Đi tìm giải pháp thoát khó khăn

Khó khăn chưa vơi

Theo TS. Võ Trí Thành - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, chưa bao giờ nền kinh tế Việt Nam gặp phải khó khăn như hiện nay. Khó khăn đến từ cả bên ngoài lẫn bên trong.

Bên ngoài, kinh tế thế giới năm nay tăng trưởng chậm hơn so với năm ngoái và có nhiều rủi ro bất định còn dai dẳng. Thứ nhất, nợ công của Mỹ và châu Âu đang là vấn đề lớn và phức tạp. Thứ hai, tài sản tài chính thế giới quá lớn, nguy cơ bong bóng tài chính đang trở lại kéo theo nguy cơ khủng hoảng. Thứ ba, bất đồng giữa các nước phát triển và đang phát triển khi các nước đang phát triển không chấp nhận luật chơi của các nước phát triển đặt ra…

Để được tiếp cận tín dụng, doanh nghiệp cần minh bạch tài chính.
(Ảnh: BĐT)

Trong nước, sau nhiều nỗ lực của Chính phủ, kinh tế vĩ mô đã có nhiều chuyển biến tích cực: lạm phát giảm mạnh, ước tính tháng 4 lạm phát tính theo năm chỉ quanh mức 12%.

Bên cạnh đó, cán cân thương mại, dự trữ ngoại hối tiếp tục được cải thiện. Thế nhưng lại xuất hiện rủi ro mới đó là bất ổn tài chính và nguy cơ đình trệ, đình đốn sản xuất. Ngay cả lạm phát, tuy đã giảm song vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro. Đặc biệt, từ ngày 1/5/2012 mức lương cơ bản chính thức tăng lên 1,05 triệu đồng/tháng. Trong khi đó, không thể không tăng giá điện. Xăng dầu cũng đang kiến nghị tăng giá. Nếu điện và xăng dầu tăng giá không chỉ tạo áp lực lớn đến lạm phát mà còn gây thêm nhiều khó khăn cho sản xuất kinh doanh.

TS. Cao Sỹ Kiêm - thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia cũng cho rằng, DNNVV là những đối tượng đang chịu nhiều khó khăn nhất, số lượng doanh nghiệp này phá sản đang tăng lên.

Giải cứu cách nào

Rõ ràng với tình hình hiện nay, nếu không được giải cứu kịp thời nền kinh tế rất có khả năng rơi vào đình trệ. Lúc đó còn nguy hại hơn nhiều.

Vấn đề là giải cứu cách nào trong bối cảnh lạm phát vẫn luôn rình rập. TS. Võ Trí Thành cho rằng, để giải cứu nền kinh tế, Chính phủ đã làm rất nhiều việc, và thời gian tới sẽ còn có rất nhiều giải pháp được đưa ra với tinh thần chung là giảm thuế, xem xét giảm lãi suất và tiến tới dỡ trần lãi suất… một loạt các chính sách là đẩy mạnh sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, tăng sức cầu của nền kinh tế. Tuy nhiên, theo ông Thành nếu nới lỏng chính sách tiền tệ không chuẩn sẽ khiến cho lạm phát quay trở lại vào năm sau.

Thế nhưng theo TS. Cao Sỹ Kiêm, vấn đề hiện nay là cần phải kiểm soát lạm phát song không để đình trệ sản xuất. Nếu tăng trưởng ở mức thấp khó có thể giải quyết 1,6 triệu việc làm mới mỗi năm. Vì vậy, phải đạt mức tăng trưởng GDP năm nay ít nhất bằng năm ngoái để giải quyết vấn đề lao động, việc làm cho người dân.

Để tháo gỡ khó khăn này, theo ông Kiêm, bên cạnh việc phân công lại và xác định lại trọng tâm của nền kinh tế để cứu sản xuất, thì vấn đề trước mắt quan trọng nhất là ổn định lĩnh vực tài chính và ngân hàng. Đặc biệt, chính sách tài khóa phải chia sẻ bớt "gánh nặng" cho chính sách tiền tệ. Muốn vậy, phải tiết giảm đến mức tối đa chi phí hành chính; rà soát, cắt giảm đầu tư công... để giảm bội chi ngân sách. Đồng thời nâng cao hiệu quả đầu tư, đưa tiền vào những dự án hiệu quả. Chỉ khi đó mới có thể giảm được lạm phát mà vẫn kích thích được nền kinh tế. Về phía ngân hàng cần tham gia tháo gỡ khó khăn cho thị trường bất động sản; gia tăng sức mua kích cầu tiêu dùng, để khơi thông đầu ra cho sản xuất.

Hóa giải "nút thắt" ngân hàng - doanh nghiệp

Theo các chuyên gia, một trong những khó khăn hiện nay của doanh nghiệp là vốn. Ông Lý Xuân Hải - Tổng giám đốc NHTMCP Á Châu (ACB) cho biết, theo khảo sát của ACB, có đến 30-35% DNNVV tiếp cận được vốn ngân hàng, 35% gặp khó khăn khi tiếp cận và 30% không thể tiếp cận và phải sử dụng nguồn vốn vay ngoài ngân hàng. Tuy nhiên, các ngân hàng phản ánh cũng rất muốn đẩy tín dụng ra. Vậy tại sao hai bên không gặp nhau?

Cũng theo khảo sát của ACB thì có đến 70% doanh nghiệp cho rằng thủ tục ngân hàng nhiêu khê; 53% do tài sản thế chấp của doanh nghiệp không đủ; 51% không thể chứng minh khả năng trả nợ trong khi chỉ có 36% cho rằng lãi suất của ngân hàng cao. Từ khảo sát trên, ông Lý Xuân Hải cho rằng, việc các ngân hàng và doanh nghiệp chưa gặp nhau xuất phát từ cả hai phía.

Về phía ngân hàng, do nhiều cán bộ nhân viên không đủ kỹ năng, hành xử máy móc, tư duy rằng doanh nghiệp lớn thì tốt hơn và thường chào mời khách hàng mua sản phẩm sẵn có chứ chưa đưa ra được các giải pháp phù hợp với doanh nghiệp... Trong khi các sản phẩm của ngân hàng cũng chưa đa dạng, sơ cứng, đơn điệu, chưa thể đáp ứng hết tất cả các nhu cầu của doanh nghiệp.

Về phía doanh nghiệp, nguyên nhân chính là thiếu sự minh bạch về thông tin tài chính và thường "tô hồng" về bức tranh tài chính của mình. Ông Hải nêu ví dụ về một doanh nghiệp đến ngân hàng đặt vấn đề vay 5 tỷ đồng trong 5 năm, mỗi năm trả 1 tỷ đồng. Khi được hỏi lợi nhuận mỗi năm là bao nhiêu, doanh nghiệp này nói ít ra cũng phải 10 tỷ đồng mỗi năm?! "Đấy là sự không trung thực trong tài chính của doanh nghiệp đối với ngân hàng và từ đó gây sự thiếu tin tưởng với nhau", ông Hải kết luận. Thêm nữa, doanh nghiệp cũng chưa xác định được ngành kinh doanh cốt lõi của mình mà thường kinh doanh theo kiểu cơ hội; rất tùy tiện trong việc sử dụng đồng tiền của mình.

Theo ông Hải, các doanh nghiệp phải nhận thức được rằng chữ tín trong làm ăn là rất quan trọng và ngân hàng hiện nay cho vay chủ yếu dựa vào dòng tiền của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, sự hạn chế về hạ tầng thông tin quốc gia cũng gây nhiều khó khăn cho ngân hàng trong việc lượng hóa được rủi ro cũng như năng lực doanh nghiệp.

Quang Anh