Gia tăng lượng và chất cho tín dụng chính sách
Ảnh minh họa |
Đến ngày 30/9/2015, tổng dư nợ cho vay đối với hộ đồng bào dân tộc thiểu số đạt 30.677 tỷ đồng, chiếm 22,4% tổng dư nợ các chương trình tín dụng chính sách do NHCSXH đang thực hiện, với trên 1,8 triệu khách hàng còn dư nợ.
Riêng 3 chương trình tín dụng ưu đãi đối với đồng bào dân tộc thiểu số trong giai đoạn từ năm 2011 đến tháng 9/2015, doanh số cho vay đạt 851 tỷ đồng, doanh số thu nợ đạt 351 tỷ đồng và có tổng dư nợ đạt 1.141 tỷ đồng, với 147.835 hộ đang dư nợ tại NHCSXH. Ước đến cuối năm 2015, dư nợ chương trình tín dụng ưu đãi đối với hộ đồng bào dân tộc thiểu số đạt khoảng 1.183 tỷ đồng.
3 chương trình tín dụng ưu đãi gồm: chính sách cho vay vốn phát triển sản xuất đối với hộ dân tộc thiểu số đặc biệt khó khăn giai đoạn 2012-2015 theo Quyết định số 54/2012/QĐ-TTg ngày 4/12/2012 của Thủ tướng Chính phủ; chính sách hỗ trợ giải quyết đất ở và giải quyết việc làm cho đồng bào dân tộc thiểu số nghèo, đời sống khó khăn vùng đồng bằng sông Cửu Long giai đoạn 2013-2015 theo Quyết định số 29/2013/QĐ-TTg ngày 20/5/2013 của Thủ tướng Chính phủ; chính sách hỗ trợ đất ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt cho hộ đồng bào dân tộc thiểu số nghèo và hộ nghèo ở xã, thôn, bản đặc biệt khó khăn theo Quyết định số 755/QĐ-TTg ngày 20/5/2013 của Thủ tướng Chính phủ.
Qua rà soát, đánh giá việc triển khai các chính sách dân tộc giai đoạn 2011 - 2015 do Uỷ ban Dân tộc phối hợp với các bộ, ngành đánh giá vào cuối năm 2014 cho thấy: Bộ mặt nông thôn vùng dân tộc và miền núi đã thay đổi rõ nét, hạ tầng kinh tế - xã hội đã được đầu tư đáng kể. Tỷ lệ hộ nghèo vùng dân tộc và miền núi giảm 3 - 4%/năm, cao hơn tỷ lệ giảm nghèo chung của cả nước.
Tuy nhiên, mục tiêu hướng đến xoá nghèo, đặc biệt là xoá nghèo bền vững vẫn đang trở thành một thách thức cho những người làm chính sách khi nhiều chính sách sẽ hết hiệu lực vào cuối năm 2015, nhưng đối tượng và mục tiêu còn lớn...
Ví như chương trình hỗ trợ đất ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt cho hộ đồng bào dân tộc thiểu số nghèo và hộ nghèo ở xã, thôn, bản đặc biệt khó khăn sẽ hết hiệu lực vào năm 2015 nhưng mục tiêu chưa hoàn thành, đối tượng thụ hưởng chính sách còn lớn. Thống kê của Uỷ ban Dân tộc cho thấy tính đến hết tháng 6/2015 còn 102.701 hộ có nhu cầu đất sản xuất, 184.744 hộ có nhu cầu chuyển đổi nghề, 500.000 hộ có nhu cầu hỗ trợ nước sinh hoạt.
Chính sách cho vay vốn đã không còn phù hợp cả về đối tượng, cơ chế chính sách và định mức cho vay, nhưng thực tế vùng dân tộc miền núi vẫn còn nhu cầu về chính sách cho vay vốn để hỗ trợ sản xuất, giúp đồng bào vươn lên thoát nghèo.
Đây cũng chính là lý do sau khi rà soát không có sự trùng lắp, NHCSXH đề xuất chính sách dân tộc giai đoạn 2016-2020 cần tiếp tục thực hiện các chính sách đang còn hiệu lực và có hiệu quả, đặc biệt là 3 chính sách đặc thù trên. Đồng thời, đề nghị cơ quan chủ trì xây dựng chính sách đặc thù hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2016-2020 có nội dung tích hợp các chính sách hết hiệu lực năm 2015 nhưng mục tiêu chính sách chưa hoàn thành, đối tượng thụ hưởng còn lớn.
Quan trọng hơn, cần bố trí nguồn vốn để thực hiện hiệu quả hơn các chương trình tín dụng chính sách. Đây cũng là khó khăn lớn nhất hiện nay với NHCSXH. Thực tế năm 2014, ngân sách mới cấp được 180 tỷ đồng để thực hiện cho vay theo Quyết định 755/QĐ-TTg, đối với các chương trình còn lại, ngân sách Nhà nước chưa cấp đủ vốn theo đề nghị của Ủy ban Dân tộc. Đến thời điểm 31/8/2015, Bộ Tài chính mới cấp đủ số vốn cho NHCSXH để triển khai cho vay theo Quyết định 755, Quyết định 29, Quyết định 54 cho cả giai đoạn, trong khi đến cuối năm 2015 hiệu lực thi hành của các Quyết định trên chấm dứt.
Một khó khăn khác cũng cần được tháo gỡ là quy định hộ dân tộc thiểu số được vay vốn với thời gian tối đa là 5 năm (60 tháng) và trong trường hợp đến hạn trả nợ, nhưng hộ vay vốn vẫn thuộc diện hộ đặc biệt khó khăn chưa có nguồn trả nợ, có nhu cầu tiếp tục sử dụng vốn vay thì căn cứ thực tế để xem xét kéo dài thời gian trả nợ nhưng tối đa không quá 5 năm hoặc hộ vay gặp khó khăn tài chính tạm thời chưa có nguồn trả nợ thì có thể được xem xét, cho gia hạn nợ tối đa không quá 2,5 năm.
Như vậy, mặc dù NHCSXH đã cho nhiều hộ dân tộc thiểu số gia hạn nợ với thời gian tối đa được gia hạn nợ theo quy định, nhưng theo chính sách quy định thì NHCSXH phải chuyển nợ quá hạn đối với các hộ vay và còn nhiều khoản nợ sẽ hết thời gian gia hạn nợ trong thời gian tới. Việc chuyển nợ quá hạn đối với hộ đồng bào dân tộc thiểu số trong khi hộ chưa thoát nghèo sẽ ảnh hưởng đến đời sống của đồng bào dân tộc thiểu số và ảnh hưởng đến tính khả thi, tính hiệu quả của chương trình.
Cùng với đó cần nâng mức cho vay một số chương trình theo kiến nghị của cử tri, đại biểu Quốc hội, các đoàn kiểm tra để tăng hiệu quả của các dòng vốn tín dụng này.