Gỡ tín dụng cho DN

“Chết trên đống của”

Trường hợp của bà Nguyễn Thanh Mai, Chủ tịch HĐQT CTCP Sản xuất Xây dựng Hưng Long Phước (nhà máy chuyên sản xuất cấu kiện bê tông) là một câu chuyện đáng bàn. Nhà máy sản xuất của bà Mai đang có hàng trăm khách hàng lớn nhỏ đặt hàng sản xuất cọc bê tông dự ứng lực PC, PHC, nhưng DN này phải từ chối đơn hàng vì không đủ vốn đối ứng.

DN phải từ chối đơn hàng vì không đủ tài chính để sản xuất

Bà Mai cho biết, vào giai đoạn năm 2006, khi thị trường có nhiều dấu hiệu phát triển, bà đã chuyển đổi mô hình DN phân phối xi măng sang sản xuất cấu kiện bê tông. Suốt 7 năm qua, DN của bà đã gặp may khi liên tục nhận được nhiều dự án trọng điểm, bà không ngần ngại đầu tư mạnh tay hàng trăm tỷ đồng để xây dựng nhà máy, nhập dây chuyền công nghệ sản xuất hiện đại từ Hàn Quốc, Nhật Bản.

Ngặt nỗi, nhà máy trong quá trình xây dựng mở rộng, bắt đầu có khách hàng thì thị trường BĐS lao dốc, mọi dự án giảm tiến độ, lãi suất tăng vọt kéo theo nhiều rủi ro khác khiến nguồn vốn đầu tư vì thế mà tăng lên chóng mặt. Sau vài năm ngưng trệ, nay thị trường sôi động trở lại, DN có đầu ra thì vướng phải những câu chuyện tréo ngoe về nguồn vốn vay.

Cụ thể, Hưng Long Phước có khoản dư nợ gần 400 tỷ đồng tại Agribank Mạc Thị Bưởi. Nay DN chứng minh được đầu ra đang rất tốt là cung cấp cọc cho các dự án lớn như Samsung CE Complex, KCN Hiệp Phước, Vinhomes Central Park, Mercedes, Nhiệt điện Long Phú, Aeon Mall, Nhiệt điện Vĩnh Tân, Đại học Tôn Đức Thắng, tuyến cao tốc Metro… muốn NH giải ngân vốn vay lưu động nhưng chưa được.

“DN của tôi đang hoạt động ổn định, có quan hệ tín dụng với NH như một khách hàng VIP, bỗng dưng lao đao vì thiếu vốn do NHNN xác định những sai phạm cũ trước đây của cả NH lẫn DN. Bây giờ ở vào thế “tiến thoái lưỡng nan”: muốn vay NH khác cũng khó, vì toàn bộ tài sản đang thế chấp hết ở NH này, mà trả nợ cũng không xong vì không thể trả vào vay ra để quay vòng hạn mức. Chưa kể tài sản là đất thuê tại KCN đem cầm cố thì bị vướng vào Luật Đất đai số 45/2013/QH13. Nếu Nhà nước, chính quyền thành phố không sớm có giải pháp hỗ trợ kịp thời thì nhiều DN như chúng tôi phải rơi vào tình trạng phá sản một cách vô lý”, bà Mai buồn bã chia sẻ.

Trường hợp DN nói trên chỉ là trường hợp điển hình cho rất nhiều DN đang trong tình trạng tương tự. Theo ông Vương Hữu Mẫn, Tổng giám đốc CTCP KCN Hiệp Phước cho biết, đa số các DN Việt Nam trong KCN đều đang bế tắc nguồn vốn vay vì vướng phải vấn đề thế chấp tài sản đất.

Nghịch lý là những DN này thuê đất tại KCN, sau khi hoàn thành nghĩa vụ được cấp sổ đỏ chứng nhận quyền sở hữu và đem tài sản đó cầm cố cho NH vay vốn. Nhưng theo Luật Đất đai số 45/2013/QH13 có hiệu lực từ ngày 1/7/2014, tài sản này không được các NH chấp nhận vì KCN chưa hoàn thành xong nghĩa vụ cho nhà nước.

“Điều này là phi thực tế vì DN đã hoàn thành nghĩa vụ, KCN cũng đề nghị đóng hết tiền cho nhà nước nhưng nhà nước không chịu thu tiền một lần, mà chỉ thu từng năm. Suy cho cùng, tất cả đều đang ảnh hưởng trực tiếp đến DN có nhu cầu vay vốn thật sự”, ông Mẫn nói.

Khi rơi vào vũng lầy, các DN xoay đủ hướng để tìm cách thoát ra. Tuy nhiên, thị trường vốn hiện nay như chiếc vòng kim cô, càng xoay càng bị siết chặt.

Chỉ cần có thêm một cơ hội…

Đem câu chuyện của bà Mai trao đổi với một lãnh đạo Agribank chi nhánh Mạc Thị Bưởi cũng nảy ra được nhiều vấn đề. Hiện nay, hàng hóa và tài sản của công ty bà Mai trị giá hơn 500 tỷ đồng thế chấp tại Agribank chi nhánh Mạc Thị Bưởi để xây dựng hạn mức và giải ngân khi có nhu cầu phát sinh.

Vị lãnh đạo trên thừa nhận, Hưng Long Phước là một DN có thị trường đầu ra, qua đó, xét về tiềm năng thị trường thì Hưng Long Phước đang đứng ở vị trí thứ 2. Thực tế, không chỉ Hưng Long Phước mà Agribank luôn muốn giải ngân vốn cho DN nói chung để hoạt động kinh doanh, sản xuất tạo ra dòng tiền mới trả nợ cũ.

Tuy nhiên, theo Thông tư 02, việc phân loại nợ để trích lập dự phòng cụ thể được quy định lại theo hướng siết chặt hơn so với Quyết định 493 và Quyết định 18. Cụ thể, nợ nhóm 1 và nhóm 2 vẫn giữ như các quy định trước đây nhưng nợ nhóm 3, 4 và 5 được bổ sung thêm nhiều đối tượng. Chiếu theo quy tắc mới này, nhiều DN có nguy cơ chuyển nhóm nợ nên NH cũng cân nhắc trong chuyện giải ngân vốn.

“Tuy nhiên, đối với những DN có hoạt động kinh doanh tốt, chứng minh được dòng tiền trả nợ thì chi nhánh sẽ luôn xem xét để hỗ trợ vốn cho DN. Thậm chí, Tổng giám đốc Agribank đang chỉ đạo sát sao chi nhánh tìm giải pháp tháo gỡ khó khăn, đẩy vốn ra cho DN, tất nhiên đảm bảo đúng quy định pháp luật”, vị lãnh đạo chi nhánh bộc bạch.

Thực ra, việc các DN bị dồn vào thế đường cùng một phần do DN không tự lượng sức mình, đầu tư dàn trải quá nhiều không đạt được kết quả là có. Trong khi đó, tiền thì không phải hoàn toàn của DN nên chuyện DN nằm trong tầm kiểm soát, bị cắt “cơm” là thường tình.

Ngược lại, cũng có nhiều DN tốt có quan hệ tín dụng với NH không được giải ngân vì một số lý do khách quan. Thậm chí, không ít lãnh đạo DN lo lắng khi NH liên tục gửi thông báo thu hồi nợ, trong khi đó các DN không thể có tài sản bảo đảm để thế chấp NH khác vay vốn trả nợ cho NH mà DN đang có quan hệ tín dụng.

Cũng đang rơi vào trường hợp tương tự, giám đốc một chi nhánh OceanBank trên địa bàn thành phố cho rằng, việc giải ngân cho khách hàng không chỉ khó khăn ở các DN vướng nợ xấu, mà kể cả những trường hợp khách hàng đã tất toán được 1/3 số nợ cũng rất khó khăn.

“Nhiều khi nhìn thấy khách hàng kinh doanh tốt, có thể chỉ cần cho vay 10 đồng ra đã nhìn thấy DN thu về được 100 đồng, nhưng với những quy chế kiểm soát đặc biệt thì quy trình, trách nhiệm xử lý vấn đề này lại phức tạp và không biết phải tháo gỡ từ khâu nào”, vị giám đốc trên trăn trở.

Thiết nghĩ, chủ trương tái cơ cấu các tổ chức tín dụng yếu kém làm cho các NH mạnh hơn, đáp ứng nhu cầu của người dân, DN là cần thiết. Tuy nhiên, vòng quay vốn cũng là yếu tố quyết định sự sống còn của DN. Bởi vậy, đối với DN có nền tảng kinh doanh tốt rơi vào diện kiểm soát đặc biệt cần vốn để hoạt động, thì họ đang kỳ vọng cơ quan quản lý cũng nên sớm có những quy định đối với một số tình huống cụ thể, để khi có phát sinh thì cũng có thể giải quyết một cách nhanh nhất, tránh tình trạng DN phải rơi vào khó khăn, thậm chí phá sản.

Liên quan đến câu chuyện hỗ trợ DN, ông Nguyễn Hoàng Minh, Phó giám đốc NHNN chi nhánh TP. HCM khẳng định, trong tình cảnh nhiều DN “chết chìm”, NHNN chi nhánh TP. HCM và các NHTM cũng đang thực hiện rất tốt Nghị quyết số 13/NQ-CP của Chính phủ, về giải pháp tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, hỗ trợ thị trường.

Trong đó, các biện pháp cơ cấu lại nợ (thời hạn trả nợ, lãi suất, cho vay mới trả nợ cũ…) và các giải pháp khác cần thiết, phù hợp với từng loại hình, lĩnh vực sản xuất kinh doanh tạo điều kiện thuận lợi cho DN vay được vốn phục vụ sản xuất kinh doanh, nhất là đối với những DN có triển vọng phát triển, có sản phẩm đáp ứng yêu cầu của thị trường, nhưng đang gặp khó khăn về tài chính được ưu tiên hàng đầu.

Trao đổi với một lãnh đạo Cục Thanh tra Giám sát NH TP. HCM (Cục II), vị này cũng cho biết, NHNN luôn có chủ trương với những đơn vị nợ quá hạn, nợ xấu. Cụ thể, theo quy định Thông tư 02, Thông tư 09 trong trường hợp DN có nợ xấu rồi thì NH không được phép cho vay nữa. Nếu cho vay thì NH phải xác định nợ đó thuộc nhóm nào và trích lập dự phòng đầy đủ.

Tuy nhiên, như đã nói ở trên, NHNN luôn có chủ trương hỗ trợ giải quyết cho những DN vướng nợ xấu mà đang kinh doanh tốt. Theo đó, các TCTD nếu xét DN khó khăn mà chứng minh được hiệu quả kinh doanh tốt thì có thể xem xét khoanh nợ cho vay mới. Để thực hiện điều đó, chi nhánh các NHTM chỉ cần có văn bản gửi trụ sở chính và NHNN xem xét hỗ trợ…