Khổ với tín dụng đen trá hình
Điêu đứng vì chơi hụi | |
Mạnh tay với tín dụng đen |
“Nhắm mắt” vay nợ
Cho vay tiền, mua hàng hóa trả bằng sản phẩm nông nghiệp vào cuối vụ thu hoạch là một điển hình. Nhưng bản chất vấn đề không thay đổi. Vậy nên, bất cứ ai dính vào sẽ gặp nhiều hệ lụy khó tránh khỏi, thậm chí trắng tay vì “món nợ dễ vay, khó trả”.
Nhiều người dân lâm vào nợ nần buộc phải thế chấp sản xuất đất cho các đại lý dưới hình thức cho thuê đất sản xuất |
Tại Tây Nguyên tình hình cho vay tiền và nhận đầu tư bằng hình thức mua nợ giống, vật tư, phân bón từ các chủ đại lý đối với các hộ nông dân - một biến tướng khác của cho vay nặng lãi - diễn ra khá phổ biến từ thành thị đến nông thôn, nhất là vùng sâu vùng xa.
Đặc điểm của hình thức vay nợ này là các chủ đại lý kinh doanh nông sản, vật tư, phân bón nông nghiệp và một số đại lý tạp hóa lợi dụng sự khó khăn của người dân trong việc đầu tư sản xuất nông nghiệp, hoặc tiêu dùng trong mùa giáp hạt đã cho người dân mua nợ hàng hóa, giá cao... Phương thức trả nợ là khi đến mùa thu hoạch nông sản, các đối tượng cho vay này đến tận nhà thu sản phẩm hàng hóa của người nông dân sản xuất để cấn trừ nợ.
Điểm đặc biệt tiêu cực của hình thức vay nợ này là bán hàng hóa, phân bón, vật tư nông nghiệp với giá cao hơn giá thị trường, nhưng khi thu hồi sản phẩm nông sản để “cấn trừ nợ” thì ép giá, thu mua với giá thấp, trừ khối lượng tạp chất cao. Chính sự “ma mãnh” của các đối tượng này đã đẩy nhiều người vào chốn đường cùng không lối thoát. Có trường hợp không biết đến khi nào mới trả được nợ. Thậm chí có trường hợp, nợ từ đời cha trả đến đời con vẫn chưa trả hết.
Đơn cử, tại huyện Kbang, một địa phương khá xa trung tâm ở phía Đông Bắc của tỉnh Gia Lai. Đặc thù của vùng đất này là phần lớn bà con nông dân tại đây trồng mía, cà phê và một số loại nông sản ngắn ngày. Đặc điểm của các loài cây này, một năm cho thu hoạch một lần.
Tuy nhiên, do “vốn ngắn” nhiều nông hộ thường hụt hơi trong quá trình sản xuất. Các hộ nông dân làm ăn chuyên nghiệp thì thường tìm đến ngân hàng để vay vốn. Tuy nhiên, có một bộ phận người dân vì thiếu hiểu biết, ngại vay vốn ngân hàng nên đã tìm đến các đại lý để mua nợ, cuối mùa thu hoạch trả bằng sản phẩm nông nghiệp. Điều đó vô hình trung đã đẩy người nông dân vào vòng xoáy nợ nần không lối thoát, nhất là đối với các hộ đồng bào dân tộc thiểu số.
Theo thống kê chưa đầy đủ của cơ quan chức năng huyện Kbang, địa phương này có khoảng 702 hộ người dân tộc thiểu số vay tiền và nhận đầu tư bằng hình thức mua nợ giống, vật tư, phân bón của các hộ tư thương trên địa bàn, với giá trị lên đến hàng chục tỷ đồng.
Thực tế, số hàng hóa mà người dân mua nợ luôn có giá cao hơn so với giá trung bình trên thị trường. Ngoài ra, nhiều trường hợp người dân tộc thiểu số cần vay tiền để chi tiêu sinh hoạt, hoặc khi có nhu cầu đột xuất cần trang trải cuộc sống buộc phải bán nông sản cho hộ tư thương thấp hơn giá thị trường để trừ nợ dẫn đến việc tăng chi phí sản xuất, giảm thu nhập, đời sống càng khó khăn.
Theo cơ quan chức năng địa phương, những hộ dân này mua nợ giống cây trồng, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, dịch vụ làm đất có tính lãi theo hình thức giá bán cao hơn thị trường. Ví dụ, bao phân bón NPK cao hơn từ 30 đến 50.000 đồng/bao; khoảng 5.000 đồng/kg ngô giống; 5.000 đến 10.000 đồng/lít thuốc bảo vệ thực vật… với lãi suất ước tính khoảng từ 7 đến 15%/năm. Mặc dù mức lãi suất này vẫn không vi phạm quy định của Bộ luật Dân sự, song nếu cộng cả khoản “vênh giá” khá lớn nêu trên thì quá sức chịu đựng của nhiều người dân.
Chính quyền vào cuộc
Trước tình hình này, cơ quan chức năng tỉnh Gia Lai đã và đang vào cuộc để giúp người dân tránh khỏi “vòng xoáy nợ nần”. UBND Gia Lai đã có Công văn số 1382/UBND-NC yêu cầu các sở, ban, ngành, tỉnh, các huyện, thị xã, thành phố thực hiện tốt các chương trình chính sách phát triển kinh tế, xã hội, tăng cường quản lý các giao dịch mua bán hàng hóa, nông sản, vay tiền không thuộc hệ thống ngân hàng.
Kiểm tra, rà soát, xử lý các trường hợp vi phạm pháp luật trong việc san nhượng đất có hoặc không có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Nhất là trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Rà soát đối tượng môi giới cho người dân vay lãi suất cao. Đặc biệt, đối với đồng bào dân tộc thiểu số bằng hình thức ép giá nông sản, lừa đảo mua bán, sang nhượng đất đai, cưỡng đoạt tài sản... để xử lý theo quy định pháp luật.
Đồng thời, tiếp tục tổ chức thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh Gia Lai tại văn bản số 4615/UBND-NC về tăng cường công tác quản lý, chủ động phòng ngừa hoạt động “tín dụng đen” và kinh doanh dịch vụ cầm đồ, thực hiện chỉ đạo tại Công văn số 938/UBND-NC về xử lý hoạt động quảng cáo, rao vặt trái phép...
Cùng đó, UBND tỉnh Gia Lai chỉ đạo các ban, ngành liên quan tổ chức gặp gỡ với các chủ đại lý, hộ tư thương trên địa bàn cam kết không cho vay với lãi suất cao; rà soát các hộ nghèo, cận nghèo, hộ mới thoát nghèo có đủ điều kiện và có nhu cầu vay vốn để hướng dẫn người dân làm thủ tục vay vốn phát triển sản xuất, kinh doanh, cải thiện đời sống.
Công an địa phương tích cực phối hợp với các đơn vị liên quan tăng cường lực lượng bám cơ sở, điều tra các hộ dân vay tiền, mua nợ hàng hóa của tư thương, các đại lý với số tiền trên 50 triệu đồng để xác minh, làm rõ và xử lý các trường hợp cho vay với lãi suất cao, có yếu tố lợi dụng, trục lợi xử lý theo quy định của pháp luật; đồng thời ưu tiên các hộ dân này vay vốn từ các nguồn Quỹ hỗ trợ nông dân, Ngân hàng Chính sách xã hội để phát triển sản xuất…
Cùng đó, UBND tỉnh Gia Lai cũng chỉ đạo NHNN tỉnh Gia Lai phối hợp với chính quyền địa phương và ngành chức năng tuyên truyền cho người dân nắm vững về sự an toàn trong việc tham gia vay vốn qua hệ thống ngân hàng, thông tin rộng rãi các gói vay vốn ưu đãi, các quỹ hỗ trợ của nhà nước và địa phương để người dân vay vốn; cải cách thủ tục lập hồ sơ tín dụng theo hướng đơn giản hơn và đề xuất đơn giản hóa các thủ tục vay vốn, điều chỉnh mức lãi phù hợp để người dân nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số tiếp cận vay vốn.