Đầu tư vốn trung hạn: Nỗi lo thiếu vốn và giải pháp đầu tư hiệu quả

	Vốn Nhà nước chỉ nên ưu tiên cho dự án tác động tới toàn xã hội
	Đầu tư công vào khuôn khổ
	Gỡ nút thắt thể chế, tránh đầu tư dàn trải

Đánh giá giữa kỳ thực hiện kế hoạch đầu tư công trung hạn, tài chính quốc gia 5 năm giai đoạn 2016-2020, đại biểu Hoàng Quang Hàm (Phú Thọ) thống nhất với các thành tựu đạt được. Song lo rằng, hai năm còn lại, phương án phân bổ nguồn vốn đầu tư từ ngân sách trung ương trong kế hoạch trung hạn Chính phủ trình không đúng quy định của Luật Đầu tư công, dàn trải, kém hiệu quả và tạo cơ chế xin cho.

Ảnh minh họa

Theo đại biểu Hàm, Chính phủ trình Quốc hội không có danh mục dự án và phân bổ chia vốn đầu tư của trung ương vượt số tiền có thể cân đối được, chia cả số tiền đã phân bổ cho các dự án trong kế hoạch trung hạn.

Cụ thể, báo cáo của Chính phủ thể hiện 2 năm còn lại tất cả các nguồn vốn bố trí để chi đầu tư của trung ương từ nguồn thu, nguồn vay, nguồn thoái vốn cổ phần chỉ được khoảng 440.000 tỷ đồng. Tuy nhiên dự toán 2019 trình Quốc hội là 197.000 tỷ đồng, dự kiến năm 2020 trên nền phấn đấu cao cũng chỉ được 217.000 tỷ đồng. Cân đối 2 năm cho chi đầu tư, dù đã rất nỗ lực, nhưng chỉ được 414.000 tỷ đồng, tức thiếu khoảng 60.000 tỷ cho các dự án đã có danh mục số vốn được phân bổ trong kế hoạch trung hạn, số vốn đã phân bổ chi tiết là khoảng 475.000 tỷ. Nếu sử dụng tiếp dự phòng của trung ương sẽ thiếu khoảng 150.000 tỷ đồng.

Theo phương án của Chính phủ thì các dự án đã được ghi tên và mức vốn cụ thể trong kế hoạch trung hạn, phần ngân sách trung ương phải cắt giảm khoảng 60.000 tỷ đồng. Nếu sử dụng tiếp, dự phòng các dự án này phải cắt giảm sâu hơn khoảng 150.000 tỷ đồng dẫn đến các dự án bị chậm tiến độ, dàn trải. “Chưa kể việc bổ sung ODA 60.000 tỷ và điều chỉnh sang đầu tư từ ngân sách một số dự án PPP của tuyến đường ven biển. Chính phủ chưa cụ thể được phương án nguồn nên mức độ dàn trải, xin cho còn nặng nề hơn”, ông Hàm lo lắng.

Đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) thì cho rằng, trong bối cảnh nền kinh tế đang rất cần vốn, hạn hẹp thì tốc độ giải ngân vốn đầu tư công trong ba năm qua lại có xu hướng chậm dần đều. Mặc dù, Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng đã nhiều lần họp, chỉ đạo quyết liệt và ra nhiều văn bản thúc đẩy nhưng tình hình cũng không được cải thiện.

Theo ông, có hai vấn đề rất cơ bản Chính phủ cần phải được khắc phục sớm. Thứ nhất, Chính phủ phải sớm chỉ đạo xây dựng và công bố công khai bộ tiêu chí đánh giá và xếp thứ tự ưu tiên lựa chọn các dự án đầu tư đưa vào danh mục đầu tư công và phân bổ vốn đầu tư. Nếu có được bộ tiêu chí này chắc không còn tình trạng tranh luận như thời gian vừa qua là xây dựng nhà hát hay xây dựng trường học, bệnh viện ở Thủ Thiêm. Thứ hai, Chính phủ cần phải thay đổi quy trình, thủ tục triển khai một dự án đầu tư công rất phức tạp hiện nay. Đồng thời quy định rõ trách nhiệm của người quyết định đầu tư là phải chịu trách nhiệm khi xảy ra những thất thoát, lãng phí.

Ở góc nhìn của mình, đại biểu Vũ Tiến Lộc (Thái Bình) cho biết, đầu tư kém hiệu quả là vấn đề tồn tại dai dẳng trong nhiều năm nay nhưng vẫn chưa được cải thiện. Mặc dù báo cáo của Chính phủ có nêu hệ số ICO đã giảm từ 6,36% của giai đoạn 2011 - 2014 xuống còn 6,11% cho giai đoạn 2015 - 2017, nhưng mức giảm như vậy không đáng kể. Để nâng cao hiệu quả đầu tư công, ông đề nghị Chính phủ cần nghiên cứu, tổng kết và nhân rộng các mô hình đầu tư sử dụng công, đầu tư công quản trị tư hiệu quả, thực hiện phương thức hợp tác công - tư trong việc xây dựng, vận hành các lĩnh vực phát triển kinh tế - xã hội chứ không chỉ riêng trong lĩnh vực phát triển cơ sở hạ tầng như kinh nghiệm của Quảng Ninh, Hà Nội, Thái Bình và một số địa phương khác đã làm rất tốt.

Đại biểu Vũ Thị Lưu Mai (TP Hà Nội) thì cho rằng, công bằng là nguyên tắc quan trọng đã được đề cập ở hầu hết các nghị quyết về phân bổ ngân sách. Tuy nhiên, công bằng không có nghĩa là cào bằng, có trọng tâm không có nghĩa chỉ một số các dự án, một số địa phương được chú trọng mà thực sự cần có một trật tự ưu tiên phù hợp với tính cấp thiết tại từng thời điểm, có lộ trình thích hợp để dần dần hoàn thành bức tranh đầu tư công trên phạm vi toàn quốc.

Đại biểu đề nghị Chính phủ cần cương quyết thay đổi cách phân bổ nguồn lực theo hướng cần tuân thủ trật tự ưu tiên được quy định ở các văn bản pháp luật. Bên cạnh đó, việc đề xuất dự án cần có sự phối hợp liên kết chặt chẽ giữa các địa phương trong cùng một khu vực vì lợi ích chung để khắc phục tình trạng có quá nhiều dự án nhỏ lẻ nhưng lại thiếu những dự án có quy mô lớn mang tính lan tỏa vùng miền. Chính phủ cũng cần hoàn chỉnh sớm bộ tiêu chí về đánh giá hiệu quả đầu ra theo hướng phù hợp với thông lệ quốc tế. Ngay từ khi lựa chọn dự án cần làm rõ kết quả đầu ra tương xứng với nguồn lực được đầu tư. Đồng thời với đó là xây dựng cơ chế tăng cường trách nhiệm giải trình trong hoạt động giám sát.