Diễn đàn Kinh tế mùa Thu: “Sẽ rất nóng”
TS. Nguyễn Đức Kiên |
Trả lời phỏng vấn phóng viên Thời báo Ngân hàng trước thềm sự kiện này, ông Kiên cho biết, với chủ đề “Kinh tế Việt Nam - Hội nhập và phát triển bền vững”, Diễn đàn sẽ có nhiều điểm mới, thiết thực và đi vào các vấn đề thời sự hiện nay.
Lấy chủ đề hội nhập và phát triển bền vững, Diễn đàn diễn ra trong thời điểm này có mục tiêu gì, thưa ông?
Trước hết, Diễn đàn lần này được tổ chức nhằm chuẩn bị nội dung báo cáo giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đánh giá kết quả quá trình hội nhập kinh tế quốc tế từ khi Việt Nam là thành viên Tổ chức Thương mại thế giới (WTO); cũng như các cam kết song phương, đa phương mà Việt Nam đã và sẽ tham gia tại phiên họp tháng 9 tới.
Điều quan trọng hơn là thực sự chúng ta bước vào một thời kỳ mới. Nếu không có gì thay đổi thì Hiệp định TPP sẽ được ký, thời gian chuẩn bị cho hội nhập ở một đẳng cấp cao như vậy chỉ còn khoảng 18 tháng. Trách nhiệm của những người làm nghiên cứu là phải tư vấn cho người làm chính sách trước một khoảng thời gian nhất định để nghiên cứu hoạch định chính sách, cũng như phải tính đến độ trễ của chính sách...
Bên cạnh đó, năm nay chúng ta ký rất nhiều FTA với các đối tác và việc hình thành Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC) cũng đã cận kề, nên có thể hiểu 2015 là năm cuối cùng mà nền kinh tế Việt Nam được “tự do” - hiểu theo nghĩa tự chúng ta quyết định các vấn đề kinh tế của mình. Từ 1/1/2016, khi AEC có hiệu lực thì nền kinh tế, DN của chúng ta sẽ phải hoạt động trong khuôn khổ của AEC.
Khi AEC có hiệu lực thì nền kinh tế, DN của chúng ta sẽ phải hoạt động trong khuôn khổ của AEC |
Ông có mong chờ, hình dung gì về những thảo luận sẽ được đưa ra tại Diễn đàn lần này?
Tôi cho rằng, Diễn đàn vẫn sẽ rất nóng và sức hấp dẫn sẽ không giảm mà sẽ đi vào chiều sâu. Theo tôi, những vấn đề và những bình luận, nhận định sẽ rất ngược nhau. Ví dụ từ khi gia nhập WTO đến nay, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam từ 40 tỷ USD đã lên gần 160 tỷ USD, tức là tăng gấp 4 lần. Đây là con số đáng tự hào và đó là nhờ có sự đóng góp của hội nhập.
Nhưng có người nhìn con số đó, tới 67% là xuất khẩu của DN FDI, với nhiều lo ngại. Chỉ một vấn đề xuất khẩu đã có những góc nhìn khác nhau, tất sẽ có những bình luận khác nhau với những khuyến nghị chính sách khác nhau. Vậy đâu sẽ là lời tư vấn chính sách hợp lý? Đó chính là sức nóng của Diễn đàn.
Vậy theo quan điểm của ông, tình trạng phụ thuộc DN FDI của xuất khẩu hiện nay nên nhìn nhận như thế nào?
67% kim ngạch xuất khẩu là từ DN FDI, như vậy là thành công hay hạn chế của nền kinh tế? Vấn đề này sẽ được đề cập sâu ở Diễn đàn lần này với sự tham gia của các chuyên gia kinh tế và lãnh đạo các địa phương đã kêu gọi FDI thành công trong thời gian qua.
Đã đến lúc phải đánh giá khoa học, khách quan với những số liệu rõ ràng, các tiêu chí cụ thể như: sử dụng đất bao nhiêu, thực hiện trách nhiệm xã hội và đóng góp cho ngân sách địa phương thế nào, tạo được bao nhiêu việc làm, thu nhập của người lao động ra sao và có tạo được sức lan tỏa tới DN trong nước...?
Khi thảo luận các vấn đề về khoa học thì cần phải coi yếu tố khoa học chính trị cũng là một trong các yếu tố đầu vào có tầm ảnh hưởng ở từng khâu trong quá trình sản xuất hàng hóa, để thấy rõ tính hiệu quả, để mọi người có những nhìn nhận toàn diện và đầy đủ. Yếu tố chính trị quan trọng nhất là có nhận FDI hay không và ở những ngành nào lĩnh vực nào? Nhận rồi thì phải giám sát, đánh giá sự đóng góp của DN FDI như thế nào? Như vậy, phải so sánh, đánh giá với DN hoạt động cùng địa phương, với cùng bộ tiêu chí để có nhận định khách quan.
Trong quá trình hội nhập, thuế suất thuế xuất nhập khẩu đang cắt giảm mạnh. Một mặt người dân có lợi do thuế giảm, giá hàng hóa giảm. Nhưng liệu thu ngân sách, có khó khăn, sức ép trả nợ công sẽ tăng...?
Dư luận lo lắng như vậy là tốt, là thuận lợi cho người làm chính sách vĩ mô. Như thế, người dân đã hiểu và lo lắng cho việc đảm bảo thu ngân sách quốc gia, tức là họ lo cho các vấn đề an sinh xã hội. Theo tôi, nhìn chiều thu thì thấy giảm như vậy, và lâu nay chỉ chú ý đến nguồn thu ngân sách lớn là thu thuế xuất nhập khẩu, thu từ dầu thô, thu tiền sử dụng đất... Theo tôi, khoản thu bền vững nhất là thu từ DN, từ thuế thu nhập cá nhân chưa được để ý.
Tuy thuế suất thuế thu nhập DN đã giảm xuống còn 22%, xu hướng xuống 20%, nhưng khi sản xuất kinh doanh tốt lên thì tổng số thu sẽ tăng lên. Bên cạnh đó, sản xuất kinh doanh phát triển tốt, thu nhập dân cư tăng lên, dân giàu nước mạnh thì số thu từ thuế thu nhập cá nhân sẽ tăng lên.
Trong tổng thu ngân sách, tỷ trọng thu từ thuế xuất nhập khẩu hiện khoảng 12-17%, thuế thu nhập cá nhân hiện khoảng 5%, nhưng tỷ trọng này sẽ tăng lên 10% hay 15% trong tương lai.
Như vậy, ngân sách sẽ được cân đối và bài toán đặt ra cho người làm chính sách là phải làm thế nào để hỗ trợ tinh thần khởi nghiệp của người dân, hỗ trợ DN để mọi người dân và DN đều có cơ hội và điều kiện thuận lợi làm giàu chính đáng như nhau. Phải làm sao để ngày càng có nhiều DN mới được thành lập và phát triển tốt, ngày càng có nhiều người có thu nhập cao đến mức phải nộp thuế góp phần xây dựng đất nước ngày càng vững mạnh, giàu có.
Câu chuyện về DNNN liên tục được nêu ra ở các diễn đàn trước với lời giục giã phải thúc đẩy tái cơ cấu. Đã gần hết năm và nhìn lại kết quả cổ phần hóa DNNN đạt được còn cách xa mục tiêu nhiệm vụ đặt ra. Vậy ý kiến của ông?
Tại các diễn đàn đều thống nhất quan điểm cần đẩy nhanh quá trình cổ phần hóa và tái cơ cấu DNNN, nhưng đều lưu ý không làm bằng mọi giá, không chạy theo thành tích. Kết luận về thực hiện 3 đột phá chiến lược và 3 việc cấp bách, trong đó có tái cơ cấu DNNN sẽ được Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII đánh giá.
Xin cảm ơn ông!