Kho bạc không có bạc trong kho

Theo số liệu của các NHTM, chỉ tính từ tháng 7/2013 đến nay, nhờ hoạt động hiệu quả của các NHTM, ít nhất đã có hàng trăm nghìn tỷ đồng được giao dịch thông qua hệ thống thanh toán điện tử. Số tiền tiết kiệm được cho hệ thống KBNN các cấp quận, huyện và các DN, nhà thầu lên tới vài chục tỷ đồng.

Ảnh minh họa

Thời điểm tháng 7/2013 trở về trước, công tác thanh toán giữa KBNN cấp huyện và các NHTM nơi KBNN mở tài khoản được thực hiện thông qua văn bản trên giấy tờ. Vì thế, quá trình giao nhận, xử lý và thanh toán giữa các đơn vị thực hiện hoàn toàn bằng thủ công. Do đó, việc tập trung các khoản thu ngân sách và thanh toán cho các đối tượng thụ hưởng mất nhiều thời gian; ngân quỹ Nhà nước bị phân tán tại hơn 700 KBNN, dẫn đến quản lý ngân quỹ chưa hiệu quả, mất nhiều công sức trong điều hành vốn giữa các đơn vị KBNN, làm giảm khả năng thanh toán của cả hệ thống kho bạc.

Trong khi đó, về phía các DN tham gia thanh toán, thông thường người nộp hoặc thụ hưởng ngân sách phải trực tiếp đến kho bạc 4-5 lần mới có thể nộp đầy đủ các giấy tờ thủ tục để kho bạc kê khai và xử lý. Việc đi lại này, cộng với việc phải chuẩn bị một loạt các giấy tờ, thủ tục khiến cho các nhà thầu tốn kém không ít thời gian, chi phí đi lại. Chưa kể rằng nếu việc chi/nộp ngân sách gặp vướng mắc có thể dẫn tới trì trệ tiến độ dự án hoặc bị phạt do vi phạm các quy định về thu nộp ngân sách.

Những hạn chế nêu trên nay đã được giải quyết khá triệt để với sự vào cuộc của 4 NHTM Nhà nước: Vietcombank, VietinBank, Agribank và BIDV.

Theo quy trình hợp tác thanh toán song phương điện tử liên ngân hàng, các NHTM thông qua hệ thống dữ liệu liên kết với KBNN của mình sẽ trực tiếp làm trung gian thu nộp ngân sách của các đơn vị DN và cấp vốn ngân sách từ kho bạc cho các nhà thầu. Thay vì phải đi lại nhiều lần theo phương thức giao dịch thủ công, các DN nộp ngân sách hiện nay cho rằng họ đã tiết kiệm được một nửa thời gian nộp thuế và các khoản nghĩa vụ. Trong khi đó các đơn vị nhà thầu thụ hưởng ngân sách cũng cho rằng việc nhận tiền ngân sách thông qua chứng từ điện tử của ngân hàng nhanh gấp 2-3 lần so với việc đến trực tiếp kho bạc lĩnh nhận trước đó.

Ghi nhận tại VietinBank, tính đến thời điểm hiện nay đã có hơn 4 triệu lượt giao dịch theo phương thức thanh toán song phương điện tử được các chi nhánh VietinBank thực hiện với tổng giá trị hàng nghìn tỷ đồng. Trong khi đó tại Agribank, chỉ sau 6 tháng đầu thực hiện phối hợp thanh toán song phương điện tử đã có trên 1,3 triệu giao dịch được xử lý (bao gồm trên 1,2 triệu giao dịch chi và trên 77 nghìn giao dịch thu), bình quân khoảng 16.000 giao dịch/ngày.

Nhìn nhận kết quả khả quan này, lãnh đạo KBNN cho rằng có hai lợi ích lớn mà nhờ phối hợp với hệ thống NHTM nên hệ thống kho bạc đã tận dụng được. Thứ nhất, nhờ thanh toán điện tử các kho bạc đã cải thiện đáng kể chất lượng công tác kế toán, thanh toán, làm giảm chi phí lao động ít nhất 2 bước nhập dữ liệu của kế toán và kiểm soát của kế toán trưởng hàng ngày. Thứ hai, nhờ việc phối hợp thanh toán điện tử đã tạo thuận lợi cho công tác tập trung các khoản thu NSNN được kịp thời, chính xác, đảm bảo quyền lợi của người nộp thuế. Các khoản chi NSNN sau khi được kiểm soát cũng đã được thanh toán ngay lập tức theo từng giao dịch online, đáp ứng kịp thời cho các đơn vị sử dụng ngân sách.

Bên cạnh đó, đứng từ góc độ vĩ mô, việc đẩy mạnh thanh toán song phương điện tử thông qua hệ thống ngân hàng sẽ giúp Bộ Tài chính và NHNN dự báo được nhanh chóng các luồng tiền vào – ra của khu vực công để xác định các phương án điều hành chủ động, linh hoạt và có hiệu quả; đồng thời, làm cơ sở để điều chỉnh lượng cung – cầu tiền trên thị trường phù hợp, đảm bảo sự phối kết hợp chặt chẽ giữa chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ.

Như vậy, với chiến lược phát triển KBNN Việt Nam đến năm 2020 hướng tới mục tiêu “3 không” (không giao dịch tiền mặt, không giao dịch trực tiếp với khách hàng và không chứng từ giấy) thì bước thí điểm phối hợp thanh toán song phương điện tử thông qua hệ thống NHTM đến thời điểm hiện nay là khá thành công. Chính vì thế, chương trình này cần được tiếp tục triển khai rộng hơn, tiến tới lộ trình xây dựng mô hình “Kho bạc không có bạc trong kho” trên phạm vi toàn quốc.