Có phương án dự phòng, lường đón thách thức
Ông Vũ Đình Ánh |
Thưa ông việc đồng EUR giảm giá tác động thế nào đối với hoạt động xuất khẩu của Việt Nam?
Theo tôi được biết, có đến 90% các hợp đồng thương mại của DN Việt Nam đều quy đổi đồng USD. Vì vậy, để đánh giá tác động của vấn đề này theo tôi chia làm hai. Đối với hợp đồng tính bằng USD, USD lên giá so với EUR chắc chắn hàng hóa bị hạn chế vào khu vực đồng tiền này. Như vậy, có thể giá trị xuất khẩu tính trên một đơn vị sản phẩm tăng nhưng khả năng tiêu thụ hàng xuất khẩu của DN Việt Nam bị hạn chế.
Ngược lại, khi hợp đồng tính bằng EUR, thì nhu cầu nhập khẩu hàng hóa ở khu vực này lớn hơn khi đồng tiền này xuống giá. Nếu tính bài toán lợi ích cho nhà xuất khẩu, Việt Nam sẽ phải cân đối dựa trên cả hai lợi ích thu được từ thay đổi tỷ giá hối đoái, hay là mở rộng thị trường, duy trì hợp đồng xuất khẩu.
Vậy còn sự lên giá của đồng USD tạo sức ép ra sao đối với điều hành tỷ giá trong nước?
Tôi nghĩ rằng, phải phân tích trên 3 khía cạnh. Thứ nhất, liên quan tới đồng tiền thương mại: Mỹ đang là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam. Thêm vào đó, đồng USD được sử dụng trong các hợp đồng thương mại của Việt Nam khá phổ biến. Vì vậy, đồng USD lên giá tạo sức ép đồng nội tệ Việt Nam. Vì hiện nay đồng VND vẫn neo USD. Mặt khác, nếu đồng USD lên giá trong khi Việt Nam vẫn giữ giá đồng VND thì khó xuất khẩu sang thị trường Mỹ. Như vậy, có thể thấy sức ép về mặt thương mại Việt Nam muốn duy trì xuất khẩu cần điều chỉnh tỷ giá.
Phân tích ở góc độ đồng tiền đầu tư, khi đồng USD lên giá, điều này rất có thể kích thích các NĐT lớn tăng sử dụng đầu tư bằng đồng USD tại Việt Nam, hạn chế đồng tiền khác như Yên Nhật, EUR… Khi đó, cung USD mạnh lên có thể tăng quá mức dự trữ ngoại hối. Điều này chưa hẳn đã là dấu hiệu tích cực. Nhiều khả năng nhà điều hành phải đưa định lượng tiền để cân bằng ngoại tệ đưa vào. Và để đáp ứng cân bằng đó, thường người ta sẽ phải phá giá đồng nội tệ nhằm đảm bảo ổn định tương quan giữa hai bên.
Còn đối với câu chuyện tỷ giá hối đoái chéo (tỷ giá VND và EUR dựa trên giá trị đồng USD), khi đồng USD tăng giá cũng tạo sức ép buộc phải điều chỉnh tỷ giá tương quan với USD đảm bảo cân bằng lợi ích với đồng tiền khác. Có thể thấy, đồng USD lên giá mạnh đang tạo sức ép đối với điều hành chính sách tỷ giá của Việt Nam. Tuy nhiên NHNN vừa điều chỉnh tỷ giá nên thời điểm này vẫn chưa cần thiết phải điều chỉnh tiếp.
USD lên giá tạo sức ép đối với điều hành chính sách tỷ giá |
Như cam kết của Thống đốc NHNN, dư địa điều chỉnh tỷ giá vẫn còn 1%. Theo ông, NHNN vẫn sẽ tiếp tục giữ ổn định tỷ giá?
Với nguồn lực USD hiện nay tương đối lớn cùng với sự lên giá đồng USD, khả năng tài khoản vốn tăng lên. Do đó, NHNN có thể giữ được biên độ tỷ giá như cam kết. Thế nhưng, chúng ta nên xem xét ở cả hai khía cạnh được và mất khi giữ tỷ giá.
Trong bối cảnh hầu hết hàng hóa Việt Nam cả xuất khẩu chiến lược hay không chiến lược đều có xu hướng giảm, việc không điều chỉnh tỷ giá có thể đánh đổi thiệt hại, giảm khả năng cạnh tranh hàng hóa Việt Nam trên thị trường xuất khẩu. Trong khi các nước trong khu vực muốn cạnh tranh xuất khẩu với Việt Nam đến các thị trường mục tiêu cũng đã phá giá đồng nội tệ tương đối nhiều. Không chỉ đối thủ trên thị trường thế giới, ngay cả trên thị trường trong nước khi mà cuối năm 2015, Việt Nam tham gia nhiều hiệp định thương mại, hội nhập sâu rộng khả năng cạnh tranh của các DN Việt Nam ngay trên thị trường trong nước với tư cách là nhà xuất khẩu và người sử dụng (tiêu dùng) đều bị thiệt hại.
Bên cạnh đó, trước sự lên giá của đồng USD trong mấy tháng qua, hầu hết các đồng tiền cả chủ chốt lẫn không chủ chốt phá giá rất mạnh. Kinh tế Mỹ tăng trưởng vượt kỳ vọng, trong khi rất nhiều nước đang trong xu thế thiểu phát, giảm phát… Không chỉ yếu tố bên ngoài, ngay cả câu chuyện nội tại của Việt Nam cũng đang có nhiều thay đổi ngoài dự kiến. Điển hình, lạm phát đang trở thành biến số khó xác định trước những biến động khó lường kinh tế thế giới…
Với những áp lực trên NHNN vẫn có thể giữ được tỷ giá nhưng đây là nhiệm vụ khó khăn của cơ quan điều hành. Do đó, theo tôi, chắc chắn NHNN nên có phương án để linh hoạt trong cam kết.
Nếu điều chỉnh tỷ giá thì lãi suất khó có thể giảm thêm?
Việt Nam vẫn là nước nhập khẩu rất lớn. Giả định điều chỉnh tỷ giá tức là giảm giá trị đồng VND so với đồng USD thì chắc chắn một loạt hàng hóa của Việt Nam cả về tiêu dùng, đầu tư máy móc công nghệ sẽ tăng và tác động đến chỉ số giá tiêu dùng.
Như vậy, có thể thấy rõ tác động điều chỉnh tỷ giá hối đoái lên lạm phát. Khi lạm phát cao, thường NHTW phải tăng lãi suất để đối phó, ngăn chặn lạm phát. Chưa kể cần đảm bảo tương quan mối quan hệ giữa lãi suất của đồng USD với đồng VND. Nên thông thường khi điều chỉnh tỷ giá, NHNN sẽ phải dự phòng phương án điều chỉnh lãi suất.
Tôi nghĩ diễn biến kinh tế trên không quá bất ngờ với cơ quan điều hành. Bởi cuối năm ngoái, lãnh đạo NHNN cũng đã đề cập đến câu chuyện khả năng lạm phát năm 2015 sẽ không yên ổn như năm 2014 và có nhiều yếu tố biến động. Cũng bởi vậy điều kiện điều chỉnh hạ lãi suất không dễ như năm 2014. Thực tế này đã diễn ra, nhưng có vẻ sớm hơn so với dự kiến.
Xin cảm ơn ông!
Nguyễn Vũ thực hiện