Đừng “bất mãn” với xuất nhập khẩu
Mức đóng góp âm 3,71 điểm phần trăm vào tăng trưởng GDP 6 tháng đầu năm 2015 của chênh lệch xuất nhập khẩu thực sự gây “sốc” trong những ngày vừa qua. Bởi nếu không có sự kéo lùi như vậy, với đóng góp vào tăng trưởng 7,74 điểm phần trăm của tiêu dùng cuối cùng và 2,25 điểm phần trăm của tích lũy tài sản, GDP 6 tháng đầu năm đã có được mức tăng trưởng xấp xỉ 10%.
Đó cũng là lý do mà nhiều ý kiến cho rằng nên đặt lại câu chuyện mở cửa thông thương thời gian qua hiệu quả đến đâu. Tuy nhiên, nếu nhìn trên tổng thể thì câu chuyện rất khác.
Ảnh minh họa |
Theo Tổng cục Thống kê, GDP tính theo phương pháp sử dụng bao gồm tiêu dùng cuối cùng của dân cư và của Chính phủ, đầu tư, xuất khẩu thuần (xuất khẩu trừ nhập khẩu). Như vậy, khi tốc độ tăng xuất khẩu chậm hơn tăng nhập khẩu, với điều kiện các yếu tố khác không đổi, sẽ làm tăng trưởng GDP chậm đi và ngược lại. Nếu theo dõi xu hướng nền kinh tế thời gian qua, giai đoạn kinh tế tăng trưởng chậm thì nhập khẩu tăng chậm, xuất khẩu vẫn giữ nhịp nên có những giai đoạn xuất khẩu thuần đóng góp dương vào tăng trưởng.
Cũng có thể hiểu rằng, khi tăng trưởng kinh tế gặp khó khăn do tác động từ tình hình kinh tế thế giới và một số nguyên nhân khác khiến sản xuất đi xuống, tác động đến giảm nhập khẩu.
Còn ở giai đoạn này, khi nhập khẩu tăng (Việt Nam nhập khẩu chủ yếu cho sản xuất, trên 90%) thì một là kinh tế đang khởi sắc; hai là các DN kỳ vọng vào tương lai hơn, ở cả động thái tăng nhập khẩu cho sản xuất và đầu tư mở rộng năng lực kinh doanh chờ đón một chu kỳ kinh doanh mới tốt hơn.
Theo điều tra xu hướng kinh doanh quý II/2015 của Tổng cục Thống kê, so với quý I thì quý II/2015 có 80,8% số DN cho rằng số lượng đơn hàng mới tăng lên và giữ ổn định; chỉ có 19,2% DN đánh giá số lượng đơn hàng mới giảm đi. Cùng xu hướng đó, có 89,2% DN dự báo số lượng đơn hàng mới quý III/2015 tăng lên hoặc giữ ổn định so với quý II; tỷ lệ DN dự báo đơn hàng tăng lên và giữ ổn định 6 tháng cuối năm là 91%...
Ở một góc nhìn khác, về mặt lý thuyết, khi nền kinh tế và các DN tăng đầu tư cho nền tảng phát triển, bao gồm hạ tầng kỹ thuật, nhà xưởng, thiết bị, công nghệ… thì nhập khẩu thường có xu hướng cao hơn xuất khẩu. Còn ở giai đoạn sau, khi đầu tư hạ tầng và năng lực sản xuất đã cơ bản đảm bảo thì xuất khẩu sẽ cải thiện hơn, cùng với khả năng cân bằng xuất nhập khẩu sẽ đạt được. Vì vậy, có thể hiểu rằng mức kéo lùi tăng trưởng của xuất khẩu thuần hiện tại chỉ là tạm thời, một sự “đầu tư” cho năng lực sản xuất tương lai của nền kinh tế.
Cuối cùng, phải khẳng định rằng, nếu không có chiến lược mở rộng quan hệ thương mại với thế giới thì thời gian qua nền kinh tế không thể có được sự tăng trưởng như vậy. Xuất khẩu nông sản hay hàng dệt may, da giày dù có kích thích nhập khẩu phân bón hay nguyên phụ liệu thì giá trị gia tăng đem lại vẫn có; việc làm được giải quyết; và thúc đẩy quá trình cơ cấu lại nền kinh tế.
Tất nhiên, mỗi quyết sách và hành động đều có mặt trái, như chuyện nhập siêu kéo dài, đầu tư máy móc thiết bị của nền kinh tế chưa hướng đến công nghệ cao… nhưng đừng đến mức “bất mãn” với xuất nhập khẩu.