Doanh nghiệp còn thờ ơ với minh bạch thông tin

Về tính kịp thời, số lượng các BCTC chậm công bố trong năm 2012 giảm so với 2011, khoảng 20% trên HNX. Tuy nhiên, xét về số tuyệt đối thì diện DN công bố thông tin và nộp BCTC quý, năm chậm còn khá nhiều. Trong năm 2012, tại UBCKNN, số lượng DN nộp chậm BCTC riêng, độc lập là 30%; BCTC hợp nhất là 40%.

Xét ở tiêu chí nhất quán và phù hợp, theo thống kê của UBCKNN với BCTC 2012, có những trường hợp không hợp lệ ở những chỉ tiêu rất đơn giản như BCTC nộp lên không có chữ ký của tổng giám đốc, người lập bảng, kế toán trưởng hoặc không có ngày tháng, hoặc ngày tháng không chính xác.

Một số công ty con của EVN ghi chép kế toán chưa phù hợp với chuẩn mức hiện hành

Những trường hợp không hợp lệ đơn giản như vậy có tới 47 trường hợp trong tổng số 700 DN niêm yết tại hai sở giao dịch HSX và HNX. Ngoài ra còn là sự chênh lệch, không thống nhất giữa số liệu cuối kỳ trước và đầu kỳ sau ở BCTC trước và sau khi kiểm toán, soát xét. Chỉ riêng năm 2012, tại HSX đã có 194 trường hợp có sự chênh lệch số liệu như vậy, so với 200 trường hợp năm 2011.

Tất nhiên, việc chênh lệch này không phải do DN làm sai, có trường hợp do điều kiện hoặc do bắt buộc phải điều chỉnh... Tuy nhiên, nếu nhìn khía cạnh tính nhất quán theo chuẩn quốc tế thì sự chênh lệch này ảnh hưởng đến chất lượng thông tin trên thị trường.

Rà soát hơn 100 BCTC được kiểm toán năm 2012, UBCKNN cho biết, nhiều DN vẫn không phân biệt rõ ràng giữa công bố thông tin và minh bạch thông tin. Có rất nhiều DN công bố đầy đủ, đúng hạn nhưng thực tế việc minh bạch hay không là câu hỏi rất lớn. Ông Bùi Hoàng Hải cho rằng, năm 2013 kinh tế không tốt đã ảnh hưởng lớn đến chất lượng BCTC.

Khi kinh doanh khó khăn, nhiều DN sử dụng bút toán để nâng cao lợi nhuận, giảm chi phí để giảm sức ép cổ đông. Điển hình như trích lập dự phòng, mặc dù đã quy định nhưng có DN có thể không trích lập hoặc trích lập không đầy đủ, hoặc vốn hóa các khoản vay để giảm chi phí tài chính...

Một số DN đầu tư vào công ty con, công ty liên kết nhưng không có thông tin về công ty này. Đặc biệt là với các dự án liên doanh liên kết, nhiều dự án không hoạt động gì nhưng DN cũng không trích lập dự phòng và không có thông tin… Một số công ty con của Tập đoàn Than - Khoán sản, Điện lực… có cách ghi nhận chưa phù hợp với các chuẩn mực kế toán hiện hành. Một số tập đoàn khác bán sản phẩm cho tập đoàn nhưng đến 31/12 vẫn chưa có đơn giá nên phải tạm ước. Đến sau 31/12, tập đoàn mới chỉ đạo chính thức về đơn giá, lúc đó lại phải điều chỉnh lại BCTC, lợi nhuận và doanh thu, ảnh hưởng rất lớn đến quyết định của nhà đầu tư.

Chủ tịch UBCKNN Vũ Bằng cho biết, Ủy ban đang cố gắng triển khai tất cả các dự án, chương trình nhằm nâng cao chất lượng công bố thông tin, đảm bảo tính công khai, minh bạch cho thị trường. UBCKNN cũng đang phối hợp với Vụ Chế độ kế toán (Bộ Tài chính) soạn thảo thông tư hướng dẫn Luật Kiểm toán độc lập nhằm nâng cao chất lượng báo cáo kiểm toán.

Trần Hương