Đằng sau kỷ lục về thanh khoản

Mổ xẻ thị phần - ngân hàng là số 1

VN-Index khép lại một tuần tăng trưởng 3,7% với mức giá trị giao dịch cao ngất ngưởng. Bình quân mỗi ngày giá trị khớp lệnh đạt 8.476 tỷ đồng và tổng giá trị đạt 9.830 tỷ đồng.

So với mức bình quân tuần trước thì các con số này cao hơn tương ứng 32% và 27%. Đặc biệt trong phiên giao dịch ngày 12/1, giá trị giao dịch khớp lệnh lên tới trên 10.195 tỷ đồng và tổng giá trị gần 11.959 tỷ đồng.

Nếu phân tách quy mô giao dịch nói trên thì động lực của mức thanh khoản khổng lồ này đến từ các cổ phiếu ngân hàng dẫn dắt và một số ít các blue-chips khác. Cụ thể, 7 cổ phiếu ngân hàng liên tục duy trì vị trí trong Top 10 cổ phiếu giao dịch lớn nhất thị trường là HDB, STB, VPB, MBB, CTG, ACB và SHB đã chiếm khoảng 24% tổng giá trị khớp lệnh toàn thị trường trong tuần.

Các cổ phiếu lớn nhất xếp theo thứ tự là STB chiếm 6,34% thị trường trong tuần, HDB chiếm 4,48%, SHB chiếm 3,67%, MBB chiếm 2,97%, ACB chiếm 2,41%, VPB chiếm 2,31% và CTG chiếm 1,84%.

Phần còn lại đến từ VIC chiếm 3,79%, SBT chiếm 3,19%, HPG chiếm 3,18%, SSI chiếm 3,1%, PVS chiếm 2,85%, FPT chiếm 2,08%, VNM chiếm 1,86%.

Như vậy chỉ 14 cổ phiếu nói trên đã chiếm hơn 44% tổng giá trị khớp lệnh toàn thị trường trong tuần. Vì thế, khi nói rằng thị trường đạt mức gia tăng thanh khoản lên cao kỷ lục thực chất là sự gia tăng kỷ lục của một nhóm cổ phiếu blue-chips.

Về cơ bản thanh khoản của đa số cổ phiếu trên toàn thị trường có tăng trong tuần qua, nhưng mức tăng vượt trội và động lực tạo nên kỷ lục chính là giao dịch của nhóm các blue-chips hàng đầu.

Nhóm cổ phiếu ngân hàng đang chiếm thị phần lớn nhất trong tuần qua với hơn 24%, thậm chí đó là chưa tính đến các mã ngân hàng giao dịch ít hơn như VCB, EIB, BID… Nếu tính đủ, thị phần của nhóm ngân hàng lên tới 26,9%.

Do vậy, khả năng duy trì thanh khoản trong những phiên tới thì vai trò chính là nhóm ngân hàng. Nếu các mã này giảm giao dịch, lập tức thanh khoản sẽ sụt giảm đáng kể.

Việc một nhóm cổ phiếu có thể chiếm gần 27% thị trường là điều khá bất thường. Điều này phản ánh sự tập trung quá mức của dòng tiền vào phần nhỏ của thị trường. Tuy thế việc nhà đầu tư bỏ tiền vào đâu cũng là dấu hiệu của sự ưu tiên trong hoạt động đầu tư. Nếu nhà đầu tư ưa thích cổ phiếu ngân hàng thì đó sẽ là đích đến của dòng tiền.

Lấy ví dụ HDB, cổ phiếu ngân hàng giao dịch lớn nhất thị trường tuần qua với 4,48% thị phần, tương đương gần 1.899 tỷ đồng thì nhà đầu tư nước ngoài mua ròng 525,5 tỷ đồng khớp lệnh và tổng giá trị mua ròng (cả thỏa thuận) tới 1.178,7 tỷ đồng. Mức giao dịch này thoạt nhìn có vẻ cao bất thường, nhưng nếu là hoạt động giải ngân theo kế hoạch của các tổ chức thì cũng không có gì là quá lạ. Cũng phải chú ý rằng HDB mới lên sàn được 6 ngày. Để có được giao dịch khổng lồ như vậy, các tổ chức đã phải nghiên cứu từ trước.

Ngòai HDB, sự gia tăng thanh khoản của các cổ phiếu ngân hàng còn lại là điều khác thường. Những mã ngân hàng khác đã niêm yết từ lâu và giao dịch bình thường với mức độ tham gia của nhà đầu tư nước ngoài nhỏ. Thanh khoản lớn phản ánh sự ưa thích của nhà đầu tư trong nước trong giai đoạn hiện tại với các mã ngân hàng nói chung.

Sau 10.000 tỷ đồng sẽ là bao nhiêu?

Như vừa nói ở trên, trào lưu đầu tư vào các cổ phiếu ngân hàng là một trong những nguyên nhân quyết định giúp thanh khoản tuần qua leo lên mức kỷ lục chưa từng thấy. Việc đạt được con số trên 10.000 tỷ đồng giá trị khớp lệnh hàng ngày là thành công có yếu tố cá biệt. Chỉ cần nhìn vào thị phần quá lớn của một số mã ngân hàng là có thể thấy nguy cơ sụt giảm thanh khoản nếu cuộc chơi với các mã ngân hàng thoái trào.

Chẳng hạn STB, tuần qua bất ngờ xuất hiện giao dịch lớn chưa từng có trong lịch sử với gần 2.687,4 tỷ đồng chỉ riêng khớp lệnh. Tổng khối lượng quay vòng cả tuần là trên 178 triệu cổ phiếu, chiếm gần 10% tổng khối lượng đang lưu hành.

STB đã trải qua 3 tuần giao dịch rất lớn trùng hợp với đợt bán ra khối lượng lớn của ngân hàng EIB. Mặc dù chỉ công bố sau khi bán (theo quy định với cổ đông lớn) nhưng thị trường đều biết EIB đang bán ra STB từ trước. Cho đến ngày 5/1 vừa rồi, EIB vẫn đang nắm giữ khoảng 6,84% tại STB tương đương 123,45 triệu cổ phiếu. Nghĩa là nếu EIB bán mạnh tuần qua thì có thể bán hết được số cổ phiếu cần thiết.

Nếu thị trường đã biết trước việc EIB sẽ thoái một lượng cổ phiếu lớn đến như vậy thì thông thường giá sẽ giảm. Tuy nhiên STB lại tăng giá rất mạnh khoảng 30% kể từ đầu tháng 1/2018. Vì vậy không loại trừ khả năng STB đang được tạo thanh khoản để thoái vốn thành công. Cho đến trước tháng 1/2018, mức thanh khoản của STB chỉ èo uột 4-5 triệu cổ phiếu/phiên mà thôi.

Một trường hợp khác là cổ phiếu HDB, vừa mới lên sàn có 6 phiên nhưng ngày nào cũng giao dịch hàng trăm tỷ đồng giá trị (trung bình 380 tỷ đồng/phiên). HDB có thể hấp dẫn hơn các mã ngân hàng cũ, có thể niêm yết đúng thời điểm cổ phiếu ngân hàng nóng, nhưng yếu tố chính tạo thanh khoản chính là khối ngoại mua rất nhiều. Khối ngoại mua nhiều mới có cầu để cho nhà đầu tư trong nước bán ra và giá tăng gần 15% trong tuần.

Ngoài các thỏa thuận lớn được tiến hành, HDB cũng được khối ngoại mua thẳng trên sàn. Trong quá khứ cũng có nhiều cổ phiếu tiến hành các giao dịch thỏa thuận bằng cách khớp lệnh trực tiếp. Nếu khối ngoại mua xong hoặc giảm cường độ mua, thanh khoản của HDB cũng sẽ khó duy trì được mức độ như tuần qua.

Với mức giao dịch bình quân trên dưới 7.000 tỷ đồng/ngày tháng trước, thị trường đã giao dịch vọt lên mức bình quân xấp xỉ 9.000 tỷ đồng/ngày. Điều đó cho thấy dòng tiền vào thị trường quả thực đang tăng rất cao. Tuy nhiên mức giao dịch có phần đột biến lớn ở cấp độ nhanh như vậy cũng có yếu tố bất thường tại một số cổ phiếu giao dịch cá biệt. Nếu giao dịch vượt được kỷ lục 10.000 tỷ đồng và các cổ phiếu khác cùng tăng thanh khoản thì thị trường sẽ tích cực hơn nhiều việc một nhóm cổ phiếu tăng riêng lẻ.