Đắk Nông nóng chuyện phá rừng
“Cạo trọc”… núi rừng
Đây là huyện Đắk Song, một trong những điểm nóng của nạn phá rừng ở Đắk Nông. Từ thị trấn Đức An, chúng tôi đi ngược lên phía biên giới giáp với Campuchia, để vào xã Thuận Hạnh, một trong những xã vùng sâu khó khăn nhất của Đắk Song. Hai bên đường bạt ngàn những cánh rừng bị “cạo trọc” nham nhở. Càng đi vào sâu, những cánh rừng tự nhiên càng bị phá khốc liệt hơn.
Dọc hai bên đường, cây rừng chỉ còn một vạt mỏng, loang lổ theo kiểu “ngụy trang” cho những căn nhà tạm, những khu đất trống, rồi những rẫy cà phê, tiêu… trải dài. Cũng trên địa bàn huyện Đắk Song, men theo Quốc lộ 14C từ xã Thuận Hạnh, đi ngược về khu vực xã Nam Bình, Đắk Hòa, Nâm N’jang… cũng có đến hàng chục điểm phá rừng, lấn chiếm đất lâm nghiệp nghiêm trọng.
Một cánh rừng bị phá để trồng hồ tiêu ở huyện Đắk Song |
Ông Vũ Văn Hán, ở thôn 2 xã Nam Bình, một trong những hộ dân di cư ở Nam Định vào đây từ năm 1985 cho biết, chỉ mấy năm trước khu vực này là rừng già, cây cối bạt ngàn, thỉnh thoảng thú rừng còn mò vào tận nhà… Thế nhưng, chỉ trong một thời gian ngắn, rừng núi đã bị phá tan hoang, bây giờ có đi ngược lên sát biên giới với Campuchia cũng không còn dấu vết của rừng nữa…
Không chỉ ở những địa phương vùng sâu, vùng xa của huyện Đắk Song mới mất rừng, ngay cả trên đường về thị xã Gia Nghĩa, nhiều cánh rừng bạt ngàn cũng đã biến mất, thay vào đó là những cánh đồi trọc, lác đác cà phê, hồ tiêu, sầu riêng… Để tiếp tục chứng kiến nạn phá rừng ở Đắk Nông, chúng tôi đến khu vực xã Quảng Thành, thị xã Gia Nghĩa.
Chỉ vào vạt rừng trọc lóc nham nhở, ngổn ngang, một người dân địa phương cho biết, diện tích rừng mới bị tàn phá này do Xí nghiệp lâm nghiệp Nghĩa Tín (Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Gia Nghĩa) quản lý.
Điều đáng nói, khu vực rừng bị tàn phá nặng nề này chỉ cách trung tâm thị xã Gia Nghĩa chừng khoảng 10km. Theo thống kê của cơ quan chức năng, chỉ tính từ đầu năm 2015 đến nay, trên lâm phần do Xí nghiệp Lâm nghiệp Nghĩa Tín quản lý đã xảy ra hơn 50 vụ phá rừng, gây thiệt hại gần 110 ha rừng tự nhiên. Gộp chung các xí nghiệp thành viên khác, Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Gia Nghĩa đã để mất hơn 9 nghìn ha rừng…
Trước việc phá rừng xảy ra ngày càng nghiêm trọng trên địa bàn, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu Bộ Công an phối hợp với UBND tỉnh Đắk Nông cùng các cơ quan chức năng kiểm tra xác minh, làm rõ, có biện pháp xử lý theo quy định, báo cáo Thủ tướng Chính phủ ngay trong tháng 9/2015.
Buông lỏng quản lý?
Theo số liệu của các cơ quan chức năng, từ năm 2005 đến nay, diện tích rừng tự nhiên của Đắk Nông đã giảm từ 360 nghìn ha xuống khoảng 220 nghìn ha. Hiện, độ che phủ rừng chỉ còn 38,7%, giảm gần 20% so với 10 năm trước…
Vậy, nguyên nhân nào khiến rừng ở Đắk Nông liên tiếp “chảy máu”? Trong một cuộc họp với các cơ quan chức năng, ông Nguyễn Đức Luyện, Phó chủ tịch UBND tỉnh Đắk Nông, thẳng thắn thừa nhận, có nhiều nguyên nhân dẫn đến mất rừng.
Nhưng, cái chính là có liên quan đến cán bộ. Những vụ phá rừng trước đây không xử lý được bởi vì cán bộ cũng có nhận đất nhận rừng, có buôn bán đất đai, thậm chí có chỉ đạo “bật đèn xanh” phá rừng sau đó mua lại.
Thực tế, theo một số người dân ở huyện Đắk Song cũng như ở thị xã Gia Nghĩa, việc mua bán đất lâm nghiệp, đất rừng ở địa phương diễn ra rất phổ biến và rất dễ dàng. Mua bán xong, người mua sẵn sàng thuê người vào phá rừng, phát, đốt, dọn thực bì rừng với giá từ 7 - 15 triệu đồng/ha.
Việc buông lỏng quản lý của cơ quan chức năng đã và đang khiến vấn nạn phá rừng ngày càng diễn biến phức tạp ở Đắk Nông. Điều này cũng giải thích nguyên nhân vì sao nhiều vụ phá rừng diễn ra “sát nách”, như ở xã Quảng Thành cũng khiến chính quyền lẫn cơ quan chức năng ở địa phương… không hề hay biết.
Bên cạnh, buông lỏng quản lý, việc giao khoán rừng, đất lâm nghiệp theo Nghị định 135/2005/NĐ-CP ở Đắk Nông cũng còn nhiều bất cập. Trong đó, nhức nhối là tình trạng giao khoán rừng tràn lan, không đúng đối tượng, không có quy hoạch… Đặc biệt, diện tích đất rừng giao cho các doanh nghiệp, dự án lại bị mất rừng nhiều nhất.
Đơn cử, như trường hợp Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Gia Nghĩa, được UBND tỉnh giao quản lý, bảo vệ hơn 5 nghìn ha rừng tại xã Quảng Thành, với mục đích duy trì rừng phòng hộ đầu nguồn. Thế nhưng, chỉ sau một thời gian ngắn, phần lớn diện tích rừng của DN lại bị tàn phá một cách không thương tiếc…
Cũng với những nguyên nhân chính trên, thì công tác xử lý vi phạm về quản lý rừng của cơ quan chức năng ở địa phương còn nương nhẹ; Tình trạng chống lại lực lượng quản lý, bảo vệ rừng diễn ra nhiều nơi, nhưng không được xử lý nghiêm... đã và đang khiến diện tích rừng ở Đắk Nông ngày càng thu hẹp.
Mất rừng, Đắk Nông và cả những khu vực lân cận đang phải đối mặt với nguy cơ cạn kiệt nguồn nước, sa mạc hóa cũng như những biến đổi khí hậu tiêu cực khác từ việc để mất rừng.