Hủy án sơ thẩm liên quan đến ngôi nhà 38 Trần Quốc Toản, TP. Đà Nẵng

Thời báo Ngân hàng đã có bài viết “Những bất thường từ một vụ xét xử?” (Trang ANTT số cuối tuần 28/2/2013) phản ánh những bất thường trong phiên tòa xét xử vụ án dân sự liên quan đến ngôi nhà 38 Trần Quốc Toản, TP. Đà Nẵng cũng như nội dung bản án của Tòa án Nhân dân (TAND) quận Hải Châu, TP.Đà Nẵng.

Sau khi nhận đơn kháng cáo của Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam (VietinBank) và Công ty cổ phần IDC, TAND TP. Đà Nẵng đã đưa vụ án ra xử phúc thẩm và tuyên án: Hủy bản án của TAND quận Hải Châu, TP. Đà Nẵng; Giao hồ sơ về TAND quận Hải Châu xét xử sơ thẩm lại theo đúng quy định của pháp luật.

Công trình xây dựng trụ sở VietinBank tại TP. Đà Nẵng và quán cà phê Điểm Nóng

Trở lại vụ án

Để khởi công xây dựng trụ sở làm việc của văn phòng đại diện (VPĐD) VietinBank tại Đà Nẵng, địa điểm 36 Trần Quốc Toản, TP. Đà Nẵng, ngày 25/12/2009, được uỷ quyền của Hội sở, VPĐD VietinBank tại Đà Nẵng (Bên giao thầu) đã ký hợp đồng thi công xây dựng số 01/2009/HĐKT về việc thi công xây dựng công trình với Liên danh Công ty cổ phần IDC và Công ty cổ phần xây dựng 204 (Bên nhận thầu) có trụ sở tại TP. Hải Phòng.

Cùng các điều khoản và điều kiện ràng buộc theo quy định, nội dung hợp đồng được ký kết giữa các bên đã thể hiện khá rõ trách nhiệm dân sự của bên nhận thầu: “Nhà thầu phải bồi thường và đảm bảo cho chủ đầu tư không bị mọi thiệt hại gây ra do tất cả các hư hỏng, tổn thất và chi phí (bao gồm các lệ phí và chi phí pháp lý) do bất kỳ sự can thiệp không cần thiết và không phù hợp nào gây ra” (Trích Mục 8.11, Điều 8: Quyền và nghĩa vụ chung của nhà thầu, Hợp đồng số 01/2009/HĐKT).

Ngày 22/5/2011, trong quá trình thi công đào đất tầng hầm khi đến độ sâu 7,5 m, bên nhà thầu phát hiện tường barrette của ngôi nhà liền kề (ngôi nhà số 38 Trần Quốc Toản, TP. Đà Nẵng đang cho thuê mở quán cà phê có tên Điểm Nóng) có lỗ thủng làm nước và cát chảy vào hố móng công trình. Sau đó dẫn đến sụt lún nền nhà số 38.

Trước sự cố này, ông Lê Văn Trình - Giám đốc Công ty TNHH Lê Mai Nhi, chủ quán cà phê Điểm Nóng đã có văn bản yêu cầu bồi thường thiệt hại và tổn thất đối với ngôi nhà 38 Trần Quốc Toản.

Trên cơ sở bản kê những thiệt hại cho ngôi nhà 38 Trần Quốc Toản của ông Lê Văn Trình, người đang thực hiện quyền sử dụng hợp pháp đối với ngôi nhà, căn cứ vào bản Hợp đồng cho thuê nhà giữa Bên cho thuê là ông Lâm Trường Giang và bà Hoàng Thị Thu Hồng và Bên thuê là ông Lê Văn Trình ký ngày 2/1/2011 “Sau thời hạn thuê nhà, Bên thuê nhà có trách nhiệm bàn giao lại cho Bên cho thuê nguyên hiện trạng như khi thuê” (Mục 4, Điều 4 Hợp đồng cho thuê nhà) và Hợp đồng thi công xây dựng số 01/2009/HĐKT, trong đó có thoả thuận: “Liên danh nhà thầu IDC - 204 có trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho toàn bộ những thiệt hại mà bên thi công đã gây ra với tổng số tiền: 2.270.000.000 đồng (hai tỷ hai trăm bảy mươi triệu đồng) và chuyển tiền bồi thường một lần vào tài khoản của Công ty TNHH Lê Mai Nhi (Trích biên bản thoả thuận v/v bồi thường thiệt hại 24/5/2012) và ngày 25/5/2012, Công ty cổ phần IDC đại diện Bên thi công đã thực hiện xong việc chuyển tiền như biên bản thoả thuận giữa các bên.

Sự việc sẽ đi theo hướng tích cực với tinh thần thiện chí hợp tác của các bên. Thế nhưng chỉ hai ngày sau, vào ngày 27/5/2012, đại diện Bên cho thuê nhà của ngôi nhà 38 Trần Quốc Toản là ông Lâm Trường Giang và bà Hoàng Thị Thu Hồng đã có văn bản gửi Hội sở và VPĐD VietinBank tại Đà Nẵng đề nghị “xác định mức thiệt hại và bồi thường thiệt hại” và khởi kiện VietinBank ra TAND quận Hải Châu.

Điều đáng nói, với những diễn biến của sự việc như đã nêu, TAND quận Hải Châu lại xét xử vụ án với khá nhiều điều bất thường cùng với bản tuyên án: Buộc VietinBank phải bồi thường cho ông Lâm Trường Giang và bà Hoàng Thị Thu Hồng số tiền hơn 1,5 tỷ đồng cùng với việc chịu trách nhiệm về các khoản phí khác?

Ngay sau phiên tòa sơ thẩm, Thời báo Ngân hàng đã có bài viết “Những bất thường từ một vụ xét xử?”

Hủy bản án của TAND quận Hải Châu

Sau khi nghiên cứu toàn bộ các tài liệu chứng cứ có trong hồ sơ vụ án đã được thẩm tra tại phiên tòa. Căn cứ vào kết quả tranh luận tại phiên tòa và sau khi nghe ý kiến phát biểu của đại diện Viện kiểm sát nhân dân TP. Đà Nẵng. Hội đồng xét xử phúc thẩm TAND TP. Đà Nẵng đã tuyên xử: Hủy bản án của TAND quận Hải Châu, TP. Đà Nẵng; Giao hồ sơ về TAND quận Hải Châu xét xử sơ thẩm lại theo đúng quy định của pháp luật.

Trước đó, nhận định về nội dung vụ án, Hội đồng xét xử đã phân tích:

Thông qua hợp đồng thuê nhà số 38 Trần Quốc Toản, TP. Đà Nẵng, thì vào thời điểm xảy ra sự cố thi công làm sụt công trình liền kề, ông Lê Văn Trình được xác định là người đang thực hiện quyền chiếm hữu, sử dụng hợp pháp đối với ngôi nhà. Do đó trong thời gian thuê nhà theo quy định của pháp luật, ông Lê Văn Trình có quyền tự bảo vệ tài sản đang chiếm hữu hợp pháp, quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại về tài sản theo quy định tại Điều 255 và 260 Bộ luật Dân sự.

Như vậy tòa án sơ thẩm đã có sai lầm trong áp dụng pháp luật khi nhận định trong trường hợp này chỉ có chủ sở hữu mới có quyền kiện đòi bồi thường thiệt hại đối với phần nhà đã giao cho người khác chiếm hữu sử dụng hợp pháp thông qua hợp đồng thuê nhà.

Xem xét về trách nhiệm bồi thường thiệt hại. TAND TP. Đà Nẵng đã nhận định: Ở đây VietinBank đã quy kết được bên gây hậu quả phải trách nhiệm bồi thường thiệt hại bởi chủ đầu tư công trình đã chứng minh được thời điểm xảy ra sự cố, Công ty cổ phần IDC là đơn vị đang trực tiếp quản lý thi công công trình xây dựng, đồng thời chính họ thừa nhận trong khi thi công phần móng đã gây ra sự cố làm thiệt hại nhà số 38 Trần Quốc Toản. Mặt khác, Hợp đồng thi công xây dựng số 01/2009 (25/12/2009) giữa

VietinBank và Liên danh nhà thầu IDC - 204 được coi là văn bản pháp lý quan trọng, đã ghi nhận sự thỏa thuận của các bên về trách nhiệm bồi thường thiệt hại khi xảy ra sự cố về công trình, thiệt hại cho người khác. Đồng thời trong suốt quá trình giải quyết vụ án, chủ sở hữu công trình cũng như đơn vị thi công hoàn toàn không có tranh chấp với nhau về trách nhiệm bồi thường thiệt hại.

Tuy nhiên khi xem xét hồ sơ vụ án tòa sơ thẩm đã nhận định, sự thỏa thuận về trách nhiệm bồi thường nói trên không có giá trị pháp lý đối với bên thứ ba bị thiệt hại và nhận định sự thỏa thuận về việc bồi thường thiệt hại giữa nhà thầu thi công và Công ty TNHH Lê Mai Nhi không làm mất đi nghĩa vụ bồi thường thiệt hại của chủ đầu tư (VietinBank), nên đã xác định trách nhiệm bồi thường thiệt hại thuộc về chủ đầu tư là không có căn cứ pháp luật, trái với nguyên tắc và điều kiện phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại đã được quy định tại Điều 604 và 605 Bộ luật Dân sự.

Hội đồng xét xử phúc thẩm cũng nêu: Để có căn cứ giải quyết việc bồi thường thiệt hại, các bên đương sự trong vụ án cần phải thỏa thuận việc yêu cầu tòa án trưng cầu một đơn vị, tổ chức có chức năng giám định để xác định toàn bộ tài sản thiệt hại xảy ra đối với ngôi nhà số 38 Trần Quốc Toản do sự cố sụt lún.

Trong đó cần xác định cụ thể phần thiệt hại nào thuộc về chủ sở hữu nhà, phần thiệt hại nào thuộc về người thuê nhà. Cách tính mức thiệt hại theo nguyên tắc chung được quy định tại Điều 608, 609, 610 Bộ luật Dân sự. Việc xác định được các thiệt hại trên, đều có liên quan đến yêu cầu kiện đòi bồi thường thiệt hại, cần phải được giải quyết dứt điểm trong cùng một vụ án mới đảm bảo quyền lợi và lợi ích hợp pháp giữa các bên đương sự.

Song, tòa sơ thẩm đã loại bỏ quyền và nghĩa vụ của người chiếm hữu, sử dụng hợp pháp tài sản, không xem xét các thỏa thuận về trách nhiệm bồi thường mà các bên đã thực hiện, không xác định được lỗi của các bên để xảy ra việc vi phạm hợp đồng thuê nhà mà đã buộc chủ đầu tư (VietinBank) phải có trách nhiệm bồi thường do sự cố công trình gây ra cho ngôi nhà số 38 Trần Quốc Toản và cả giá trị thiệt hại về khoản tiền thất thu do người thuê đơn phương chấm dứt hợp đồng thuê nhà cho vợ chồng ông Giang và bà Hồng là không có căn cứ pháp luật.

Bài và ảnh Đỗ Hùng