Đồng Yên giảm giá và những hệ lụy

Tuy nhiên, trước sự chỉ đạo từ chính phủ Nhật Bản và việc tung ra gói nới lỏng định lượng trị giá 670 tỷ USD hàng năm trong chương trình nới lỏng tiền tệ thực hiện từ 2 năm trở lại đây của NHTW nước này (BoJ), đồng Yên đã sụt giá liên tục và hiện tại tỷ giá của đồng Yên so với USD đã giảm xuống chỉ còn bằng 1/3 giá trị so với thời điểm cách đây hơn hai năm.

Hiện tại giá trị của đồng tiền này đã xuống mức thấp nhất kể từ mùa hè năm 2007. Không những thế, nếu so sánh theo tỷ giá thực hữu hiệu (tỷ giá có tính đến mức độ lạm phát và giảm phát tại các quốc gia), đồng Yên hiện đã xuống mức thấp nhất kể từ khi quốc gia này tiến hành thả nổi tỷ giá năm 1973.

Tuy nhiên, với một nền kinh tế đang rơi vào tình trạng giảm phát toàn phần như Nhật Bản, lợi ích mang lại từ việc duy trì một đồng Yên yếu dường như chưa thực sự rõ ràng, trong khi các tác động tiêu cực ngày càng lớn.

Những lợi ích tích cực chưa thể hiện rõ ràng

Nguyên lý về lợi ích mang lại đối với nền kinh tế khi duy trì một đồng tiền yếu hết sức đơn giản. Một đồng Yên yếu sẽ giúp thúc đẩy xuất khẩu và khuyến khích các tập đoàn sản xuất lớn đầu tư vào các dự án dài hạn.

Tuy nhiên, cho đến thời điểm hiện tại các lợi ích này vẫn chưa được như mong đợi. Trong khi một số tên tuổi lớn tại Nhật Bản như Panasonic và Canon đã đưa ra các thông báo về việc họ sẽ quay trở lại sản xuất tại thị trường trong nước, thì trên thực tế các số liệu vĩ mô công bố hiện cho thấy các kết quả thu được chưa thể hiện sự đồng nhất với những tuyên bố đã đưa ra.

Cụ thể, số liệu mới nhất của Cục Thống kê Nhật Bản cho thấy hoạt động sản xuất công nghiệp trong tháng 3 của quốc gia này tiếp tục giảm 0,3% so với tháng trước và 1,2% so cùng kỳ năm trước. Xu hướng thu hẹp trong hoạt động sản xuất công nghiệp tại Nhật Bản đã diễn ra liên tục kể từ giữa năm 2014 và cho đến thời điểm hiện tại tình hình này dường như chưa có nhiều cải thiện.

Như vậy, rõ ràng những chính sách điều hành nới lỏng của BoJ chưa đủ sức mạnh để kéo các nhà sản xuất trở lại với nền kinh tế nội địa, khi hoạt động sản xuất của các doanh nghiệp Nhật Bản đã thể hiện sự gắn kết lâu dài và bền vững tại các thị trường đang phát triển, nơi có lực cầu tiêu thụ mạnh mẽ với nguồn nguyên liệu và nhân công giá rẻ.

Ngoài ra, việc duy trì một đồng Yên yếu dường như cũng chưa tạo tác động đáng kể trong việc đưa Nhật Bản ra khỏi tình trạng giảm phát. Vào cuộc họp gần đây nhất diễn ra cuối tháng 4 vừa qua, BoJ đã đưa ra ước tính lạm phát cơ bản của Nhật Bản vào thời điểm tháng 3/2015 chỉ đạt mức 0,8%, thấp hơn so với mức lạm phát ước tính trước đó là 1%, và còn cách rất xa mức lạm phát mục tiêu đề ra 2%.

Không những thế, nhiều chuyên gia kinh tế còn đưa ra dự báo Nhật Bản nhiều khả năng sẽ quay trở về mức lạm phát âm vào mùa hè tới. Theo Goldman Sachs, lạm phát cơ bản của Nhật Bản sẽ quay trở về mức âm từ cuối quý II do giá dầu sụt giảm sẽ triệt tiêu tất cả tác động đẩy giá nhờ đồng Yên suy yếu.

Các tác động tiêu cực ngày càng lớn

Việc đồng Yên suy yếu đang gây ra quan ngại về một số tác động tiêu cực, cụ thể Nhật Bản là một quốc gia phụ thuộc mạnh vào nhập khẩu các mặt hàng lương thực thực phẩm và năng lượng, do đó việc đồng Yên suy yếu liên tục sẽ làm giá cả nhập khẩu các mặt hàng thiết yếu ngày càng trở nên đắt đỏ, từ đó ảnh hưởng đến hoạt động tiêu dùng của các hộ gia đình, đồng thời tạo áp lực tăng lương lên chính quyền của Thủ tướng Abe.

Trong bối cảnh đó, nhiều hộ gia đình đã chọn giải pháp thắt chặt chi tiêu nội địa và điều này ảnh hưởng không nhỏ đến những nỗ lực phục hồi lực cầu nội địa, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của chính phủ Nhật Bản. Bên cạnh đó, giá cả nhập khẩu gia tăng cũng tạo áp lực tăng giá thành đối với hoạt động sản xuất của các công ty trong nước. Uniqlo, một nhà sản xuất thời trang bán lẻ hàng đầu tại Nhật Bản đã phải tăng giá thành sản phẩm hai lần trong vòng từ đầu năm trở lai đây do sự gia tăng của chi phí sản xuất và giá nhân công trước tác động từ đồng Yên yếu.

Bên cạnh đó, xu hướng mất giá của đồng Yên đã bị dư luận quốc tế, đặc biệt là Mỹ chỉ trích mạnh mẽ vì họ cho rằng Tokyo đã tạo nên sự sụt giảm này để dành vị thế cạnh tranh trên thị trường thương mại. Những ý kiến chỉ trích cho rằng đồng Yên yếu tạo nên cuộc chiến giữa các nước nhằm giảm giá đồng nội tệ của mình. Ông Abe đã phản bác các cáo buộc trên và khẳng định, đó chỉ là kết quả của những nỗ lực của Tokyo nhằm thúc đẩy sức tăng trưởng tại nền kinh tế lớn thứ ba thế giới này.

Cuối cùng, không thể phủ nhận rằng việc một đồng Yên yếu đang khiến Nhật Bản gián tiếp xuất khẩu giảm phát sang cả khu vực. Các nền kinh tế trong khu vực vốn phụ thuộc nhiều vào xuất nhập khẩu như Đài Loan, Singapore và đặc biệt là Hàn Quốc đang chịu nhiều áp lực từ đồng Yên yếu.

Theo nhà kinh tế Roman Man của HSBC, chính sách nới lỏng tiền tệ ở Nhật Bản trong đó có chiến lược giảm giá đồng Yên có thể không đẩy các nước láng giềng vào giảm phát ngay lập tức, nhưng áp lực này rõ ràng là đang gia tăng. Nhiều doanh nghiệp trong khu vực, trong đó có các tập đoàn kinh tế lớn, đã hoàn toàn không tăng lương công nhân.

Điều này có nghĩa là ngay cả khi lạm phát giữ ở mức thấp, thì thu nhập thực của người lao động vẫn đang bị giảm đi. Điều này ảnh hưởng xấu đến tiêu dùng tư nhân và triển vọng phục hồi của toàn khu vực.

Tuy nhiên, không phải tất cả các tin tức đều xấu. Việc đồng Yên giảm giá mạnh thời gian qua rõ ràng đã có tác động hỗ trợ tích cực đối với ngành du lịch của quốc gia này. Bên cạnh đó, đồng Yên giảm giá cũng là một nhân tố chính giúp chứng khoán Nhật Bản có những bước phát triển mạnh mẽ trong thời gian vừa qua.