Không để hàng giả, hàng lậu tung hoành
71% NTD tin tưởng vào hàng Việt Nam
Thứ trưởng Bộ Công Thương Hồ Thị Kim Thoa cho biết, sau gần 3 năm triển khai thực hiện, cuộc vận động Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam đã gắn kết chặt chẽ với nhiệm vụ kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm an sinh xã hội. Năm 2012, mặc dù nền kinh tế còn gặp nhiều khó khăn, tổng mức bán lẻ 6 tháng đầu năm 2012 đạt khoảng 1.141.404 tỷ đồng, tăng 19,88% so với cùng kỳ năm 2011. Nhập siêu 6 tháng khoảng 685 triệu USD, bằng 1,3% kim ngạch xuất khẩu. Tốc độ tăng trưởng nhập khẩu 6 tháng đầu năm tăng thấp hơn nhiều so với tốc độ tăng trưởng xuất khẩu, cán cân thương mại vì thế được thu hẹp, tỷ lệ nhập siêu/xuất khẩu đã giảm 14,5% so với cùng kỳ năm 2011. “Để đạt được kết quả tích cực này, có đóng góp không nhỏ từ cuộc vận động Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”, bà Thoa nhận định.
Vẫn nhiều hàng hóa nước ngoài được dán mác made in Vietnam
Song, điều đáng mừng hơn hiện nay là người tiêu dùng (NTD) Việt Nam nói chung ngày càng đánh giá cao hàng Việt Nam. Theo tổng kết của Công ty nghiên cứu thị trường định hướng (FTA), hiện nay 71% NTD tin tưởng vào hàng Việt Nam chất lượng cao. Trước khi có cuộc vận động, theo kết quả điều tra của Tập đoàn Grey Group (Hoa Kỳ), có đến 77% NTD Việt Nam ưa chuộng hàng hóa nước ngoài, 23% tin dùng các sản phẩm trong nước. Một năm sau cuộc vận động, số liệu điều tra của Ban Tuyên giáo Trung ương cho thấy, có đến 59% NTD tự xác định khi mua hàng hóa sẽ ưu tiên dùng hàng Việt Nam; 38% khuyên người thân nên mua hàng Việt Nam; 36% trước đây có thói quen mua hàng nước ngoài, nay đã mua để thay thế bằng hàng Việt Nam.
Nhiều DN đã ý thức được ý nghĩa của chương trình, từ đó chủ động sáng tạo trong việc xây dựng chiến lược phát triển sản phẩm và mở rộng thị trường theo hướng lâu dài, bền vững. Đến nay, hầu hết DN đã thực hiện đầu tư nghiêm túc vào chất lượng, cải tiến kỹ thuật để giảm giá thành, chú trọng mẫu mã, quảng bá thương hiệu và quan tâm hơn đến công tác hậu mãi.
Tuy nhiên, theo bà Lê Việt Nga - Phó vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương) quá trình thực hiện cuộc vận động vẫn còn nhiều tồn tại. Việc xây dựng và phát triển mở rộng hệ thống phân phối đòi hỏi phải có chiến lược bài bản và vốn đầu tư khá lớn, điều này gây trở ngại cho DNNVV của Việt Nam trong việc xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường. Nhiều DN còn thiếu kỹ năng bán hàng, đặc biệt là kỹ năng chăm sóc khách hàng, kinh nghiệm xúc tiến thương mại nên hiệu quả chưa cao.
Bên cạnh đó, nhiều hoạt động tổ chức hội chợ, triển lãm trên địa bàn các tỉnh còn thể hiện nhiều hạn chế, chưa thu hút được các DN có thương hiệu mạnh tham gia, chưa kết nối được giữa sản xuất, phân phối và tiêu dùng. Nhiều hội chợ triển lãm mới chỉ dừng lại ở lĩnh vực trưng bày, giới thiệu hoặc bán buôn, bán lẻ hàng hóa mà chưa gây dựng được thương hiệu Việt trong NTD.
Hàng lậu làm mất ý nghĩa cuộc vận động
Vấn đề quản lý, kiểm tra kiểm soát hàng hóa nhập lậu từ nước ngoài, đặc biệt từ Trung Quốc trở thành nỗi lo lắng của nhiều đại biểu DN cũng như các nhà quản lý khi triển khai cuộc vận động. Tại Hội nghị Sơ kết tình hình thực hiện Chương trình hành động của Bộ Công Thương hưởng ứng cuộc vận động Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam, Bộ Công Thương cho biết 6 tháng đầu năm, lực lượng quản lý thị trường đã tiếp nhận và xử lý nghiêm túc các đơn yêu cầu xử lý vi phạm về sở hữu trí tuệ (SHTT), các đơn thư tố cáo khiếu nại đối với hành vi sản xuất, kinh doanh hàng giả, xâm phạm SHTT… nhằm đảm bảo quyền lợi NTD. 6 tháng đầu năm, quản lý thị trường cả nước cũng đã kiểm tra 81.105 vụ, xử lý 45.136 vụ vi phạm, trong đó 7.894 vụ buôn lậu, 6.621 vụ sản xuất, buôn bán hàng giả, 9.137 vụ vi phạm trong lĩnh vực giá, 21.484 vụ vi phạm khác với tổng số tiền thu trên 150,2 tỷ đồng, trong đó phạt hành chính trên 63 tỷ đồng, phạt và tuy thu thuế gần 2 tỷ đồng, trị giá hàng vi phạm 85,13 tỷ đồng.
Riêng đối với lĩnh vực hàng nhập lậu, từ hoạt động thực tế của mình, Phó giám đốc Sở Công Thương Hà Nội Nguyễn Thị Như Mai cho rằng, nếu không quản lý, kiểm soát được hàng nhập lậu, nhất là từ Trung Quốc, cuộc vận động sẽ không còn nhiều ý nghĩa. Bởi sản phẩm hàng hóa nước ngoài hiện đang tràn ngập thị trường, chiếm đến 70% hàng hóa trong nước. Hàng nhập lậu, trốn được thuế nên giá rất rẻ, khiến hàng nội khó lòng cạnh tranh. “Hiện nay hàng lậu quá nhiều, hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng cũng tương đối. 6 tháng đầu năm, Sở Công Thương Hà Nội đã xử lý 4.000 vụ. Nếu không kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ hàng hóa tại biên giới để đến lúc hàng nhập lậu vào đến nội địa thì rất khó quản lý”, bà Mai nhận định.
Một vấn đề khác được ghi nhận là vẫn còn nhiều DN chưa mặn mà với cuộc vận động này. Bằng chứng là những DN này thường thả ra cho các đại lý và giao cho đại lý tham gia cuộc vận động. “Đây là cuộc vận động lớn, mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng cho sự tồn tại và phát triển của DN nhưng khi triển khai, gần như Sở Công Thương phải đi mời, thuyết phục chứ không phải DN đồng hành cùng cuộc vận động. Nhiều lúc lúc chúng tôi cũng cảm thấy chạnh lòng”, đại diện Sở Công Thương Hà Nội chua chát.
Một số ý kiến khác cho rằng, DN có bán hàng thì cũng rất cửa quyền, thông qua đại lý nâng giá lên rồi thực hiện khuyến mại. Nhiều DN tự tung tự tác đẩy giá khiến sản phẩm hàng hóa Việt Nam giá đã cao lại cao lên. Phương thức bán cũng không linh hoạt như hàng hóa nhập khẩu, dần dần khiến NTD xa rời hàng hóa Việt.
Đồng quan điểm này, bà Dương Thị Ngọc Dung – Chủ tịch HĐTV kiêm Tổng giám đốc Vinatex Mart thừa nhận, lượng hàng ngoại nhập đáng kể đang gây nguy cơ rất cao cho sản xuất hàng tiêu dùng trong nước. Xuất thân từ DN may bà thực sự cảm thấy xót xa khi chứng kiến một số DN mua hàng Trung Quốc rồi thay nhãn mác của DN mình để tiêu thụ tại các siêu thị phân phối. “Đây không còn là cá biệt, nếu tình trạng này tiếp tục, không biết sẽ có bao nhiêu lao động trong ngành diệt may không có việc làm. Việc làm thiếu lương tâm này tạo nguy cơ lớn cho nền kinh tế”, bà Dung cho biết.
Hình thành ý thức dân tộc về tiêu dùng Ban chỉ đạo cuộc vận động cần mạnh mẽ hơn, bền bỉ và quyết liệt hơn… để phong trào này trở thành ý thức dân tộc, của mọi người dân. Vấn đề cốt lõi không chỉ là phải xây dựng được nền sản xuất với hàng hóa chủng loại tốt mà còn phải nắm được cả kênh phân phối. Các cơ quan cần kiên quyết xử lý DN có sản phẩm không đạt chất lượng và dứt khoát không cho sản phẩm không đạt chất lượng lưu thông. Dương Thị Ngọc Dung - Chủ tịch HĐTV kiêm Tổng giám đốc Vinatex Mart |
Bài và ảnh Dương Công Chiến