Kinh tế Mỹ và năm đầu của Tổng thống Donald Trump
Những con số biết nói
Sau bước khởi đầu chậm chạp với mức tăng trưởng Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) 1,2% trong quý I/2017, kinh tế Mỹ đã tăng tốc nhanh chóng và đạt mức tăng trưởng 3,1% trong quý II/2017 và 3,2% trong quý III/2017, là mức cao nhất kể từ quý I/2015, bất chấp các trận bão lớn tàn phá nhiều vùng ở bang Texas và Florida, gây thiệt hại hàng trăm tỷ USD.
Đây được coi là một chiến thắng lớn dành cho Tổng thống Donald Trump, bởi đã rất nhiều lần các chuyên gia kinh tế cho rằng mục tiêu tăng trưởng 3% mà ông đề ra là phi thực tế, thậm chí được coi là bất khả thi.
Tổng thống Mỹ Donald Trump |
Thị trường lao động tiếp tục là điểm “sáng” trong bức tranh toàn cảnh của kinh tế Mỹ. Số liệu từ Bộ Lao động Mỹ cho thấy số đơn xin hưởng trợ cấp thất nghiệp lần đầu đã tăng 20.000 đơn lên 245.000 đơn (đã được điều chỉnh theo mùa) trong tuần kết thúc vào ngày 16/12, đánh dấu chuỗi 146 tuần liên tiếp con số này ở dưới mức 300.000 đơn - dấu hiệu cho thấy một thị trường lao động “khỏe mạnh”. Tỷ lệ thất nghiệp của Mỹ giữ ở mức 4,1%, mức thấp nhất trong 17 năm qua.
Ngoài ra, kinh tế Mỹ đã tạo thêm được 228.000 việc làm trong tháng 11/2017, trong khi chỉ cần từ 75.000-100.000 việc làm được tạo thêm mỗi tháng là có thể bắt kịp với tốc độ gia tăng dân số ở độ tuổi lao động. Lạm phát Mỹ ở quanh mức 2% trong khi mức lương cơ bản đang được nâng lên. Niềm tin từ người tiêu dùng cho tới những doanh nghiệp lớn đã tăng lên đáng kể, dự báo chi tiêu dùng trong thời gian tới sẽ tăng - yếu tố quan trọng để kích thích tăng trưởng kinh tế.
Nhà đất là mảng “sáng” tiếp theo của nền kinh tế Mỹ khi báo cáo mới nhất của Hiệp hội Các nhà kinh doanh bất động sản Mỹ (NAR) cho thấy thị trường này tiếp tục bùng nổ trong tháng 11/2017, khi doanh số bán nhà tăng 5,6% lên 5,81 triệu căn trong 12 tháng tính đến tháng 11, mức cao nhất kể từ tháng 12/2006, và cũng vượt dự đoán 5,6 triệu căn mà giới phân tích đưa ra trước đó.
Từ đầu năm đến nay, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã có ba đợt tăng lãi suất cơ bản lên 1,25%-1,5%, cho thấy mức độ tự tin của cơ quan này đối với triển vọng của nền kinh tế Mỹ.
Triển vọng lạc quan ở phía trước
Quá trình phục hồi kinh tế Mỹ chuẩn bị bước sang năm thứ chín kể từ sau giai đoạn khủng hoảng tài chính 2007-2009. Các tín hiệu đều cho thấy đà tăng trưởng của nền kinh tế số một thế giới sẽ tiếp tục được duy trì trong năm 2018. Dự báo tăng trưởng GDP sẽ đạt 2,5% trong cả năm 2017 và 2018, cao hơn so với các dự báo trước đó, trong khi tỷ lệ thất nghiệp tiếp tục giảm xuống còn 3,9% trong năm tới.
Chủ tịch Fed Janet Yellen trong cuộc họp báo cuối cùng trước khi kết thúc nhiệm kỳ vào tháng Hai tới, thậm chí còn lạc quan rằng thị trường lao động tiếp tục “khỏe mạnh”, tốc độ tạo việc làm mới giữ ở mức ổn định, cơ hội cho người lao động và thúc đẩy tiền lương sẽ là những yếu tố chắc chắn để Mỹ tiếp tục lộ trình tăng lãi suất trong năm 2018.
Chiến lược được Tổng thống Trump đưa ra để kinh tế Mỹ tăng trưởng tốt hơn nữa là thực thi ngay lập tức những chính sách bảo hộ kinh tế, tăng cường chi tiêu cho việc xây dựng các cơ sở hạ tầng, tăng chi tiêu chính phủ, giảm thuế và nới lỏng các quy định kiểm soát các doanh nghiệp.
Trong bối cảnh tăng trưởng GDP của Mỹ trong các quý gần đây tương đối khả quan, một số chương trình nghị sự lớn về kinh tế về kinh tế như cải cách thuế và nới lỏng quy định tài chính đã có những tiến triển, dư luận hoàn toàn có cơ sở để tin rằng việc đạt được mục tiêu do Tổng thống Trump đề ra là khả thi.
Kinh tế Mỹ mới đây còn đạt được bước ngoặt lớn trong chính sách khi Quốc hội nước này thông qua dự luật cải cách thuế do Đảng Cộng hòa đề xuất, mở đường cho Đảng Cộng hòa và Tổng thống Trump tiến gần hơn đến việc cải cách thuế sâu rộng nhất trong hơn 30 năm.
"Linh hồn" của cuộc “cách mạng giảm thuế” là sẽ cho giảm hẳn thuế thu nhập doanh nghiệp từ 35% xuống 20%, và sau nữa là đơn giản hoá hệ thống thuế thu nhập cá nhân bằng cách gộp các mức thuế suất, hay giảm bớt số mức thuế, tùy theo dự luật thuế nào được chấp thuận.
Nếu luật thuế mới được áp dụng ngay từ năm 2018, kinh tế Mỹ có thể sẽ bùng nổ mạnh vì chi tiêu đầu tư kinh doanh và cá nhân sẽ tăng mạnh. Dù thuế suất giảm nhưng vì tăng trưởng GDP cao sẽ đẩy thu nhập kinh doanh và cá nhân tăng cao, cuối cùng sẽ cho tổng thu nhiều hơn và không làm tăng thâm hụt ngân sách do giảm thuế, nhất là sau 3-4 năm.
Các nghiên cứu định lượng chỉ ra rằng giảm thuế xuống mức 20% sẽ tăng nhu cầu đầu tư khoảng 15% và GDP trong 10 năm khoảng 4%, tức là tăng thêm 0,4% GDP trong mỗi năm. Hai mắt xích quan trọng cho tác dụng của việc giảm thuế lên GDP là thuế thấp hơn sẽ làm tăng đầu tư của tư nhân; và việc tăng đầu tư này sẽ tác động đến các hoạt động kinh tế khác.
Mới đây, Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) và Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC) thừa nhận Mỹ sẽ giành vị trí thống trị trên thị trường dầu khí toàn cầu vào giữa thập niên 2020, một tín hiệu tiếp theo cho thấy nền kinh tế này được hưởng lợi từ nhiều mặt.
Bản báo cáo triển vọng năng lượng thế giới của IEA dự đoán sản lượng dầu đá phiến của Mỹ sẽ chiếm tới 80% mức tăng của toàn cầu vào năm 2025. Mỏ khí ở lưu vực Marcellus ở Appalachia với sản lượng lớn hơn cả mỏ Bắc Qatar sẽ biến Mỹ thành nước xuất khẩu khí đốt tự nhiên hoá lỏng lớn nhất thế giới trong thập niên 2020.
Giám đốc IEA Fatih Birol cho hay Mỹ chắc chắn sẽ trở thành nhà thống trị thị trường dầu khí toàn cầu trong nhiều thập kỷ tới, sự tăng trưởng của ngành dầu khí Mỹ là chưa từng có và vượt qua tất cả các kỷ lục trong lịch sử. IEA dự đoán sản lượng dầu của Mỹ sẽ tiếp tục tăng lên cho đến khi đạt mức cao nhất khoảng 17 triệu thùng/ngày vào những năm 2020.
Sự tăng trưởng của ngành năng lượng được cho là sẽ cho phép Mỹ giữ thế lực của mình trong vòng 25 năm tiếp theo.