CMCN 4.0 và tư duy “gắn mào” công nghệ

	Dịch vụ ngân hàng: Muốn tăng trưởng phải có nền tảng công nghệ
	Doanh nghiệp Việt sẵn sàng đầu tư chuyển đổi sang kỷ nguyên số
	Lợi thế của hệ thống sinh thái “động”

Từ câu chuyện taxi

Từ những ngày hoạt động kinh tế ứng dụng công nghệ như Uber và Grab FastGo, VATO, T.Net… hoạt động tại Việt Nam đã cải thiện đáng kể về chất lượng và tiện ích cho người tiêu dùng.

Thế nhưng những ứng dụng mới này đang gặp khó trong dự thảo mới nhất của Nghị định thay thế Nghị định số 86 về kinh doanh và điều kiện kinh doanh vận tải bằng ô tô do Bộ Giao thông - Vận tải chủ trì soạn thảo.

Việt Nam có cải thiện về năng lực cạnh tranh 4.0, nhưng chậm và thiếu bền vững

Tại cuộc thảo luận hồi tháng 8 về dự thảo Nghị định này, ông Nguyễn Văn Thể - Bộ trưởng Bộ Giao thông - Vận tải phát biểu: “Suy cho cùng, Uber, Grab hay taxi truyền thống thì bản chất là như nhau. Nếu họ chấp nhận chịu sự quản lý như taxi truyền thống thì chúng ta đồng ý. Nếu họ không chấp hành nghiêm thì mời họ ra khỏi Việt Nam”.

Và trong dự thảo trên đã đưa ra những quy định mà giới nghiên cứu cho rằng “cười ra nước mắt” kiểu như: toàn bộ các phương tiện kết nối các ứng dụng gọi xe điện tử sẽ phải gắn phù hiệu "Xe taxi" trên kính xe; phải có hộp đèn với chữ "Taxi" gắn cố định trên nóc xe… Dự thảo Nghị định còn đưa ra nhiều quy định buộc mô hình vận tải ứng dụng khoa học công nghệ mới vào khuôn khổ pháp lý cũ, phải đáp ứng tất cả các quy định kinh doanh như một hãng taxi truyền thống. Như vậy, Grab FastGo, VATO, T.Net… sẽ lại như các hãng taxi khác.

“Tư duy quản lý kiểu này đang quay lưng lại với những mô thức kinh doanh mới của CMCN 4.0 của thế giới mà Chính phủ đang kêu gọi người dân và doanh nghiệp bắt kịp”, bà Nguyễn Minh Thảo – Trưởng ban Ban Môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh của Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế trung ương phát biểu.

Trong Báo cáo năng lực cạnh tranh toàn cầu (GCR) của Diễn đàn kinh tế thế giới (World Economic Forum - WEF) 2018 vừa công bố, Việt Nam đứng thứ 77, năm 2017 Việt Nam đứng thứ 74. Bà Thảo cho biết, từ năm 2017, Báo cáo GCR đã bổ sung thêm chỉ số Năng lực cạnh tranh toàn cầu 4.0 (GCI 4.0).

GCI 4.0 được xác định dựa trên một tập hợp mới các nhân tố ảnh hưởng tới năng suất trong bối cảnh cuộc CMCN 4.0. GCI 4.0 đánh giá được các nội dung quan trọng như nguồn nhân lực, mức độ sáng tạo, đổi mới, mức độ kháng cự với các cú sốc bên ngoài và sự nhạy bén. Những nội dung này được thể hiện qua các yếu tố quan trọng mới khác (ví dụ như: văn hoá doanh nhân, doanh nghiệp có ý tưởng đột phá, sự phối hợp của nhiều bên liên quan, tư duy phản biện, niềm tin của xã hội…), bên cạnh những yếu tố truyền thống (như ứng dụng CNTT, cơ sở hạ tầng, ổn định kinh tế vĩ mô, quyền tài sản…).

Đến năng lực cạnh tranh

Cũng như GCR, GCI 4.0 dựa trên 12 trụ cột gồm 98 chỉ số đánh giá phản ánh quy mô và mức độ phức tạp của các yếu tố động lực thúc đẩy tăng năng suất và năng lực cạnh tranh. 12 trụ cột là: Thể chế; Cơ sở hạ tầng; Mức độ ứng dụng CNTT; Ổn định kinh tế vĩ mô; Y tế; Kỹ năng; Thị trường hàng hoá; Thị trường lao động; Thị trường tài chính; Quy mô thị trường; Mức độ năng động và đa dạng trong kinh doanh; và Năng lực đổi mới, sáng tạo.

Theo kết quả xếp hạng của WEF năm 2018, chỉ số GCI 4.0 của Việt Nam có 4 trụ cột tăng điểm với số điểm tuyệt đối tăng được là 0,2 điểm nhưng lại giảm 4 bậc từ vị trí 74 xuống vị trí 77 vì có tới 7 trụ cột giảm điểm. Và 1 trụ cột điểm số vẫn như năm 2017, đó là Ổn định kinh tế vĩ mô. “Điều này cho thấy, Việt Nam có cải thiện về năng lực cạnh tranh 4.0, nhưng chậm và thiếu bền vững”, bà Thảo nói.

4 trụ cột tăng điểm là Hiệu quả thị trường lao động, Mức độ ứng dụng CNTT, Quy mô thị trường mở rộng và Y tế. Trong 7 trụ cột giảm là Kỹ năng, yếu tố Thể chế, Cơ sở hạ tầng, Hiệu quả thị trường hàng hoá, Hiệu quả thị trường tài chính và Năng lực đổi mới sáng tạo, Mức độ năng động trong kinh doanh. “Kết quả này cho thấy các động lực thúc đẩy đổi mới sáng tạo để tiến kịp xu thế 4.0 của Việt Nam còn yếu và chưa hiệu quả. Trong đó, thủ tục hành chính vẫn là rào cản nặng nề, văn hoá doanh nhân giảm điểm, mức độ trao đổi và đa dạng hoá còn thấp, mức độ thương mại hoá hạn chế”, bà Thảo cho biết thêm.

Đáng lo ngại là Việt Nam đứng sau hầu hết các nước, chỉ trên Lào và Campuchia. Năm 2018, cũng chỉ có Việt Nam, Lào, Campuchia giảm bậc, các nước ASEAN khác đều tăng bậc, trong đó, Philippines tăng 12 bậc. “Như vậy, Việt Nam đang tụt lại đằng sau các nước ASEAN về năng lực cạnh tranh 4.0”, bà Thảo lưu ý.

Khi công bố báo cáo này, ông Klaus Schwab – nhà sáng lập kiêm Chủ tịch điều hành WEF cho biết: “Với báo cáo này, WEF đã đưa ra cách tiếp cận để đánh giá các quốc gia khi có sự xuất hiện của tiêu chí mới. Tôi đã nhìn thấy trước sự phân tách mới trên toàn cầu giữa các nước hiểu được thế nào là chuyển đổi sáng tạo và các nước không, chỉ các nền kinh tế nhận ra tầm quan trọng của 4.0 mới mở rộng được cơ hội cho người dân của mình”.