DNNN đã đến thời “đói đầu gối phải bò”
DNNN tách dần “bầu sữa mẹ” | |
Sẽ tiếp tục thu hẹp DNNN | |
Cổ phần hóa DNNN: Thách thức thu hút vốn ngoại |
Với nhu cầu đầu tư mỗi năm lên tới hàng tỷ USD, nhiều DNNN lớn đang đau đầu với bài toán vốn cho mục tiêu đầu tư dài hạn, khi mà Nhà nước cương quyết thắt chặt hầu bao và DN ngày càng phải tự chủ tài chính. Vì vậy, đây là thời điểm các DNNN ráo riết tìm kiếm và đa dạng nguồn vốn. Trong bối cảnh đó, hình thức vay không có bảo lãnh của Chính phủ đang bước đầu được thực hiện, hứa hẹn sẽ là kênh cấp vốn hiệu quả.
Đã sẵn sàng tự chủ
Ông Đoàn Xuân Thiệu, đại diện Tập đoàn Than – Khoáng sản Việt Nam (TKV) cho biết, nhu cầu vốn đầu tư hàng năm của TKV hiện nay vào khoảng 1,5 tỷ USD. Trước đây TKV phụ thuộc nhiều vào nguồn vốn vay từ các tổ chức quốc tế thông qua bảo lãnh của Chính phủ. Tuy nhiên hình thức này gần đây ngày càng hạn chế do nợ công tăng cao. Vì vậy vay không có bảo lãnh của Chính phủ sẽ là hình thức vay vốn hiệu quả để tập đoàn này phục vụ cho các dự án dài hạn.
“Chúng tôi đang trong quá trình đàm phán thực hiện khoản vay 35 triệu USD từ Cơ quan Phát triển Pháp (AFD) để giải quyết vấn đề môi trường, nâng cao công nghệ khai thác mỏ, cải thiện cuộc sống cho người dân sống ở khu vực quanh các mỏ than”, ông Thiệu cho hay.
Ảnh minh họa |
Có nhu cầu đầu tư cao gấp đôi ngành than, việc huy động tới 3-4 tỷ USD/năm càng không dễ dàng với Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN). Ông Hoàng Phương, Ban Tài chính của EVN chia sẻ, PPP được kỳ vọng là giải pháp hiệu quả giải quyết vấn đề hạ tầng ngành điện, song trong thực tế cũng được triển khai rất chậm chạp do cơ chế và chính sách chưa được hoàn thiện, NĐT lo ngại rủi ro. Cũng bởi vậy ông Phương nhấn mạnh, EVN mong muốn tìm thêm nguồn vốn theo các hình thức khác, đặc biệt là không bảo lãnh của Chính phủ.
Đến nay, EVN là một trong các DNNN đầu tiên đã được tiếp cận vốn từ AFD thông qua hình thức này để đầu tư vào dự án thuỷ điện Huội Quảng (thuộc địa bàn tỉnh Lai Châu và Sơn La), trị giá 100 triệu USD. Nguồn vốn vay cho dự án này tới nay đã được sử dụng gần hết. “Qua thực tế triển khai, chúng tôi nhận thấy hình thức vay này có nhiều điều kiện mở hơn, tạo thuận lợi hơn cho DN”, ông Phương nhận xét.
Nhiều ưu điểm để DN tận dụng
Hiện nay AFD là cơ quan phát triển duy nhất cung cấp hình thức tài trợ không qua bảo lãnh của Chính phủ ở Việt Nam. Bà Francoise Chalier, Phó Vụ trưởng Vụ châu Á của AFD cho biết, tính đến nay AFD đã cam kết tài trợ dưới hình thức này khoảng 200 triệu Euro cho 4 DNNN trong các lĩnh vực năng lượng, phát triển đô thị bền vững... Trên thực tế, đây vẫn là nguồn vốn hỗ trợ phát triển (ODA), điểm khác biệt là không qua bảo lãnh của Chính phủ như trước đây.
Các ưu điểm vượt trội của hình thức ODA kiểu mới, AFD cho biết là tỷ lệ cho vay trên một dự án là tương đối lớn. Bên cạnh đó, vốn đối ứng mà các DN cần đáp ứng chỉ từ 10 - 15% giá trị khoản vay. Các khoản vay của AFD cũng có thời hạn dài, thường từ 12 - 20 năm, là đòn bẩy hiệu quả để hỗ trợ các DN trong các dự án đầu tư dài hạn.
Bên cạnh đó, khi làm việc trực tiếp với DN, AFD cam đoan tạo điều kiện để cung cấp các khoản vay đáp ứng tối đa các tiêu chí mà DN mong muốn, liên quan tới các vấn đề như lãi suất, thời gian ân hạn… Thậm chí, tuỳ từng dự án, đi kèm khoản vay sẽ có viện trợ không hoàn lại để hỗ trợ nâng cao năng lực của chủ dự án.
Tuy nhiên, để có thể tiếp cận nguồn vốn này, ông Đặng Quyết Tiến, Phó cục trưởng Cục Tài chính DN, Bộ Tài chính lưu ý các nguyên tắc để hồ sơ vay của DN được xét duyệt. Đó là danh mục dự án phải nằm trong hạn mức vay nước ngoài hàng năm. Trong đó NHNN và Bộ Tài chính sẽ là cơ quan đầu mối thực hiện thẩm tra các khoản vay này để đảm bảo chỉ tiêu nợ nước ngoài của Việt Nam không vượt quá trần cho phép.
Ông Tiến cũng khuyến cáo, DN phải thỏa mãn 11 điều kiện của AFD, như dự án góp phần giải quyết các vấn đề phát triển bền vững, DN tự chủ trong quản lý, có cổ đông là Nhà nước, hoạt động trong khu vực có quy định và thiết chế có độ tin cậy cao, DN có hình ảnh tốt...
Ông Rémy Genevey, Giám đốc AFD lý giải, sở dĩ AFD tập trung hình thức vay này đối với DNNN là để thực hiện mục tiêu quản trị tốt, nhờ có cổ đông Nhà nước ủng hộ và hỗ trợ cho DN. Về lâu dài, cơ quan này khẳng định có thể mở rộng đối tượng vay. Theo đó, một đối tượng khác mà khoản vay này hướng đến là cơ quan chính quyền ở địa phương.
Điều kiện cho vay cũng hoàn toàn tương tự như với các DNNN như về tính chất phù hợp của dự án, năng lực quản lý của địa phương, sự vững mạnh về mặt tài chính. Tuy nhiên để chính quyền địa phương có thể tiếp cận nguồn vốn này, sẽ cần phải có thêm thời gian để hoàn thiện cải cách trong nước, với cơ chế phân cấp rõ ràng để địa phương có thể thực sự tự vay tự trả sòng phẳng như DN.