Khi lãi suất về 0%
Anh N.T.C, chủ một xưởng dệt (quận 12, TP.HCM) cho biết, trong một tuần qua giá USD giảm và nếu lãi suất không được tính, anh đã mất đứt 46 triệu đồng. Anh C cho rằng, xưa nay anh thường đầu tư ngoại tệ nhưng không tính đến khả năng lãi suất về 0% mà chỉ kỳ vọng khi Cục dự trữ Liên bang Mỹ (FED) thông qua lãi suất tăng lên sẽ bán một phần USD, số còn lại tiếp tục gửi trong NH chờ chênh lệch giá.
“Giá USD giảm, NH không trả lãi suất tiết kiệm, bây giờ phải bán USD cắt lỗ lấy tiền mặt nhập hàng hóa” – anh C chia sẻ.
Tích trữ USD ngày càng ít lợi hơn khi lãi suất về 0% |
Sau khi chính sách tiền gửi ngoại tệ trong NH có lãi suất 0% từ ngày 18/12/2015, thị trường ngoại tệ mấy ngày qua gần như không có biến động. Ngày 22/12, Vietcombank niêm yết giá mua vào, bán ra ở mức 22.517/22.547 đồng/USD, chênh lệch giá đầu vào và đầu ra mỗi USD 60 đồng và mức giá này ngang bằng với giá niêm yết ngày đầu tiên áp dụng lãi suất tiền gửi USD 0%.
Thậm chí bộ phận kinh doanh ngoại hối một NH còn cho biết, họ có thể mua USD thỏa thuận với giá 22.375 đồng/USD. Cùng lúc đó, giá USD tiền mặt trên thị trường tự do TP.HCM được giao dịch quanh mức 22.710/22.740 đồng/USD mua vào, bán ra giảm 20 đồng/USD so với mức giá cuối tuần trước.
Theo NHNN, việc đưa lãi suất tiền gửi USD về 0% nhằm chống các hành vi găm giữ ngoại tệ, ổn định thị trường ngoại hối. Điều này ít nhiều sẽ kích thích những người tích trữ USD chờ tỷ giá tăng phải bán ngoại tệ trong thời gian tới.
Lãi suất USD không còn được NH trả lãi đã có tác động nhất định lên tâm lý đại bộ phận dân chúng phải quyết định gửi VND hay gửi USD. Thế nhưng, giới đầu cơ thì họ có tính toán khả năng sinh lời bằng các đợt điều chỉnh tỷ giá, chưa kể họ còn đầu tư ngoại tệ theo giá hàng hóa vào mùa cao điểm lễ, tết và quan sát chênh lệch giữa các đồng tiền chủ chốt trên thị trường quốc tế với USD để quyết định hành vi nắm giữ ngoại tệ.
Thực tế, các giao dịch bằng USD không qua NH những năm qua đã giảm rất nhiều, nhưng không thể phủ nhận vai trò của nó trong thanh toán ở Việt Nam vẫn còn rất lớn.
Quyết định tăng tỷ giá của NHNN bao giờ cũng phải cân đối giữa các luồng ngoại tệ từ xuất khẩu, kiều hối, vốn đầu tư và nợ công. Trong những năm qua nợ công có xu hướng tăng lên đi kèm với đó là các khoản nợ phải trả cả gốc và lãi hàng năm ngày một cao. Trong khi đó, kinh tế phục hồi cũng đòi hỏi nhiều ngoại tệ hơn để DN nhập khẩu hàng hóa sản xuất kinh doanh. Cùng với đó dự trữ ngoại hối của Việt Nam tăng lên, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của nền kinh tế cũng tăng.
Thị trường ngoại tệ lâu nay lại thường chịu áp lực từ tình trạng găm giữ USD và chính những đối tượng này đã góp phần đẩy giá ngoại tệ tăng gây khan hiếm “giả tạo”.
Ông Nguyễn Hoàng Minh, Phó Giám đốc NHNN chi nhánh TP.HCM cho biết, 9 tháng đầu năm 2015, tiền gửi tiết kiệm dân cư bằng USD tăng hơn 17% so với đầu năm và tăng gấp ba lần so với cùng kỳ. Tiền gửi thanh toán USD của DN tăng 8% so với đầu năm và so với cùng kỳ cũng tăng gấp 3 lần.
“Nhận thấy người dân và DN đều kỳ vọng tỷ giá USD/VND tiếp tục điều chỉnh tăng vào cuối năm nay, nên họ đã tiếp tục găm giữ ngoại tệ, gây bất lợi cho việc chống đô-la hóa của nền kinh tế. Theo đó, NHNN đã cắt giảm lãi suất tiền gửi USD về 0% là chiến lược ổn định chứ không phải nhất thời” – ông Nguyễn Hoàng Minh nói.
Đại diện NHNN cho rằng, giảm lãi suất USD về 0% không ảnh hưởng đến hệ thống. Do lượng tiền gửi ngoại tệ chỉ chiếm tỷ lệ nhỏ trong tổng huy động vốn của các NHTM. Đồng thời cho vay vốn bằng ngoại tệ chỉ chiếm 10-11% trong tổng tín dụng nên giảm lãi suất huy động USD xuống mức 0% không tác động nhiều đến lượng cung USD trên thị trường tín dụng.
NHNN muốn thị trường thấy rằng so với lãi suất tiền đồng, gửi tiết kiệm ngoại tệ lúc này người dân không còn có lợi tức. Mặc dù lãi suất tiết kiệm tiền đồng đã giảm so với trước đây, song lạm phát được kiểm soát ở mức thấp, nên gửi VND vẫn hưởng lãi suất cao hơn. Như vậy, nếu tỷ giá có tăng 1% trong thời gian tới cũng không thể so sánh được với lãi suất VND. Chưa kể, trong ngắn hạn, có thể từ đầu năm 2016 NHNN sẽ phát đi tín hiệu điều hành tỷ giá linh hoạt thận trọng.