Hỗ trợ nhiều hơn cho hộ nghèo DTTS

Chính sách phù hợp với thực tiễn

Theo báo cáo kết quả “Việc thực hiện chính sách tín dụng đối với hộ nghèo dân tộc thiểu số” của Hội đồng dân tộc của Quốc hội, các chương trình cho vay ưu đãi đối với hộ đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) và hộ nghèo DTTS như: cho vay hộ nghèo; cho vay nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn; Cho vay học sinh, sinh viên… đang thực hiện trên địa bàn các tỉnh miền núi, vùng DTTS đã và đang mang lại hiệu quả cao.

NHCSXH xây dựng mạng lưới điểm giao dịch xã giúp người dân thuận tiện trong giao dịch

Mỗi chương trình cho vay đều gắn với các đối tượng cụ thể về định mức, thời hạn vay, lãi suất vay, ân hạn, gia hạn nợ… Ngoài ra, một số tỉnh căn cứ vào thực tế của địa phương còn có một số chính sách riêng nhằm hỗ trợ đối với các hộ vay là hộ nghèo, hộ cận nghèo DTTS (hỗ trợ về lãi suất, giống cây trồng, vật nuôi, hỗ trợ làm chuồng trại, hỗ trợ tiền tiêm vắc xin…).

Nhìn chung, các chính sách tín dụng ưu đãi dành cho đồng bào DTTS được ban hành với mục tiêu rõ ràng, phù hợp với đặc điểm kinh tế - xã hội trong từng thời kỳ và đặc thù của các vùng miền...; Mục đích cho vay đa dạng, đáp ứng được nhu cầu của người nghèo nói chung và người nghèo DTTS nói riêng, như vay làm nhà ở, hỗ trợ sản xuất, vay chuộc đất, xuất khẩu lao động... Những điều này đã kịp thời giúp đồng bào DTTS vượt khó.

Về cơ chế quản lý và thực hiện chính sách tín dụng hộ nghèo, Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH) thực hiện cho vay đến từng hộ gia đình thông qua hình thức ủy thác cho vay (theo hợp đồng ủy thác cho vay) thông qua 4 tổ chức chính trị - xã hội của địa phương là Hội Phụ nữ, Hội Nông dân, Hội Cựu chiến binh, Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh.

NHCSXH cũng phối hợp với chính quyền địa phương và các tổ chức Hội, đoàn thể hướng dẫn thành lập các Tổ tiết kiệm và vay vốn (TTK&VV). Các TTK&VV được UBND cấp xã chấp thuận, vừa là cầu nối giữa các hộ vay vốn với NHCSXH và các Hội, đoàn thể, với chính quyền địa phương, vừa là đầu mối trực tiếp giúp các hộ vay vốn thực hiện các giao dịch theo hợp đồng vay vốn.

Theo đánh giá của Hội đồng dân tộc của Quốc hội, việc ra đời NHCSXH đã tạo cơ hội cho người nghèo và các đối tượng chính sách khác tiếp cận với nguồn vốn tín dụng ưu đãi của Nhà nước dễ dàng.

NHCSXH cũng là TCTD duy nhất xây dựng được mạng lưới điểm giao dịch đến tận cấp xã trên khắp cả nước, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người nghèo, đồng bào DTTS tiếp cận với tín dụng chính sách. Hội đồng dân tộc đánh giá: Việc triển khai thực hiện chính sách tín dụng hộ nghèo (TDHN) tại các địa phương đã cơ bản đáp ứng được yêu cầu vay vốn của các hộ nghèo, cận nghèo nói chung và hộ nghèo, cận nghèo người DTTS nói riêng.

Hộ nghèo DTTS đã được tiếp cận vay vốn đối với toàn bộ 14 nhóm chính sách thuộc TDHN, trong đó có những chính sách đã và đang đem lại hiệu quả thiết thực, rõ rệt (cho vay hộ nghèo theo Nghị định 78/2002; cho vay hộ sản xuất kinh doanh theo Quyết định 31/2007; cho vay hộ cận nghèo).

Hoạt động của NHCSXH đã góp phần ngăn chặn tệ nạn cho vay nặng lãi ở nông thôn; là công cụ thực hiện vai trò điều tiết của Nhà nước và là một trong những công cụ đòn bẩy kinh tế quan trọng, kích thích người nghèo có điều kiện sản xuất kinh doanh, tạo việc làm, tăng thu nhập cải thiện đời sống.

Cần thêm vốn để đáp ứng nhu cầu của đối tượng chính sách

Trên cơ sở kết quả khảo sát “Việc thực hiện chính sách tín dụng đối với hộ nghèo DTTS”, Hội đồng Dân tộc đã có một số đề xuất, kiến nghị. Đó là, hiện tại, nguồn vốn của NHCSXH chủ yếu sử dụng từ ngân sách nhà nước. Vì vậy, đề nghị Quốc hội trong quyết định ngân sách hàng năm cần giao trực tiếp, tăng vốn và linh hoạt vốn cho NHCSXH.

Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cần quy định một tỷ lệ nhất định từ nguồn vượt thu ngân sách Trung ương hàng năm để bổ sung nguồn vốn cho vay các chương trình tín dụng chính sách. Có như vậy đối tượng chính sách và các hộ nghèo, cận nghèo mới có điều kiện thoát nghèo bền vững.

Chính phủ và các bộ, ngành liên quan cần nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung Quyết định số 54/2012/QĐ-TTg, Quyết định 29/2013/QĐ-TTg; nâng định mức cho vay từ 8 triệu đồng/hộ lên 15 - 20 triệu đồng/hộ, nâng định mức hỗ trợ trực tiếp đất sản xuất, hỗ trợ chuyển đổi nghề theo Quyết định 755/QĐ-TTg từ 15 triệu lên 20 - 30 triệu đồng; mở rộng phạm vi địa bàn thực hiện ngoài khu vực khó khăn, đặc biệt khó khăn (theo Quyết định 54/QĐ-TTg). Tăng thêm dư nợ tín dụng hộ nghèo, mở rộng đối tượng được tiếp cận với nguồn vốn của NHCSXH để các đối tượng này thoát nghèo bền vững.

Bố trí cấp bổ sung vốn Điều lệ hàng năm cho NHCSXH theo nội dung Chiến lược phát triển NHCSXH giai đoạn 2011 - 2020 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Số đề nghị cấp bổ sung hàng năm tương ứng tỷ lệ tăng tín dụng năm theo kế hoạch được giao. Bố trí cấp bổ sung vốn thực hiện các chương trình do ngân sách nhà nước cấp, nhằm đáp ứng đủ nhu cầu vay vốn của các đối tượng thụ hưởng theo mục tiêu đề ra của chương trình.

Đồng thời, đề nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành liên quan sớm rà soát, đánh giá mức độ phù hợp (về mục đính, định mức, cơ chế lãi suất ưu đãi…) của các chính sách TDHN hiện tại, có biện pháp điều chỉnh phù hợp với tiêu chí nghèo đa chiều mới áp dụng từ 2016.

Chỉ đạo NHCSXH và các bộ, ngành nghiên cứu, đề xuất các giải pháp nhằm tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc liên quan đến TDHN; hoàn thiện cơ chế tạo lập nguồn vốn, cơ chế tài chính, tín dụng của NHCSXH theo hướng ổn định và bền vững; giảm tối đa các chính sách hỗ trợ, vay không lãi để bảo đảm chi phí và gắn trách nhiệm quản lý, thực hiện nghĩa vụ vay, hoàn trả nợ.

Hoàn thiện chính sách cho vay, thời điểm vay, định mức và lãi suất cho vay ưu đãi đối với hộ nghèo, hộ cận nghèo, đặc biệt hộ nghèo, hộ cận nghèo DTTS, vùng miền núi, biên giới, vùng có điều kiện kinh tế- xã hội đặc biệt khó khăn.

Đối với địa phương và NHCSXH, Hội đồng dân tộc của Quốc hội đề nghị, Chính quyền địa phương tập trung chỉ đạo các ngành thực hiện tốt chính sách TDHN. Tăng cường trách nhiệm quản lý và phối hợp giữa NHCSXH với Ban Dân tộc, các sở, ngành chuyên môn, các cấp ủy, chính quyền, đoàn thể xã hội trong công tác vận động tuyên truyền, tổ chức thực hiện chính sách TDHN trên địa bàn; quan tâm chỉ đạo làm tốt công tác thống kê, rà soát, cập nhất các tiêu chí và bình xét hộ nghèo, hộ cận nghèo trong thực hiện chính sách TDHN.

Tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu quả các chính sách tín dụng đối với hộ nghèo hiện hành thông qua cơ chế phối hợp và hình thức ủy thác cho vay thông qua các tổ chức chính trị - xã hội. Quan tâm chỉ đạo, tăng cường hoạt động của các điểm giao dịch cấp xã, các TTK&VV; bảo đảm an toàn nguồn vốn và tuân thủ đúng quy trình, quy định của vốn vay; phát triển các sản phẩm, dịch vụ hỗ trợ đem lại tiện ích cho người nghèo và các đối tượng chính sách…

Hội đồng dân tộc cũng cho rằng, NHCSXH cần thực hiện tốt công tác tham mưu cho tỉnh về việc tăng cường quản lý, hoàn thiện quy chế phối hợp hoạt động. Chỉ đạo hệ thống NHCSXH cơ sở, phối hợp với các ngành, tổ chức chính trị xã hội tăng cường công tác tuyên truyền, vận động, kiểm tra, kiểm soát hoạt động. Cùng với đó chúng ta cần xây dựng, nhân rộng các mô hình điển hình về hộ nghèo, hộ cận nghèo, nhóm tổ, hộ gia đình vay vốn TDHN có hiệu quả.

Trong các định hướng phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương cần gắn nhiệm vụ chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn, gắn với các chính sách hỗ trợ nguồn lực, vay vốn, ứng dụng khoa học công nghệ, đào tạo nghề với giải quyết việc làm phù hợp với quy hoạch sản xuất, bố trí dân cư và địa bàn vùng biên giới, nơi cư trú của đồng bào DTTS.