Kinh tế quý I: Lo lắng đã vơi nhưng chưa vội mừng
Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tiếp tục giảm tốc và tăng thấp nhất kể từ tháng 8/2009. Xuất khẩu tăng mạnh. Nhập khẩu tăng thấp hơn. Nhập siêu ở mức thấp nhất 3 năm qua. Trước tình hình này, nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng lo lắng đã vơi đi, nhưng chưa vội mừng khi nhìn sâu vào phía sau các con số.
>> Ý kiến của TS. Lưu Bích Hồ - nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược phát triển
Xuất khẩu là cứu cánh, nông nghiệp là điểm tựa
Báo cáo tình hình kinh tế-xã hội quý I/2012, Bộ Kế hoạch và Đầu tư (Bộ KH&ĐT) cho rằng, "Nền kinh tế có những chuyển biến tích cực. Các ngành, các lĩnh vực sản xuất kinh doanh đều có bước phát triển. Thu ngân sách nhà nước đạt kết quả tốt bảo đảm cân đối các nhu cầu chi một cách chủ động". Nhưng cũng theo Bộ, GDP đạt tốc độ tăng thấp hơn so với cùng kỳ và quý IV/2011. Cụ thể là tốc độ tăng trưởng GDP quý I/2012 ước chỉ đạt 4% (cùng kỳ tăng 5,57%, quý IV/2011 tăng 6,1%). Trong đó, khu vực nông lâm nghiệp và thủy sản tăng khoảng 2,8%, khu vực công nghiệp và xây dựng tăng khoảng 2,9% (trong đó công nghiệp tăng 4%, xây dựng giảm 3,8%), và dịch vụ tăng khoảng 5,3%.
Điểm lại những nhân tố nổi bật, ông Bùi Hà - Vụ trưởng Vụ Tổng hợp Kinh tế quốc dân (Bộ KH&ĐT) lưu ý, "xuất khẩu là cứu cánh, nông nghiệp là điểm tựa" thay vì công nghiệp, xây dựng và dịch vụ vốn là những ngành đóng góp lớn cho tăng trưởng giai đoạn trước. Rất dễ dàng để chứng minh quan điểm của ông Hà, theo số liệu của Bộ KH&ĐT, xuất khẩu quý I tăng tới 23,6% so với cùng kỳ năm 2011, nhưng chỉ số sản xuất công nghiệp IIP tương ứng chỉ tăng 4,1%, một mức tăng thấp nếu so với các năm trước đây.
Chính sách ưu tiên ổn định vĩ mô, nếu nhìn vào các cân đối lớn ở quý này, cho thấy hiệu quả rõ rệt. Thâm hụt thương mại "ổn" hơn khi nhập siêu khoảng 251 triệu USD, bằng 1,02% kim ngạch xuất khẩu. Đặc biệt CPI tháng 3 chỉ tăng 0,16% so với tháng trước - mức tăng thấp nhất trong vòng 2 năm qua. Ông Bùi Hà cho rằng, nền kinh tế đã phát đi tín hiệu tốt, nhập siêu thấp là một tác nhân quan trọng trong cân đối ngoại tệ và ổn định tỷ giá, lạm phát.
Lo cho sản xuất, doanh nghiệp
Tuy nhiên, nhập khẩu tăng thấp phản ánh tình hình sản xuất và đầu tư trong nước có biểu hiện trì trệ, công nghiệp chế biến khó khăn, tiêu thụ khó khăn, DN giảm sản xuất và giảm cả đầu tư nên nhập khẩu máy móc, nguyên vật liệu sản xuất giảm mạnh. Ông Bùi Hà dẫn chứng, những mặt hàng nhập khẩu nhiều trước đây như xăng dầu giảm 32,1% về lượng, phân bón giảm 27,4%, máy và thiết bị giảm 1,4%, vải các loại giảm 11,1%...
Có những con số cụ thể để củng cố cho góc nhìn của Bộ KH&ĐT. Ông Lâm Nguyên Khôi - Phó giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư TP Hồ Chí Minh báo cáo, trong quý I năm nay đã có 931 DN khóa mã số thuế để giải thể và hơn 5.012 DN đã gửi thông báo ngưng hoạt động đến cơ quan thuế. Nhưng đó chưa phải con số cuối cùng. Trong cả nước đã có 2.200 DN làm thủ tục giải thể và 9.700 DN đăng ký ngừng hoạt động có thời hạn hoặc ngừng đóng thuế; tăng khoảng 6% so với cùng kỳ năm trước. Riêng số DN đã hoàn tất thủ tục giải thể tăng tới 57%. Trong khi đó, giai đoạn này chỉ có 15.900 DN mới thành lập, giảm 7% so với cùng kỳ năm ngoái.
Vấn đề chính yếu trong sản xuất của DN Việt Nam hiện nay, dường như lãi suất không còn là quan ngại lớn nhất mà trên hết là thị trường tiêu thụ có khó khăn. "Điểm mặt" nguyên nhân chính dẫn đến sản xuất không thuận lợi, Bộ KH&ĐT cho rằng, cả các sản phẩm công nghiệp và nông nghiệp đều tăng tồn kho, ảnh hưởng đến sản xuất, làm cho thu nhập người lao động giảm và hạn chế mức tăng tổng cầu có khả năng thanh toán. Biểu hiện cụ thể là tổng mức bán lẻ hàng hóa tăng chậm. Thêm vào quan ngại đó, xuất khẩu cũng đang đứng trước nguy cơ sụt giảm từ các tháng kế tiếp. Điển hình là ngành dệt may, da giày có khó khăn về đơn hàng; xuất khẩu gạo, cao su, cà phê, sắn không có lợi về giá vì cầu thấp…
Linh Ly