Kinh tế Trung Quốc vẫn còn nhiều thách thức

Nhân tố quan trọng hỗ trợ cho đà tăng trưởng xuất phát từ khu vực tiêu dùng khi tiêu dùng nội địa đạt mức tăng trưởng tốt khoảng 7,5%. Khu vực sản xuất và xây dựng cũng vẫn duy trì đà tăng trưởng với mức tăng đạt trên 6%. Lĩnh vực dịch vụ hiện chiếm khoảng 60% tổng GDP đạt mức tăng trưởng tốt nhất trong quý I với mức tăng 8,1% so với cùng kỳ.

Dự đoán trong năm nay tốc độ mở rộng của nền kinh tế Trung Quốc sẽ giảm xuống mức thấp nhất kể từ năm 1990

Duy chỉ có khu vực xuất khẩu đang ghi nhận những diễn biến có phần trái ngược với những năm trước khi xuất khẩu ròng của Trung Quốc đã giảm trong quý I, theo đó cán cân vãng lai ghi nhận quý thâm hụt đầu tiên trong vòng 17 năm qua.

Những diễn biến của các khu vực trong nền kinh tế cho thấy cơ cấu kinh tế Trung Quốc vẫn đang có sự chuyển dịch theo đúng mục tiêu đề ra khi tiêu dùng và dịch vụ đang trở thành những khu vực quan trọng dẫn dắt xu hướng tăng trưởng. Không những thế, có thể nhận thấy Trung Quốc vẫn còn rất nhiều không gian để tỷ trọng đóng góp của tiêu dùng trong GDP tiếp tục tăng lên trong thời gian tới khi vẫn nằm trong nhóm các nền kinh tế thu nhập trung bình.

Ngoài ra, việc ông Tập Cận Bình trúng cử vị trí Tổng bí thư nhiệm kỳ thứ 2 liên tiếp cũng tiếp tục củng cố cho kế hoạch tái cơ cấu và phát triển kinh tế theo định hướng bền vững của Trung Quốc.

Bên cạnh những nhân tố tích cực như vậy, có nhiều yếu tố có thể đe dọa đến triển vọng tăng trưởng ổn định của kinh tế Trung Quốc. Trước hết, vào tháng 3 và tháng 4 vừa qua, việc Mỹ áp thuế 25% lên 50 tỷ USD giá trị hàng nhập khẩu của Trung Quốc trong các lĩnh vực hàng không, ICT và máy móc bên cạnh các mức thuế đã áp với các mặt hàng thép và nhôm. Ngoài ra, số lượng các mặt hàng áp thuế có thể tiếp tục mở rộng sang lĩnh vực dệt may với giá trị khoảng 100 tỷ USD.

Việc áp thuế như vậy sẽ gây những tác động không nhỏ đến tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc. Theo tính toán của các chuyên gia việc thuế tăng thêm 3% đối với các mặt hàng xuất khẩu của Trung Quốc có thể tác động làm giảm 0,6% GDP của Trung Quốc.

Bên cạnh tác động từ chính sách thuế của Mỹ, kinh tế Trung Quốc còn có thể đối mặt với nhiều tổn thương hơn trước những rủi ro đáng ngại khác như tình trạng giảm tốc của kinh tế toàn cầu, những biến động trên thị trường tài chính và niềm tin của khu vực tư nhân đang trên đà suy giảm. Theo tính toán của Euromonitor, tăng trưởng kinh tế toàn cầu suy giảm sẽ có tác động đến mức tăng trưởng bình quân của Trung Quốc trong giai đoạn 2018 – 2020 khoảng 1 – 2,5%.

Một vấn đề khác mà Trung Quốc đang phải đối mặt đó là tình trạng nợ doanh nghiệp đang có chiều hướng gia tăng. Tổng số nợ trái phiếu không trả được của doanh nghiệp Trung Quốc trong 6 tháng đầu năm 2018 đã lên mức 3,8 tỷ USD, trong đó 3,19 tỷ USD trái phiếu bằng đồng nhân dân tệ và 350 triệu USD trái phiếu bằng đồng USD. Con số này của cả năm 2018 chắc chắn cao hơn mức kỷ lục từng được thiết lập năm 2016 và tỷ lệ vỡ nợ như vậy đã tăng đến 40% so với cùng kỳ năm trước.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do chiến dịch giảm nợ của chính phủ Trung Quốc và quyết tâm thu hẹp hoạt động của hệ thống ngân hàng ngầm mà chính phủ đưa ra đã khiến nhiều doanh nghiệp thiếu tiền. Một ví dụ như tập đoàn CEFC Shanghai International Group đã không trả được 2,1 tỷ nhân dân tệ tiền nợ trái phiếu trong tháng trước, và dự kiến sẽ không xoay nổi tiền để trả nợ 2 tỷ nhân dân tệ nợ trái phiếu khác đáo hạn cuối tháng 6/2018.

Tình trạng tín dụng thắt chặt và việc căng thẳng thương mại với Mỹ tăng cao đang gây sức ép lên thị trường chứng khoán Trung Quốc. Trong tháng 6, chỉ số Shanghai Composite đã giảm xuống mức thấp nhất tính từ đầu năm là 2.875 điểm. Nhìn chung, nhà đầu tư cho rằng việc tỷ lệ vỡ nợ tăng cao phản ánh những yếu tố ví như thanh khoản ngày một tồi tệ và nền kinh tế hạ nhiệt.

Những áp lực đó đang phát đi các tín hiệu cảnh báo đối với nền kinh tế Trung Quốc. Các nhà dự đoán cho rằng trong năm nay tốc độ mở rộng của nền kinh tế Trung Quốc sẽ giảm xuống mức 6,5% - tốc độ thấp nhất kể từ năm 1990.

Còn theo Rajiv Biswas, trưởng nhóm kinh tế Châu Á-Thái Bình Dương tại IHS Markit, Singapore, tình trạng mất cân bằng kinh tế đáng kể tại Trung Quốc sẽ tiếp tục đe doạ làm suy giảm triển vọng kinh tế tại quốc gia này trong năm 2018. Những rủi ro của nền kinh tế Trung Quốc sẽ vẫn là những rủi ro chủ chốt đối với triển vọng tăng trưởng toàn cầu trong năm 2018, trong đó khu vực Châu Á-Thái Bình Dương đặc biệt nhạy cảm trước các tác động của suy thoái.