DN Nhật Bản: Lưỡng lự chọn Việt Nam vì lợi thế so sánh
Giáo sư Kenichi Ohno - Đại học Nghiên cứu Chính sách (Nhật Bản) cho rằng, Việt Nam tăng trưởng kinh tế cao trong thời gian qua, nhưng chất lượng tăng trưởng chưa cao, điều này được biểu hiện rõ ở các khía cạnh như: năng suất lao động thấp, công nghệ lạc hậu, hiệu quả đầu tư chưa cao.
Không những thế, Việt Nam đang đánh mất dần khả năng cạnh tranh khi chưa có sự chuẩn bị tốt về nguồn nhân lực chất lượng cao, cơ sở hạ tầng chưa đáp ứng yêu cầu phát triển, đồng lương ngày càng tăng và chưa có được chính sách đầu tư hấp dẫn… Trong khi đó, hiện có nhiều nước lân cận như Campuchia, Ấn Độ, Đài Loan (Trung Quốc)… đang có kế hoạch xây dựng hẳn một khu vực phát triển công nghiệp dành riêng với nhiều chính sách ưu đãi… nhằm thu hút các DN Nhật Bản. Những nút thắt này, cùng với khả năng cạnh tranh yếu của các DN Việt Nam ngay trong thị trường nội địa đã khiến nhiều DNNVV Nhật Bản lưỡng lự chọn lựa Việt Nam để đầu tư, hợp tác. "Myanmar phát triển sau Việt Nam nhưng khả năng có thể đuổi kịp Việt Nam rất lớn. Áp lực của toàn cầu hóa, khả năng mất cơ hội cạnh tranh với Myanmar có thể xảy ra. Nhìn vào con số tuyệt đối, so với Thái Lan, Malaysia, hay Myanmar, Việt Nam chưa đạt được trình độ của họ" - ông Ohno nhận định.
Nhìn một cách thẳng thắn hơn, đại sứ Nhật Bản tại Việt Nam - ông Yasuki Tanizak cho rằng, bất ổn của nền kinh tế Việt Nam thời gian qua có phần rất lớn từ cán cân thâm hụt thương mại. Bởi vì hầu hết nguyên, phụ kiện đầu vào của nền kinh tế đều phải nhập khẩu, đặc biệt là một tỷ lệ rất lớn các sản phẩm trung gian là linh phụ kiện từ các nước lân cận. Ngay các DN Nhật Bản đã đầu tư tại Việt Nam cũng chỉ nhập linh kiện từ các nước lân cận về lắp ráp và xuất khẩu. Nên giá trị gia tăng mang lại cho nền kinh tế Việt Nam không cao. Do vậy, để đạt mục tiêu trở thành nước công nghiệp vào năm 2020, Việt Nam không chỉ phải hoàn thiện hạ tầng để phát triển, mà còn phải đảm bảo được sự ổn định của nền kinh tế, đặc biệt là kiềm chế lạm phát, ổn định và tăng giá VND trong dài hạn. Trong đó, phát triển ngành công nghiệp chế tạo phải trở thành nhiệm vụ ưu tiên hàng đầu trong nỗ lực nhằm hạn chế nhập siêu.
Theo ông Yasuki, hiện lĩnh vực tài chính, tín dụng thế giới đang suy thoái. Định hướng phát triển của các quốc gia đều chuyển dần sang phát triển công nghiệp chế tạo. Việt Nam đã nhìn được định hướng đó và đã phát triển rất nhiều KCN để thu hút đầu tư nước ngoài. Mặc dù đã nỗ lực để hoàn thiện các KCN này tuy nhiên điều đó vẫn chưa đủ.
Ở một góc độ nào đó, Việt Nam đang có những chính sách thu hút công nghiệp chế tạo này. Điều này rất thuận lợi khi thu hút các DN Nhật Bản. Tuy nhiên, đứng từ góc độ đầu tư, các DN Nhật Bản đang quan tâm nhiều đến môi trường đầu tư. Thực tế, rất nhiều DN Nhật đang tìm kiếm thị trường khác ngoài Việt Nam bởi có thể Việt Nam chưa thể hiện được sự hấp dẫn hơn các nước khác mà DN Nhật Bản đang tìm kiếm. "Mặc dù đã hình thành các KCN về lượng, nhưng các KCN này không phù hợp với mong muốn đầu tư của DN Nhật Bản. Cũng giống như việc một khách sạn có giường ngủ, vấn đề là giường đó có phù hợp với người ngủ trên đó hay không. Vì vậy, các chính sách trợ giúp không chỉ đáp ứng nhu cầu phát triển các KCN mà còn phải làm thế nào để đáp ứng nhu cầu cho người sử dụng đó. Chúng tôi mong muốn Việt Nam sẽ làm ra "cái giường" phù hợp với người ngủ trên đó, phù hợp với DN Nhật Bản" - ông Yasuki kỳ vọng.
Giáo sư Kenichi Ohno thì nhấn mạnh, việc thu hút được số lượng lớn DN sản xuất Nhật vào Việt Nam sẽ mang lại lợi ích cho cả 2 quốc gia. Hiện cả hai nước đều quan tâm nhưng để hiện thực hóa được ý tưởng này không chỉ thuần túy là lý thuyết mà phải mang tính hành động. Phải có sự chuẩn bị mang tính tổng hợp. Các DN chế tạo Nhật Bản rất quan tâm việc dịch chuyển cơ sở sản xuất sang các nước châu Á. "Lợi thế của các DN này là chất lượng cao, họ có thể tạo ra thiết kế các sản phẩm phù hợp với nhu cầu của khách hàng, họ có thể sở hữu công nghệ hiện đại nhất thế giới... nhưng họ đang rất khó khăn trong việc tìm kiếm thông tin từ các đối tác để đầu tư. Việt Nam nên cung cấp nhiều hơn thông tin trợ giúp một cách chi tiết hơn đến từng nhóm lĩnh vực, ngành nghề cụ thể để thu hút các nhà đầu tư như vậy" - ông Ohno khuyến cáo.
Dương Công Chiến