Lại trượt mất cơ hội giảm phụ thuộc
Tăng trưởng, xuất khẩu vẫn phụ thuộc nhiều vào khu vực FDI |
Lạc quan và quan ngại
Cập nhật những diễn biến mới nhất về kinh tế thế giới, đánh giá những tác động và những rủi ro bất định mà các nền kinh tế phải đối diện trong năm 2015. Đánh giá lại tình hình, ông Thiên cho rằng, mặc dù vẫn trong vùng đáy nhưng sự ổn định của môi trường kinh tế vĩ mô tiếp tục được củng cố bất chấp nhiều biến động lớn về kinh tế - chính trị toàn cầu. Tăng trưởng 2014 cao hơn 2013, quý I/2015 tăng trưởng ở mức bất ngờ và dự báo cả năm tăng trưởng vượt mục tiêu. Giữa lúc nền kinh tế yếu và chuẩn bị cho hội nhập, Việt Nam có được lượng dự trữ ngoại tệ ở mức kỷ lục là điều đáng khen ngợi.
“Tôi thấy xu hướng lạc quan đã rõ, bức tranh chung tổng thể thấy rõ lạc quan, nhưng nhìn vào thấy vẫn còn những điều còn quan ngại, đó là chất lượng của sự phục hồi và về mặt triển vọng vẫn còn những rủi ro”, theo ông Thiên. Quý I/2015 có hình ảnh như 2014, đó là tình hình tốt lên, tăng trưởng tốt, xuất khẩu tốt nhưng mặt khác số DN đóng cửa vẫn cao hơn quý I/2014, và những chỉ số khác thì vẫn “bình bình”. Sự phục hồi vẫn do “thuốc tăng lực”, còn căn bệnh từ cơ cấu kinh tế vẫn đang trong giai đoạn chữa trị, năng suất thì thấp.
Tái cơ cấu tuy khởi động chậm nhưng có nhiều hứa hẹn. Trong đó tái cơ cấu DNNN đã có những chuyển biến tích cực là đã làm theo nguyên tắc thị trường và định hướng thị trường nhưng vẫn chậm và chưa đạt mục tiêu tái cơ cấu. Tái cơ cấu hệ thống ngân hàng cũng có những kết quả tốt, các ngân hàng yếu kém được sáp nhập để không đổ vỡ. Nhưng nợ xấu không chỉ là trách nhiệm riêng của hệ thống ngân hàng mà là trách nhiệm của toàn xã hội”. Cũng theo ông “nợ xấu và sở hữu chéo là vấn đề và đang được giải quyết nhưng để giải quyết được thì cũng phải cả chục năm”.
Cần ưu tiên giải quyết nút thắt nợ xấu. Theo ông nợ xấu của DNNN còn khá lớn và cần được giải quyết mới giải tỏa ách tắc cho giải quyết nợ xấu, cho chính sách tiền tệ.
Lỡ cơ hội giảm phụ thuộc
Có 3 ý theo ông Thiên cần lưu ý đó là phục hồi vẫn diễn ra trong xu hướng bất cân xứng cơ cấu và thiên lệch về ngoại lực trong khi chúng ta xác định nội lực là căn bản ngoại lực là quan trọng nhưng thực tế thì nội lực rất yếu ngoại lực đang mạnh. Khu vực FDI đóng vai trò quan trọng hơn gần như là quyết định khả năng phục hồi của nền kinh tế.
Thứ 2 là phục hồi kinh tế như là tác động nhờ thuốc tăng lực chứ bệnh cơ cấu chưa được chữa. Thứ ba là mấy năm vừa rồi bàn nhiều về vấn đề nông nghiệp, tại sao mấy năm vừa rồi các đại gia nhảy sổ vào khu vực nông nghiệp nông thôn nhiều như thế nhưng có bền vững hay chỉ là đầu tư theo kiểu chiến dịch? Vậy phải làm sao để họ đầu tư dài hạn, để DN đầu tư nhiều hơn cho nông nghiệp, liên kết nhiều hơn với nông dân mới thực hiện được sản xuất quy mô lớn và giải quyết được đầu ra cho nông sản.
Chỉ chiếm dung lượng rất nhỏ trong phần trình bày nhưng đó là một điểm rất đáng lưu ý mà PGS.TS.Trần Đình Thiên nêu lên – dường như Việt Nam đã bỏ mất một cơ hội để giảm sự phụ thuộc vào kinh tế.
Ông phân tích từ cơ cấu ngành, và sự bùng nổ của thương mại Việt – Trung trong năm 2014 khi xuất khẩu sang Trung Quốc tăng 18%, nhập khẩu tăng 31%. Theo ông, thương mại Việt Nam - Trung Quốc tăng lên là tốt trong ngắn hạn, nhưng xét về dài hạn hơn là ta bỏ mất cơ hội tái cấu trúc lại thị trường, bỏ qua cơ hội giảm lệ thuộc vì thế có thể bỏ qua những điều kiện và cơ hội thay đổi cơ cấu kinh tế để kinh tế phát triển. “Một sự tăng trưởng thế này không phải là sự đáng hoan hô ghê gớm”, ông nhấn mạnh.