Giá dầu thô “đè nặng” nền kinh tế
Chốt phiên ngày 24/8, giá dầu thô WTI chính thức mất mốc 40 USD/thùng, chỉ còn 38,24 USD/thùng, giảm 5,78% so với phiên trước theo Oil-Price.net. Đây là hệ quả tất yếu của việc giá dầu liên tục “lao dốc” trong quý vừa qua.
Ảnh minh họa |
Xu hướng giá dầu giảm đã hình thành trong khoảng 1 năm nay. Đến thời điểm này, giá dầu đã xuống đến mức thấp nhất kể từ hồi đầu năm 2009. Nguyên nhân khởi đầu là các xung đột chính trị trên thế giới, tiếp đến là sự bất ổn của không ít nền kinh tế lớn, rồi đồng đô la lên giá… Dù nguyên nhân không nằm trong nội tại nền kinh tế, nhưng Việt Nam đang phải chịu áp lực rất lớn từ diễn biến giá dầu thời gian qua.
Việc giá dầu thô giảm tác động rõ rệt nhất đến thu ngân sách Nhà nước, bất chấp sản lượng vẫn tăng. Theo báo cáo của Bộ Công Thương, sản lượng dầu, khí, LPG… trong 7 tháng đầu năm 2015 đều tăng so với cùng kỳ năm trước. Trong khi đó, Tổng cục Thống kê cho biết, tổng thu ngân sách Nhà nước từ đầu năm đến thời điểm 15/7/2015 đối với dầu thô chỉ đạt 38,8 nghìn tỷ đồng, bằng 41,7% kế hoạch (mức thực hiện thấp nhất trong các nguồn thu chủ yếu của ngân sách).
Nhìn lại mấy năm gần đây, thu ngân sách từ dầu thô có mức độ sụt giảm rất đáng quan ngại. Năm 2012, tổng thu từ dầu thô trong ngân sách Nhà nước vào khoảng trên 17%, theo công bố của Tổng cục Thống kê. Đến năm 2014, nguồn thu này chỉ còn chiếm tỷ lệ khoảng 12%, còn hiện nay chỉ tương đương khoảng 8%. Hệ lụy của nó, cũng theo thông tin công bố đến thời điểm 15/7, chênh lệch thu chi ngân sách Nhà nước đã đạt 114,4 tỷ đồng, bằng khoảng 24% tổng thu ngân sách cùng thời kỳ.
Một khía cạnh tác động khác của giá dầu giảm là sức ép lên cán cân thương mại hàng hóa của Việt Nam. Khi mà giá dầu thô giảm, thu ngoại tệ từ nhóm hàng hóa này cũng “lao dốc không phanh”.
Có một so sánh rất đáng chú ý. Thống kê từ cơ quan hải quan cho thấy, vào năm 2013, xuất khẩu dầu thô của Việt Nam đạt hơn 7,2 tỷ USD kim ngạch, trong khi nhập khẩu xăng dầu cùng thời kỳ chỉ gần 7 tỷ USD. Còn tính đến giữa tháng 8 này, xuất khẩu dầu thô chỉ thu về gần 2,6 tỷ USD, còn nhập khẩu xăng dầu là trên 3,5 tỷ USD. Cho dù hoạt động lọc hóa dầu ngày càng phát triển tại Việt Nam, chênh lệch xuất nhập khẩu như nêu trên là rất đáng quan tâm.
Một tác động nữa từ chuyện giá dầu giảm là khiến giá xăng dầu giảm theo. Tại thị trường trong nước, kể từ tháng 7 trở lại đây, giá xăng dầu liên tục giảm 4 lần, tổng cộng giảm được gần 2.200 đồng/lít. Dưới tác động của giá xăng dầu giảm, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) cũng có những điều chỉnh nhất định. CPI tháng 8/2014 đã lần đầu tiên giảm trong vòng 10 năm qua, với mức giảm 0,07%. Diễn biến bất thường này cũng phát đi cảnh báo về những mất cân đối vĩ mô nhất định.
Nhìn từ các khía cạnh tác động nêu trên, có thể thấy việc giá dầu giảm đang “đè nặng” lên nền kinh tế. Với CPI đang ở mức thấp, có ý kiến cho rằng, cần tính đến các giải pháp nới lỏng để kích thích tăng trưởng.
Trong khi thu ngân sách khó khăn, có thông tin Bộ Tài chính sẽ trình Chính phủ kiến nghị Quốc hội cho phép phát hành trái phiếu Chính phủ có kỳ hạn dưới 5 năm. Như vậy, nếu tình hình huy động trái phiếu Chính phủ được cải thiện, nợ công có thể tăng nhanh hơn, trong bối cảnh thu chi ngân sách chênh lệch lớn, khả năng cải thiện nguồn thu chưa chắc chắn, nếu nhìn từ diễn biến giá dầu thời gian qua…
Trên thực tế, giá dầu giảm đang phát đi cảnh báo về một số rủi ro mà nền kinh tế phải gánh chịu.