Gỡ “mắt xích” rủi ro gián tiếp
Quản lý rủi ro môi trường và xã hội tưởng chừng như chỉ là vấn đề liên quan tới khoa học môi trường song tại Hội thảo “Quản lý rủi ro môi trường và xã hội” do NHNN Việt Nam và Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC) phối hợp tổ chức ngày 21/8, vấn đề này đã được các chuyên gia trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng đặt ra với hệ thống NHTM của Việt Nam.
Bà Nguyễn Thục Quyên – Chuyên gia IFC nhìn nhận, các NHTM thực hiện kinh doanh dịch vụ và tài chính đã tác động gián tiếp tới vấn đề môi trường và xã hội thông qua việc cấp vốn cho doanh nghiệp kinh doanh sản xuất. Mặc dù vai trò của các NHTM ở đây là gián tiếp nhưng các rủi ro môi trường và xã hội lại ảnh hưởng trực tiếp đến nguồn vốn tín dụng. Rủi ro tín dụng có thể xảy ra khi khách hàng kiệt quệ về dòng tiền. Thậm chí không tính toán thấu đáo, không đưa ra được các chi phí về môi trường, doanh nghiệp còn có thể bị chậm tiến độ dự án, thanh tra kéo dài ảnh hưởng tới uy tín của doanh nghiệp.
Chọn lọc DN để cho vay cũng là cách để các TCTD tham gia bảo vệ môi trường. (Ảnh: Q Hữu)
Bà Phạm Ngọc Linh – Chuyên gia IFC cho biết, trong 6 tháng qua, NHNN và IFC đã thực hiện khảo sát tại 54 TCTD hoạt động kinh doanh tại Việt Nam. Kết quả cho thấy, có 89% ngân hàng mới chỉ quan tâm tới Luật Bảo vệ môi trường chứ chưa quan tâm tới quản lý rủi ro môi trường và xã hội. Do đó, có tới 93% ngân hàng cho rằng cần có bộ tiêu chuẩn quản lý rủi ro môi trường và xã hội của ngành. Tuy nhiên, theo bà Phạm Ngọc Linh, hiện có một số ý kiến từ phía TCTD của Việt Nam, cần có sự bắt buộc phải có bộ tiêu chuẩn này để các NHTM cùng tham gia, tránh trường hợp doanh nghiệp đến vay vốn tại ngân hàng này thì bắt buộc phải có chứng nhận về môi trường, nhưng ngân hàng khác lại không yêu cầu, gây ra sự cạnh tranh không lành mạnh. Cũng theo khảo sát của IFC, ngành khai khoáng có rủi ro quản lý môi trường và xã hội cao nhất khi chiếm tới 61%; ngành chế biến là 37% và ngành xây dựng 30%. Nhóm DNNVV có mức độ rủi ro cao nhất khi chiếm tới 48%.
Ông Cát Quang Dương – Phó vụ trưởng Vụ Tín dụng (NHNN) cho biết, ngành tài chính – ngân hàng đóng vai trò chiến lược vì đây là một mắt xích quan trọng trong việc quyết định nguồn vốn đầu tư cho sự phát triển kinh tế xã hội. Việc phát triển tín dụng phải mang tính bền vững, bởi nguy cơ của những dự án đầu tư không bền vững đã làm ảnh hưởng tới không chỉ môi trường, sức khỏe của nhân dân mà còn ảnh hưởng tới chất lượng tín dụng. NHNN sẵn sàng hợp tác với IFC để thúc đẩy công tác quản lý rủi ro môi trường và xã hội của ngành Ngân hàng. “Các ngân hàng cần áp dụng các chuẩn mực đánh giá rủi ro môi trường và xã hội hiệu quả trong hoạt động tài trợ của mình. Khả năng tồn tại của một khách hàng không chỉ phụ thuộc vào tình trạng tài chính mà cả ở hiệu quả quản lý các tác động của hoạt động sản xuất kinh doanh của ngân hàng” - ông Simon Andrews – Giám đốc khu vực phụ trách Việt Nam và một số nước khu vực Đông Nam Á nhấn mạnh và cho rằng, quản lý các vấn đề phát triển bền vững của môi trường và xã hội cũng sẽ mang lại cho các ngân hàng cơ hội kinh doanh mới, như tài trợ tiết kiệm năng lượng và năng lượng tái tạo.
Hiện nay không riêng gì Việt Nam mà ở hầu hết các nước phát triển khác có rất ít TCTD tham gia chú trọng quản lý rủi ro môi trường và xã hội. Do vậy, ngân hàng phải hiểu được vấn đề quản lý rủi ro môi trường và xã hội là vì uy tín, danh tiếng của ngân hàng. TS. Kenneth Macek – Chuyên gia của IFC đề xuất, để thực hiện được điều này phải có sự chỉ đạo của cơ quan quản lý Nhà nước. Ngoài ra, cũng phải có sự khuyến khích của các tổ chức bên ngoài như từ đối tác, bạn hàng của ngân hàng. Trước tiên NHNN nên có chỉ đạo, hướng dẫn về quản lý rủi ro môi trường và xã hội. Cùng với đó, bản thân các TCTD cũng phải chủ động sử dụng nguồn lực của mình để thực hiện. Bên cạnh đó, Nhà nước cũng cần phải quan tâm tới đào tạo các chuyên gia trong nước để hỗ trợ các TCTD.
Đức Nghiêm