Gỡ rào cản cho sự phát triển
Mạnh tay gỡ rào cản thị trường vận tải | |
Rào cản xuất khẩu nông sản Việt | |
Lại thêm rào cản đầu tư lĩnh vực y tế |
Cần những giải pháp mạnh
“DN thành lập mới tăng chậm lại, số lượng DN tư nhân gặp khó khăn còn cao. Cần phân tích, làm rõ nguyên nhân, đề ra các giải pháp để tiếp tục thúc đẩy phát triển DN, nhất là những DN đổi mới sáng tạo, từ đó xem cần cải cách gì về cơ chế chính sách như thuế, phí, tín dụng, đất đai, môi trường kinh doanh nhằm tạo điều kiện tốt hơn cho DN…”, Thủ tướng Chính phủ đã lưu ý như vậy tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 3 vừa qua.
DN thành lập mới tăng chậm lại, số lượng DN tư nhân gặp khó khăn còn cao |
Cho dù nền kinh tế đã có sự phát triển hơn cả kỳ vọng, kinh tế vĩ mô “khởi sắc” với những nỗ lực cải thiện, môi trường kinh doanh đã khá hơn nhiều, mang lại một kỳ vọng mới cho DN, nhưng cộng đồng DN cho biết, các DN vẫn đang rất khó khăn, số DN thua lỗ lớn, DN phải giải thể, phá sản cao.
Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, trong tháng 3, cả nước có 8.082 DN thành lập mới, nhưng cũng có tới 792 DN đã hoàn tất thủ tục giải thể và có 3.583 DN tạm ngừng hoạt động (trong số này có 2.446 DN chờ giải thể và 1.137 DN đăng ký tạm ngừng kinh doanh có thời hạn), theo số liệu của Tổng cục Thống kê. Nếu cộng cả số DN đã giải thể và chờ giải thể trong tháng 3 là 3.238 DN bằng 40% số DN thành lập mới.
Tính cả quý I/2018, cả nước có 26.785 DN thành lập mới nhưng cũng có 20.337 DN tạm dừng hoạt động trong đó có 8.115 DN tạm ngừng hoạt động không đăng ký hoặc chờ giải thể, 3.321 DN đã hoàn tất giải thể, phá sản. Như vậy số DN đã giải thể và chờ giải thể trong 3 tháng đầu năm bằng 42,6% số DN thành lập mới trong 3 tháng cho thấy tỷ lệ DN giải thể, phá sản khá lớn.
Nhìn lại năm 2017, theo Tổng cục Thống kê, có 126.859 DN mới, nhưng có 38.869 DN tạm ngừng hoạt động không đăng ký hoặc chờ giải thể, và 12.113 DN đã giải thể. Như vậy, tổng số DN chờ giải thể và đã giải thể là 50.982 DN, bằng 40,1% số DN mới.
Đã nhiều lần bà Phạm Chi Lan – nguyên Phó Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, cũng như ông Vũ Tiến Lộc - Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam nhấn mạnh, việc DN giải thể nhiều là điều rất đáng lo ngại. Hơn nữa, những DN này đã có thời gian hoạt động khá dài, có kinh nghiệm, có đóng góp cho nền kinh tế.
Mức độ cản trở vẫn lớn
Ngay trong số những DN đang hoạt động, thì có tới 48% DN thua lỗ (số liệu điều tra của Trường Đại học Kinh tế quốc dân đưa ra tại Báo cáo Kinh tế vĩ mô 2017). “Con số này là một thực trạng đáng suy nghĩ. Nếu cải thiện được tình trạng này thì sẽ tạo ra bao nhiêu nguồn lực đóng góp vào tăng trưởng kinh tế”, bà Phạm Chi Lan nhấn mạnh.
DN thua lỗ nhiều, hay “không sống nổi”, một phần do những khó khăn về thị trường, nhưng quan trọng là DN vẫn phải đối mặt với nhiều rào cản đang ngăn chặn sự phát triển. Đó là khả năng tiếp cận vốn vay tín dụng; gia tăng chi phí lao động (tăng lương, tăng tiền đóng bảo hiểm); chi phí logistic cũng như chi phí thực hiện nghĩa vụ Nhà nước cao... Cùng với đó, là những bất cập về quy định pháp luật, sự thiếu minh bạch, những chi phí không chính thức...
Những rào cản được kể ra đóng vai trò quan trọng cho sự phát triển của DN. Tuy những năm qua việc cải tiến những yếu tố này có tạo nên được những chuyển biến đáng kể, giảm bớt khó khăn cho DN nhưng mới là giảm bớt, còn mức độ cản trở sự phát triển của DN vẫn còn lớn.
Đơn cử như về chi phí lao động, PGS.TS.Tô Trung Thành (Trường Đại học kinh tế Quốc dân) ước tính, chi phí lao động của DN được dự kiến sẽ tăng lên 6,8% vào năm 2018 do việc tăng bảo hiểm xã hội từ tổng lương cũng như các khoản phụ cấp khác sẽ làm giảm đáng kể tỉ lệ DN có lợi nhuận, từ 63,2% xuống chỉ còn 40,6%.
“Năng suất lao động không tăng nhưng chi phí lại tăng lên sẽ tạo sức ép cho DN và làm mất đi thế cạnh tranh”, theo bà Phạm Chi Lan. Chi phí logistic của Việt Nam cao hơn so với các nước khác là do những hạn chế của chính sách đã không tạo được môi trường tốt cho dịch vụ này phát triển.
Đất đai cũng là một vấn đề mà DN than thở trong nhiều năm qua, nhưng, theo PCI 2017 “Tiếp cận đất đai và sự ổn định trong sử dụng đất có chiều hướng khó khăn hơn. Kết quả điều tra cho thấy DN đang ngày càng gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận đất đai, mở rộng mặt bằng kinh doanh. Họ cũng cảm thấy mức độ rủi ro do bị thu hồi đất gia tăng”. 44% số DN cho biết sau khi nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất, họ gặp phải rất nhiều phiền hà trong các thủ tục về giải phóng mặt bằng, bồi thường cho người dân hay các thủ tục quy định khác của tỉnh.
Và có một phần ba DN đánh giá quy hoạch đất đai của tỉnh chưa đáp ứng được nhu cầu phát triển của DN, khiến nhiều lô đất xa cơ sở hạ tầng hiện có hoặc ở các địa điểm thuận tiện, chẳng hạn như lân cận các cơ sở gây ô nhiễm hoặc quá gần các khu dân cư. Một phần tư các DN nhận định rằng việc cung cấp thông tin dữ liệu về đất đai không thuận lợi, nhanh chóng.
Để gỡ rào cản, TS. Võ Trí Thành cho rằng cần có ba yếu tố bao gồm: Xác định vấn đề, thiết kế và thực thi.Vấn đề tức là các khó khăn của DN, các rào cản cản trở sự phát triển của DN đã được xác định. Mục tiêu, quyết tâm và những việc cần phải làm để xóa bỏ rào cản đã được xác định, như đẩy mạnh cải cách hành chính, cắt bỏ điều kiện kinh doanh không cần thiết, chống tham nhũng... Nhưng “thiết kế của Việt Nam yếu”.
Tiếp đó là vấn đề thực thi. Dù áp lực cải cách không hề nhỏ, nhưng thực trạng cải cách, rỡ bỏ rào cản cho DN vẫn là “trên nóng, dưới lạnh”. Nguyên nhân bởi “chúng ta hời hợt, thay vì hỏi tại sao thì chúng ta lại thích ứng, thay vì đau đáu thì chúng ta lại hời hợt”, TS.Võ Trí Thành nói. Còn bà Phạm Chi Lan thì cho rằng: Gỡ rào cản không chỉ nằm ở việc thiết kế chính sách mà còn nằm ở khâu thực thi chính sách và đây là khâu yếu kém nhất của chúng ta hiện nay.