Hợp tác công tư không bằng đầu tư truyền thống
"Nếu là nhà đầu tư, tôi cũng không đầu tư theo mô hình PPP", ông Nguyễn Văn Tứ - Phó giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư Hà Nội mạnh mẽ phát biểu.
Chính ông, vài ba năm trước, đã đồng tình với khối kinh tế tư nhân đề nghị mạnh mẽ phải mở rộng mô hình đối tác công – tư (PPP) trong đầu tư cho hạ tầng. Rất nhiều ý kiến đề nghị, nhiều gợi mở góp ý chính sách để có được văn bản pháp quy về mô hình này.
Khu vực tư nhân chưa quan tâm đến mô hình hợp tác công tư. (Ảnh: ST)
Ngày 9/11/2010, Thủ tướng ký Quyết định 71/2010/QĐ-TTg ban hành quy chế thí điểm đầu tư theo hình thức PPP. Lúc đó không ít nhà đầu tư cho rằng, đây là cơ hội, vì "PPP là mô hình lý tưởng cho phát triển hạ tầng ở Việt Nam". Một số chuyên gia cho rằng khoảng trống về nguồn vốn đầu tư mà khu vực tư nhân có thể tham gia chiếm từ 2% đến 3% GDP. Thế nhưng, đến nay, khi Nghị định đã có, dự án được chọn thì lại ít khả năng thực hiện.
PPP là phương thức triển vọng để cung cấp tài chính cho phát triển cơ sở hạ tầng và nâng cao hiệu quả cung cấp dịch vụ cơ sở hạ tầng, ước tính thị trường này sẽ có quy mô khoảng 70 - 80 tỷ USD trong 10 năm tới. (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) |
Đã có 30 dự án được các bộ và các tỉnh đề xuất thực hiện theo hình thức PPP với tổng vốn đầu tư trên 20 tỷ USD. Bộ Kế hoạch và Đầu tư lựa chọn 5 dự án để hỗ trợ chuẩn bị thực hiện theo mô hình. Nhưng 2 Dự án xây dựng đường vành đai 4, TP. Hà Nội và Dự án đầu tư xây dựng đường cao tốc trên cao số 1 TP. Hồ Chí Minh không thể thực hiện vì chưa thực sự đủ hấp dẫn các nhà đầu tư nên không đáp ứng yêu cầu của quy chế PPP.
"Từ khi có Quyết định 71, nhà đầu tư không quan tâm. "Dưới con mắt nhà đầu tư, thì PPP không hấp dẫn bằng hình thức đầu tư truyền thống như BOT hay BT ", ông Tứ cho biết. Ông nói thêm: "Mô hình PPP theo định nghĩa của Quyết định 71 thì đây cũng chỉ là một hợp đồng hợp tác và nhà đầu tư có cảm giác phải bỏ nhiều tiền đầu tư nhưng thủ tục vẫn vậy, rủi ro vẫn lớn". Rủi ro ở đây, theo các nhà đầu tư là do công cụ pháp lý điều chỉnh PPP là Quyết định 71 "không đủ sức nặng".
Như vậy chỉ có 3 dự án đủ điều kiện thực hiện theo mô hình PPP là Dự án xây dựng nhà máy cung cấp nước sạch Sông Hậu 1; Dự án đầu tư xây dựng đường cao tốc Hạ Long - Hải Phòng; Dự án cầu Nguyệt Viên - Thanh Hóa. Nhưng với dự án nước sạch Sông Hậu 1, dù đã tỏ ý muốn đầu tư nhưng các nhà đầu tư Nhật Bản lại muốn triển khai theo mô hình Quỹ đầu tư tài chính dưới hình thức góp vốn và cho vay.
Dự án cầu Nguyệt Viên (Thanh Hóa) đã được Bộ Giao thông - Vận tải phê duyệt nhưng cũng không thu hút được nhà đầu tư tham gia PPP. Lãnh đạo Sở Kế hoạch và Đầu tư Thanh Hóa cho biết, "vì khả năng hoàn vốn chưa được đánh giá".
"Trở ngại chính cho mô hình PPP là sự khác biệt trong quan niệm về lợi ích kinh tế của một dự án, với cách đánh giá lợi ích của nhà đầu tư tiềm năng", TS.Trần Văn - Phó chủ nhiệm
Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội cho biết. Vấn đề cơ bản là khu vực tư nhân quan tâm như thế nào đến các dự án này khi dự án có thể đem lại lợi ích cao nếu nhìn từ góc độ xã hội, lại không có lợi nhuận khi nhìn từ đầu tư tư nhân. Theo ông, phải đẩy mạnh tuyên truyền về PPP, đề xuất tính hấp dẫn của dự án, sử dụng nguồn vốn Nhà nước hợp lý, hỗ trợ giải phóng mặt bằng tạo điều kiện để các dự án có lợi ích kinh tế trực tiếp, hấp dẫn các nhà đầu tư và cho thấy Nhà nước sẵn sàng chia sẻ rủi ro.
Hà Vy