được 76 tỷ đồng, với 38 nghìn học sinh vay vốn, trong đó nợ quá hạn là 9,9 tỷ đồng, chiếm 13% tổng dư nợ.

Chính vì vậy, khi triển khai cho vay chương trình này, thì một trong những nút thắt mà NHCSXH phải tháo gỡ lúc bấy giờ chính là xử lý nợ xấu.

Năm 2006, nguồn vốn và đối tượng cho vay hạn hẹp khiến chương trình khó lan tỏa trong đời sống đã được tháo gỡ khi Chính phủ có thay đổi về chính sách, điều kiện vay vốn.

Theo đó, đối tượng được xác định là HSSV có hoàn cảnh khó khăn gồm HSSV là con em hộ nghèo, hộ cận nghèo đang học hệ chính quy tập trung tại các trường đại học, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp và dạy nghề có thời gian đào tạo từ 1 năm trở lên.

Phương thức cho vay được chuyển từ cho vay trực tiếp với HSSV sang cho vay hộ gia đình được xem là giải pháp đột phá nâng cao tinh thần trách nhiệm của người vay và người sử dụng vốn vay trong việc sử dụng vốn vay đúng mục đích, có hiệu quả. Đến tháng 9/2007, NHCSXH đã cho vay trên 100 ngàn HSSV, với tổng dư nợ đạt 298 tỷ đồng.

Tháng 9/2007 đánh dấu một bước chuyển mạnh mẽ của chương trình tín dụng học sinh, sinh viên với việc Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 157/2007/QĐ-TTg về tín dụng đối với HSSV, theo hướng tạo điều kiện và mở rộng nhiều hơn cho các đối tượng là HSSV có hoàn cảnh khó khăn thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ gia đình có hoàn cảnh khó khăn về tài chính do tai nạn, bệnh tật, thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh được vay vốn để theo học tại các trường đại học, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp và tại các cơ sở đào tạo nghề, không phân biệt loại hình đào tạo (công lập hay dân lập) và thời gian đào tạo trên một năm hay dưới một năm. Lãi suất cho vay, mức cho vay của chương trình được điều chỉnh theo hướng linh hoạt, phù hợp với thực tế trong từng thời kỳ.

Theo thời gian, chương trình được mở rộng đến đối tượng là bộ đội xuất ngũ và lao động nông thôn có nhu cầu vay vốn để học nghề, người lao động bị thu hồi đất… Mới đây nhất, ngày 6/1/2017, chương trình được mở rộng thêm, hỗ trợ giáo dục và đào tạo nghề nghiệp đối với người dân thuộc hộ gia đình cá nhân có tên trong danh sách bị thiệt hại do sự cố môi trường biển tại 4 tỉnh: Quảng Bình, Quảng Trị, Hà Tĩnh, Thừa Thiên - Huế.

Những thay đổi thiết thực cùng với nỗ lực của các cán bộ NHCSXH và sự đồng hành của cả hệ thống chính trị đã đưa tổng doanh số cho vay đến ngày 30/9/2017 lên con số 59.317 tỷ đồng với hơn 3,5 triệu lượt đối tượng thụ hưởng. Đến ngày 30/9/2017, hệ thống đang ghi nợ 15.690 tỷ đồng, nợ quá hạn chiếm tỷ lệ 0,91%/tổng dư nợ với hơn 108 ngàn hộ (chiếm 16,58% tổng số hộ).

Theo báo cáo của các trường đào tạo, nhờ có kênh tín dụng này, đã không còn tình trạng HSSV trúng tuyển mà không nhập học và tình trạng sinh viên phải bỏ học giữa chừng vì khó khăn kinh tế, góp phần thực hiện công bằng xã hội, bảo đảm không để HSSV thiếu các nhu cầu sinh hoạt tối thiểu, góp phần vào sự nghiệp đào tạo nguồn nhân lực có trình độ cao cho đất nước.

Trong bối cảnh hội nhập, cũng như những bước chuyển mạnh mẽ của nền kinh tế dẫn tới thu nhập người dân ngày một nâng cao, nhu cầu đầu tư cho con em học tập ngày càng lớn, Chương trình tín dụng đối với HSSV ngày càng có thêm nhiều mục tiêu và kỳ vọng mới.

Theo đó NHCSXH mong muốn Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành bố trí đủ nguồn vốn; tạo điều kiện cho NHCSXH được tiếp cận với các nguồn vốn ODA, vốn vay dài hạn, lãi suất thấp để tạo nguồn vốn ổn định thực hiện.

Đồng thời, nghiên cứu bổ sung đối tượng cho vay đối với những hộ gia đình có từ 2 con trở lên đang theo học tại các trường, cơ sở đào tạo; hoặc những hộ gia đình có con theo học tại các trường, cơ sở đào tạo đang sinh sống tại vùng khó khăn hiện nay chưa thuộc đối tượng vay vốn theo Quyết định số 157/2007/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.

Cùng với đề nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét, nghiên cứu điều chỉnh tăng mức cho vay phù hợp với mức tăng học phí và giá cả thị trường trong từng thời kỳ, NHCSXH cũng mong muốn địa phương vào cuộc mạnh mẽ hơn nữa để bổ sung kịp thời các đối tượng thuộc chương trình, hỗ trợ người dân tiếp cận vốn. “Các bộ ngành, nghiên cứu đề xuất với Chính phủ các giải pháp hỗ trợ sinh viên, thanh niên tìm kiếm việc làm, khởi nghiệp hoặc tự tạo việc làm sau khi tốt nghiệp”, Bộ Giáo dục và Đào tạo đề xuất.