Đối phó với kiện thương mại: DN phải theo kiện tới cùng
Ảnh minh họa |
Đối với những quốc gia có thế mạnh xuất khẩu như Việt Nam, thì không thể tránh khỏi những vụ kiện thương mại (chống bán phá giá hoặc chống trợ cấp) từ các nước nhập khẩu lớn. DN không nên né tránh, mà phải xem như đây là tiến trình bình thường trong thương mại quốc tế, chủ động chuẩn bị để đương đầu với các vụ kiện.
Đây là ý kiến chia sẻ của luật sư Matthew McConkey, thành viên của Công ty Luật Mayer Brown (Mỹ) với nhiều DN Việt Nam, sau khi Bộ Thương mại Mỹ (DOC) quyết định tăng thuế chống bán phá giá cá tra mới đây (trong đợt xem xét hành chính thuế chống bán phá giá lên hơn 25 lần) đối với một số DN xuất khẩu thủy sản của Việt Nam.
Còn khó nhiều…
Thống kê của Hội đồng tư vấn các biện pháp phòng vệ thương mại quốc tế thuộc Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho thấy, tính từ vụ kiện chống bán phá giá đầu tiên (Colombia kiện Việt Nam bán phá giá gạo năm 1994) đến nay, Việt Nam đã đối mặt với 50 vụ kiện chống bán phá giá và 4 vụ kiện chống trợ cấp.
Thời gian tới đây, cùng với sự tăng trưởng xuất khẩu vào các thị trường lớn như Mỹ, châu Âu… thì việc phải đối mặt với các vụ kiện thương mại của DN Việt Nam vẫn còn tiếp diễn.
Theo Luật sư Matthew McConkey, khi đại diện cho nhiều DN xuất khẩu Việt Nam trong các vụ kiện về cá tra và tôm tại thị trường Mỹ thời gian qua cho thấy, hàng hóa xuất khẩu Việt Nam sang thị trường này sẽ còn đương đầu với nhiều khó khăn từ các biện pháp phòng vệ thương mại của những hiệp hội ngành nghề Mỹ.
Trước hết, Chính phủ Mỹ và một số quốc gia (là thị trường xuất khẩu lớn của Việt Nam) trong Liên minh châu Âu, Brazil… đều chưa công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường. Vậy nên khi phát sinh các vụ kiện phòng vệ thương mại, DN Việt Nam sẽ gặp bất lợi, bởi Chính phủ bên nguyên đơn sẽ so sánh giá hàng xuất khẩu của một nước thứ ba có nền kinh tế tương đối với Việt Nam để ra phán quyết.
Thứ hai, đa số các vụ điều tra của Mỹ về phá giá được khởi kiện bởi ngành công nghiệp trong nước và bên nguyên đơn bao giờ cũng chuẩn bị đầy đủ cơ sở pháp lý để trình lên cơ quan chức năng, tạo lợi thế thắng kiện rất cao.
Thứ ba, DN Việt Nam hiện còn quá ít thông tin và chủ quan trong việc phòng vệ thương mại của các quốc gia nhập khẩu. Thậm chí, nhiều DN còn chưa biết đến các “mánh lới” tìm kiếm thông tin để hoàn thiện hồ sơ khởi kiện của các nguyên đơn.
Cụ thể, một trường hợp bên nguyên đơn giả làm khách hàng mới đến tận DN xuất khẩu Việt Nam điều tra để kiện chống bán phá giá. DN tin đây là khách hàng, nên cung cấp thông tin đầy đủ từ nguồn hàng, sản lượng xuất khẩu sẽ gia tăng hay đầu tư mở rộng nhà xưởng để tăng sản xuất hàng xuất khẩu… Đến khi đối diện với vụ kiện DN mới giật mình.
Trong nhiều trường hợp, DN chỉ đọc tên vụ kiện thương mại rồi nhầm lẫn và cho rằng sản phẩm của mình thuộc hay không thuộc phạm vi vụ kiện mà phản ứng rối lên.
Không bỏ cuộc…
Bà Susan C. Schwab – nguyên là Đại diện thương mại Mỹ cho rằng, trên thực tế, số vụ kiện thương mại tại các thị trường nhập khẩu đối với Việt Nam từ 2008 đền nay không tăng. Sắp tới đây, khi Hiệp định Thương mại tự do xuyên Thái Bình Dương (TPP) được ký kết, các vụ kiện thương mại sẽ tiếp tục giảm, đây là lợi thế lớn cho DN Việt Nam.
Mặc dù hiện nay nhiều DN xuất khẩu của Việt Nam trong ngành thủy sản, đồ gỗ, nhựa, thép… đã có kinh nghiệm ứng xử với các vụ kiện thương mại. Tuy nhiên, một số ngành có thế mạnh xuất khẩu của Việt Nam như đồ gỗ, thủy sản, dệt may, da giày, phụ tùng máy móc… luôn phải đối mặt với các vụ kiện thương mại.
Theo luật sư James Breeden – thành viên của Công ty tư vấn Luật Uno Trade (Brazil), DN không nên bỏ cuộc, mà phải theo đến cùng các vụ kiện để tạo vị thế của DN tại thị trường nhập khẩu đó. Bởi nếu bỏ cuộc là đồng nghĩa với việc mất thị trường và khiến vị thế của mình bị suy yếu tại những thị trường khác.
Thực tế cho thấy, nhiều DN vì quá bối rối khi hay tin sản phẩm của mình bị kiện, mà quên tận dụng các lợi thế sẵn có. Cụ thể như hợp tác với nhà nhập khẩu để họ ủng hộ DN theo kiện và duy trì đơn hàng sau đó. Chọn công ty luật uy tín đại diện cho DN. Tìm sự ủng hộ của Hiệp hội ngành nghề, các cơ quan chức năng liên quan để củng cố tài liệu, tham gia đầy đủ các buổi điều trần. Dành thời gian tài chính theo kiện đến cùng….
Thực tế tại thị trường Brazil, DN Việt Nam đã từng bị điều tra chống bán phá giá và chống lẩn tránh thuế đối với mặt hàng giày dép, song DN và hiệp hội ngành nghề Việt Nam đã theo kiện đến cùng và sau đó không còn là đối tượng điều tra.
Thanh Hồng