Luẩn quẩn đầu tư chéo
Nhìn vào cơ cấu của cổ đông Westernbank cho thấy, 2 công ty thành viên của Tập đoàn Đầu tư Sài Gòn (SGI) gồm CTCP Phát triển Đô thị Kinh Bắc (KBC) và CTCP Công nghệ Viễn thông Sài Gòn (SGT) đều là cổ đông lớn. Báo cáo tài chính hợp nhất quý I/2012, tại 31/3, của KBC cho thấy, đơn vị này đang nắm giữ 26,55 triệu cổ phần, tương đương 8,85% vốn điều lệ Westernbank; còn SGT tại ngày 30/6/2012 nắm 18,81 triệu cổ phần, tương đương 6,27% vốn điều lệ ngân hàng này.
Ảnh: MH
Với Westernbank, mặc dù theo thuyết minh báo cáo tài chính năm 2011, ngân hàng này đầu tư 153 tỷ đồng vào KBC theo khoản mục chứng khoán sẵn sàng để bán. Song theo thoả thuận hợp tác chiến lược ký ngày 31/3/2011, ngân hàng đã chuyển toàn bộ khoản đầu tư này sang khoản mục đầu tư dài hạn khác. Theo đó, giá trị khoản vốn góp vào KBC sẽ được ngân hàng nắm giữ đến hết năm 2013. Được biết, tương ứng với giá trị chứng khoán sẵn sàng để bán là 153 tỷ đồng, Westernbank phải gánh chịu mức dự phòng giảm giá chứng khoán là 107,55 tỷ đồng. Đến hết năm 2011, khoản dự phòng này vẫn chưa được hạch toán do xem xét khoản 153 tỷ đồng là khoản đầu tư dài hạn để tìm kiếm lợi nhuận từ hoạt động của công ty phát hành.
Một khoản đầu tư khác của Westernbank vào dự án có liên quan đến ông Đặng Thành Tâm đó chính là Trường đại học Hùng Vương TP. Hồ Chí Minh. Với 7,7 tỷ đồng đầu tư, Westernbank sở hữu 11% vốn sở hữu tại dự án này. Đặc biệt, những khoản lợi nhuận ngân hàng từ khoản đầu tư này sẽ tiếp tục để lại trường tái đầu tư và cộng vào phần vốn góp của ngân hàng…
Trở thành cổ đông lớn của Westernbank, các thành viên khác trong mái nhà chung của ông Đặng Thành Tâm được hưởng lợi lớn từ nguồn cấp tín dụng của ngân hàng.
Tại 31/3/2012, Westernbank là chủ nợ ngân hàng lớn thứ hai của KBC với tổng giá trị khoản vay dài hạn và ngắn hạn là 322,3 tỷ đồng, chiếm 33% tổng các khoản vay ngân hàng. Trong đó, khoản vay ngắn hạn trị giá 320 tỷ đồng với lãi suất 18%/năm (thấp hơn mức lãi suất 24,32%/năm vay tại NHTMCP Nam Việt - nơi ông Đặng Thành Tâm làm thành viên HĐQT), vay dài hạn hơn 2,3 tỷ đồng với lãi suất 20-22,5%/năm.
Chưa hết báo cáo tài chính năm 2011 Westernbank và báo cáo tài chính 6 tháng của KBC đều khớp khoản nợ 1.500 tỷ đồng trái phiếu của KBC với lãi suất từ 11,5 - 12,5%/năm, tiền lãi được trả hàng năm. Tuy nhiên, khoản đầu tư này thay vì mục đích ban đầu là nắm giữ đến ngày đáo hạn đã chuyển sang dạng chứng khoán sẵn sàng để bán.
Còn tại SGT, đến thời điểm 30/6/2012, Westernbank là chủ nợ ngân hàng lớn nhất tại công ty này với khoản vay ngắn hạn 6,18 tỷ đồng và vay dài hạn là 135,5 tỷ đồng. Khoản vay dài hạn này của SGT nằm trong tổng hạn mức tín dụng 185 tỷ đồng, trong đó có 35 tỷ đồng (theo hợp đồng tín dụng 29/3/2009) được tính lãi suất cho vay bằng lãi suất tiền gửi tiết kiệm loại 12 tháng lĩnh lãi cuối kỳ + 0,4%/tháng; 150 tỷ đồng (theo hợp đồng tín dụng 31/5/2011) với lãi suất 22%/năm, lãi suất được điều chỉnh 1 tháng/lần. Trong khi đó, cũng vào cùng khoảng thời gian trên, SGT phải vay của NHTMCP Nam Việt với lãi suất cao hơn. Cụ thể, một hợp đồng vay ngắn hạn với lãi suất cho vay bằng lãi suất tiền gửi tiết kiệm loại 12 tháng lĩnh lãi cuối kỳ +6,8%/tháng và một hợp đồng vay dài hạn với lãi suất 25,42%/năm áp dụng từ ngày giải ngân đầu tiên. Westernbank cũng đã mua 300 tỷ đồng trái phiếu của SGT với lãi suất 12,5%/năm. Tuy nhiên cũng như KBC, khoản mục trái phiếu này cũng đã chuyển đổi từ chứng khoán giữ đến ngày đáo hạn sang sẵn sàng để bán.
Đặc biệt, KBC và SGT cũng được ưu đãi điều kiện vay, phát hành trái phiếu tại Westernbank khi hình thức đảm bảo chỉ là tín chấp, tài sản trong tương lai hình thành từ vốn vay, vốn huy động hoặc bằng cổ phiếu SQC của CTCP khoáng sản Sài Gòn - Quy Nhơn mà các đơn vị này đang nắm. Chưa hết, các thành viên khác có sự góp mặt của ông Đặng Thành Tâm cũng được hưởng lợi từ Westernbank như đầu tư vào CTCP khoáng sản Sài Gòn - Quy Nhơn 354,223 tỷ đồng trong khoản mục chứng khoán vốn sẵn sàng để bán.
Tuy nhiên, không có giao dịch có lợi một chiều. Westernbank cũng được hưởng lợi từ những thành viên trong mái nhà của ông Đặng Thành Tâm. Cụ thể, phần lớn trong 940 tỷ đồng ủy thác đầu tư của Westernbank vào SGI, CTCP xây dựng Sài Gòn (SCC) với lãi suất đầu tư từ 15 đến 23%/năm.
Một khoản ủy thác khá lớn khác là 600 tỷ đồng cho Công ty quản lý quỹ đầu tư của SGI. Lãi suất áp dụng khoản vốn này là 17-21%/năm, thanh toán vào cuối thời hạn nhận ủy thác.
Câu chuyện đặt ra là sau khi sáp nhập, những mối quan hệ lùng nhùng này sẽ được hóa giải thế nào. Nhất là với KBC, thông tin trên thị trường cho thấy, đơn vị này có ý định thoái vốn toàn bộ tại Westernbank. Trong khi đó khoản đầu tư 153 tỷ đồng góp vốn vào KBC của ngân hàng này hết năm 2013 mới thu hồi được.
Hồng Nhật