Công nghiệp khó phát triển
Ảnh minh họa |
Có nhưng chưa ló rạng
“Không có CNHT thì nông sản của Việt Nam vẫn kém cạnh như hôm nay”, TS.Nguyễn Mạnh Dũng – Cục Chế biến nông, lâm, thủy sản và nghề muối (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) phát biểu. Ông kể lại câu chuyện của Thủy sản Vinh Phú, xuất khẩu thủy sản nhiều như thế nhưng giá trị gia tăng thấp chỉ vì thiếu mấy gói gia vị và nước sốt.
Do Việt Nam không sản xuất được, cứ mỗi lần nhận được đơn đặt hàng là Vinh Phú phải nhập khẩu gia vị, nước sốt từ Thái Lan và phải chờ 10 – 15 ngày mới nhận được hàng.
Rõ ràng CNHT cho công nghiệp chế biến quyết định sự thành bại của nông sản, thủy sản. Và phần lớn các DN chế biến nông - thủy sản phải tự đầu tư công nghệ, nhưng với lực của chính DN thì chỉ đầu tư được quy mô nhỏ và công nghệ cũ. “Một số DN cũng muốn đầu tư nhưng họ chưa tin ở chính sách của Nhà nước”, ông Dũng phát biểu.
Còn Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô (VAMA) thì lo các hãng ôtô đang đầu tư tại Việt Nam sẽ chuyển đầu tư sang Philippines, nếu Việt Nam không có những hành động cụ thể hơn cho việc hỗ trợ sản xuất trong nước…
Bà Đỗ Thúy Hương - Ủy viên BCH Hiệp hội DN điện tử Việt Nam cho biết, tuy là một trong 6 lĩnh vực ưu tiên phát triển CNHT, nhưng đến nay, rất ít DN Việt Nam cung cấp được linh kiện và dịch vụ cho các DN FDI. CNHT chưa phát triển khiến giá trị gia tăng nội địa ngành công nghiệp điện tử Việt Nam vẫn thấp.
Công nghiệp Việt Nam không thể phát triển nếu ngành công nghiệp kém hỗ trợ phát triển. Và từ năm 2011 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 12/2011/QĐ-TTg về chính sách phát triển một số ngành CNHT. Trong đó có quy định các chính sách khuyến khích phát triển CNHT đối với các ngành: Cơ khí chế tạo, điện tử - tin học, sản xuất lắp ráp ô tô, dệt - may, da - giày và CNHT cho phát triển công nghiệp công nghệ cao.
Thiếu sự sẻ chia kịp thời
Đặc biệt, năm 2013, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Chiến lược Công nghiệp hóa Việt Nam-Nhật Bản hướng đến năm 2020, tầm nhìn đến 2030 nhằm tạo dựng và củng cố mối liên kết sản xuất giữa DN Nhật Bản và DN Việt Nam; đẩy mạnh phát triển CNHT ở 6 ngành ưu tiên: Điện tử, ô tô, máy nông nghiệp, chế biến nông - thủy sản, đóng tàu, môi trường và tiết kiệm năng lượng.
Việt Nam và Nhật Bản đã có nhiều cuộc họp và đã đưa ra một số kế hoạch hành động cụ thể và các giải pháp và biện pháp cụ thể để phát triển 6 lĩnh vực ưu tiên. Ông Toma Masaaki, Tham tán, Đại sứ quán Nhật Bản tại Việt Nam cho biết, Nhật Bản đã triển khai nhiều dự án hỗ trợ Việt Nam trong lĩnh vực điện tử, công nghệ thông tin, chế biến nông sản. Nhật Bản cũng đã nỗ lực tìm kiếm các DN Nhật Bản có kỹ thuật cao quan tâm tới ngành công nghiệp đóng tàu của Việt Nam…
Thế nhưng, về quy mô và mức độ phát triển CNHT của Nhật Bản tại Việt Nam vẫn chưa đạt được kết quả theo mong muốn. Rất ít DN hoạt động trong lĩnh vực CNHT. Sự tham gia của các DN Việt Nam trong chuỗi sản xuất các sản phẩm hỗ trợ cho các ngành công nghiệp chưa đáng kể.
TS.Vũ Đình Ánh cho rằng, Việt Nam dự định thiết kế một hệ thống chính sách theo cả chiều dọc và chiều ngang cho từng ngành trong 6 lĩnh vực ưu tiên với các ưu đãi về đầu tư, thuế, tín dụng, công nghệ và nhân lực. Thế nhưng chính sách còn nói chung chung, tính khuyến khích và tạo điều kiện còn rất hạn chế.
“Mong muốn lớn nhất ở thời điểm hiện tại của các DN trong nước là các chính sách hỗ trợ mà họ được tiếp cận phải có sự công bằng như đối với những gì DN FDI đang có được”, bà Hương phát biểu.
Bà dẫn chứng, khi Samsung muốn nhập khẩu dây chuyền sản xuất vào Việt Nam là lập tức được công nhận là sản phẩm công nghệ cao và được tạo điều kiện thuận lợi để nhập khẩu mà không phải thông qua khâu thẩm định từ Bộ Khoa học và Công nghệ. Nhưng DN Việt Nam phải mất nhiều thời gian chờ Bộ Khoa học và Công nghệ và cơ quan liên quan thẩm định khiến DN rất nản.
“Với các chính sách hiện hành thì không thể phát triển CNHT, khó có thể tạo ra liên kết giữa các DN Việt Nam và Nhật Bản”, theo TS.Vũ Đình Ánh. “Nếu Nhà nước chỉ hô hào chung chung, thì mãi cũng chỉ thế này thôi”, ông Dũng phát biểu.
Để Chiến lược được thực hiện hiệu quả, cần phải tạo sự liên kết giữa các DN và hệ thống chính sách phát triển CNHT cho 6 lĩnh vực ưu tiên.