Mèo đen

Sở dĩ phải mang mèo vì trong nhà chỉ còn có mỗi nó có thể bán được. Bò, dê, ngựa từ lâu đã không có bóng dáng trong nhà. Con chó thì ốm quặt quẹo, nằm một chỗ, lông rụng, răng rụng, ngay cả cái đuôi ngắn một khúc cũng trơ cả da lẫn xương, vậy là Thò phải tóm con mèo. Mất nửa ngày mới tóm được nó.

Nhà văn Đỗ Bích Thuý

Thò cho con mèo vào cái túi vải, túm chặt miệng túi lại, vắt lên vai. Phải đi từ lúc trời còn tối om để không phải gặp mặt người quen. Gặp thì nhất định sẽ bị hỏi: Hôm nay đi chợ bán gì? Hỏi thì phải trả lời. Chó không phải rồi, vì chó chỉ cần buộc sợi dây vào cổ nó là được, rồi mình chạy thì nó chạy mà mình đi thì nó đi, mình ngồi nó cũng ngồi. Lợn cũng không phải, vì lợn to thì dắt như chó, lợn bé cắp nách, không ai cho lợn vào túi.

Trời cuối năm lạnh buốt. Vài ông sao còn lại le lói trên cao, hắt ánh sáng lờ mờ xuống đường mòn. Những giọt sương đông cứng vì lạnh, đậu trên ngọn lá quất vào chỗ hở trên người lạnh buốt như kim châm. Thò vừa đi vừa chạy. Chạy cho nóng người lên. Chốc chốc bước hụt vào vết chân ngựa lại chúi người về phía trước.

Con mèo này, không phải tự dưng có trong nhà. Một buổi trưa, Hầu Thị Say - đứa em gái út của Thò đi học về, nhặt được nó đang nằm như đã chết dưới gốc cây mận trước sân ủy ban xã. Con mèo rụng gần hết lông, một chân què, lòi cả xương ra ngoài. Rụng thì rụng, lòi thì lòi, Say vẫn ôm con mèo đi khắp ủy ban, trạm y tế, trường học để hỏi xem con mèo của ai, không ai nhận.

Thế là nó mang con mèo về nhà. Say đặt con mèo vào trong cái lù cở bé tí bố đan riêng cho nó làm đồ chơi, rồi đặt cả lên trên nóc bếp lò. Con mèo vẫn nằm như chết, không động đậy, cho đến khi hơi nóng từ bếp lò hắt lên làm cho nhúm lông đen bết đất của nó dựng đứng cả lên, đất khô thành từng viên thì nó mới bắt đầu cất tiếng kêu meo meo bé tí như bị chẹt cổ.

Đang ngồi ăn cơm, nghe thấy tiếng mèo kêu, Say nhảy bổ đến chỗ cái lù cở. Rồi nó thò tay vào và lôi con mèo ra. Con mèo có đôi mắt xanh lè, mấy sợi râu cái còn cái mất, chắc dúi mõm vào bếp ngủ bị lửa táp. Say nhè miếng mèn mén lẫn rau cải đang nhai trong mồm ra lòng bàn tay rồi dí mõm con mèo vào đấy, con mèo rón rén ăn từng miếng một. Ăn xong miếng mèn mén, nó giơ cái chân trước không bị què lên liếm mấy cái rồi xoa mặt. Say nhìn con mèo rửa mặt cười rinh rích.

Từ hôm ấy, lúc nào Say cũng đeo cái lù cở sau lưng, trong lù cở là con mèo. Lù cở bé tí, mèo cũng bé tí, người đeo lù cở cũng bé tí nốt. Bây giờ, cái túi vải đựng vở Say đeo lủng lẳng trước ngực. Vào lớp, Say để con mèo dưới gầm bàn, lấy sách ra khỏi túi vải, lấy túi vải đậy lên người mèo.

Con mèo nằm im thin thít, chỉ khi nào có tiếng trống báo giờ ra chơi, cả lớp chạy ào ào ra sân, vừa chạy vừa la hét như một lũ dê xổng chuồng, thì nó mới cất tiếng meo meo và đứng dậy trong lù cở, rũ rũ cho cái túi vải rơi khỏi người, mở đôi mắt xanh lè nhìn lên. Thường thì Say cũng chạy ra ngoài chơi, nhưng hôm nào tiếng mèo kêu to quá, sợ cô giáo nghe thấy phê bình thì Say ngồi lại, vỗ vỗ lên lưng con mèo để nó chịu ở yên trong đó.

Con mèo ở với Say được nửa tháng thì lông mọc trở lại, mượt óng, đen nhẫy. Rất hay chuột.

Lại nói đến Hầu Nhìa Thò. Dạo này không đi làm thuê dưới phố huyện nữa nên Thò không có tiền. Không có tiền thì cơn thèm thuốc lúc nào cũng khiến Thò phát điên. Vật vờ như một bóng ma. Phiên chợ trước, Thò xuống chợ huyện, xin ban quản lý chợ cho quét rác.

Nhưng nhìn thấy cái mặt tái mét, cặp môi thâm xì, mắt trắng dã, cái áo bẩn như nhúng trong nồi thắng cố rồi đem phơi khô, chẳng ai dám nhận Thò. Mấy bà béo bán hoa quả cũng không khiến Thò khuân vác nữa. Thò loanh quanh ở chợ hết một ngày, vừa đói vừa khát, vừa thèm thuốc, phải bò về nhà bằng bốn chân.

Thò vốn cũng có một đứa gái. Vốn cũng hẹn nhau ở chợ, cùng đứng sau bụi cây dại, một đứa hát véo von, một đứa bật cát xét thu âm, hát no thì rủ nhau ăn thắng cố, uống rượu, mặt đỏ gay như mặt trời sắp lặn mới dắt nhau về. Đứa gái này rất xinh.

Dưới áo nó có một cặp vú vừa nóng vừa căng như nắm xôi nếp còn bốc hơi trong chõ. Thò đã từng được đặt một bàn tay vào đấy. Nó chỉ cho đặt vào để xem nóng tới mức nào thôi, rồi phải bỏ ra ngay. Nhưng bàn tay phải ấy của Thò đã bị bỏng suốt mấy ngày trời.

Vậy mà Thò cũng chả cần hai nắm xôi ấy nữa. Nóng mấy thì nóng, thơm mấy thì thơm cũng vứt. Thò xuống phố huyện, làm phụ vữa cho người ta, được một món tiền, rượu uống mãi cũng thấy thường thôi, nên thử dùng thứ khác. Dùng có vài lần, hết sạch một tháng tiền công. Nhưng mà sướng thì không thể tả được. Đến cả con ngựa có mọc thêm đôi cánh cũng không sướng như Thò.

Nhưng Thò sướng không lâu.

Những tháng sau, dần dần mỗi lần lĩnh tiền công chỉ còn đủ cho Thò dùng trong một tuần. Tệ hơn, chủ thầu đuổi việc, không cho Thò làm nữa, còn đánh cho một trận tơi bời, vì phát hiện Thò lấy trộm nửa bao xi măng đi bán. Nửa bao ấy, chỉ đủ cho Thò dùng sái thuốc. Sái thì sái, thèm quá dùng tất.

Thò mang tấm thân rách như chó ghẻ về nhà. Các em Thò sợ dúm vào góc nhà. Bố thì suýt bổ vỡ cả cánh cửa. Mẹ thì khóc như mưa. Thò biết trước điều ấy, nên thản nhiên ngồi vào bếp, thản nhiên mở chõ mèn mén, ăn như chết đói. Ăn xong, leo lên gác, ngủ.

Sáng hôm sau, Thò dắt đi một con dê. Cho hết con dê vào bàn đèn, Thò lại về. Lần này Thò dắt đi con ngựa thồ. Nhà có mỗi con ngựa này để thồ ngô xuống chợ, thồ muối, thồ đồ dùng về nhà. Lần nữa, Thò dắt nốt con bò cày. Thế là từ lúc ấy, bố Thò phải thay ngựa xuống chợ, thay bò lên nương.

Lần gần nhất, Thò về. Trong nhà không còn gì. Mẹ Thò đang ngồi nuốt nước mắt bên bếp, nhìn các em tranh nhau vét chõ thắng cố. Có một đứa gái đang ngồi bên cạnh bà. Thò nhìn cái gáy trăng trắng của đứa gái, biết ngay đấy là ai.

Thò dắt đứa gái ra gốc cây lê. Đứa gái hỏi:
- Cái mặt dày nhỉ?

Thò cười hềnh hệch:
- Có gì mà dày. Cũng mòn đi một ít rồi.
- Còn gì bán được đâu mà về?

Đứa gái lại hỏi. Thò vẫn cười:
- Còn chứ. Còn cái thằng người này mà.

Vừa nói, Thò vừa chỉ vào ngực mình.
- Có mua không? Bán cho đấy.
- Cho không cũng chẳng thèm. Ở đấy mà nhìn người ta sắp đi lấy chồng.
- Hử? Thò nhảy dựng lên – lấy chồng? Không phải đã nhận lời lấy chồng từ năm ngoái rồi à.
- Phải rồi. Nhưng cái người ấy sắp thành ma rồi, không lấy nữa. Đem vứt xuống sông Nho Quế cho cá ăn còn hơn.

Tự dưng Thò thấy mặt nóng bừng. Chẳng lẽ thằng Hầu Nhìa Thò đẹp giai thế này mà lại chịu để đứa khác ăn mất hai nắm xôi? Không được. Hầu Nhìa Thò phải ăn nắm xôi của Hầu Nhìa Thò.
- Đừng nói đùa mà.

Thò cầm tay đứa gái, đầy hy vọng.
- Ai đùa. Đứa gái rút phắt tay ra - Vào trong nhà mượn gương của mẹ mà soi xem cái mặt trong ấy có phải là mặt Hầu Nhìa Thò nữa không. Thôi nhé, đi tìm thuốc phiện mà lấy làm vợ.

Đứa gái nói xong, đứng dậy, quay lưng nguẩy mông bỏ đi. Thò chạy theo, rút phắt con dao đi nương giắt ở đầu hồi, hét toáng lên:
- Này, nếu mà bỏ đi như thế là Thò này chặt đứt một ngón tay đấy.

Đứa gái đứng lại:
- Chặt thì sao? Chặt thì giữ được chân người ta à? Giữ chân người ta rồi đem bán nốt à?

Thò rống lên:
- Hầu Nhìa Thò này xin thề, không bao giờ bán vợ.
- Không bán vợ nhưng bắt vợ ôm con ngồi nhà chết đói thì cũng chả hơn gì.
- Hầu Nhìa Thò cũng không hút thuốc phiện nữa. Hầu Nhìa Thò này bỏ luôn. Thề đấy.
- Ai mà tin được.

Đứa gái bỏ đi thật. Thò cũng giơ dao lên, kê ngón tay lên bậu cửa, chặt thật.
Em gái Thò hét lên chết ngất. Hai đốt ngón tay khẳng khiu thâm xì của Thò đã nằm dưới đất, còn máu trên tay thì chảy tong tỏng.

Đứa gái chạy tới, cởi khăn buộc tay cho Thò. Buộc rồi, nó giơ tay tát cho Thò hai cái làm Thò chóng cả mặt. Xong, nó vẫn bỏ đi. Nó không tin Thò có thể bỏ được thuốc phiện. Chưa thằng đàn ông nghiện thuốc phiện nào trên xóm núi chênh vênh này bỏ được. Mấy thằng đã chết. Toàn chết vật giữa đường, ruồi bâu đầy mặt mới có người phát hiện ra.

Cái ngón tay cụt với hai cái tát cũng khiến Thò quên được thuốc phiện vài hôm. Nhưng đến khi tay đỡ đau thì tự dưng cơn thèm lại mò tới. Mò tới lúc nửa đêm. Thò vật vã huỳnh huỵch như đánh nhau trong nhà. Đã quen với cơn vật vã của Thò nên cả nhà im lặng, mặc kệ Thò. Vì chỉ vật một lúc là Thò sẽ ra khỏi nhà. Của nhà không còn thì tìm xem hàng xóm có hở ra cái gì Thò sẽ mượn tạm, đem đi đổi lấy ít sái thuốc dùng cho qua cơn.

Thò bò ra bếp, tìm ấm nước, ngửa cổ uống một hơi suýt sặc. Đột nhiên Thò bắt gặp ánh mắt xanh lét của con mèo. Con mèo đen nhánh như một hòn than từ đầu đến chân, trừ hai con mắt xanh lét và hàm răng trắng nhởn. Con mèo hôm nay không ngủ với Say mà ngủ bên bếp. Thò thức dậy làm nó cũng thức theo.

Một ý nghĩ chợt đến trong đầu khiến Thò sáng mắt lên. Thò vào buồng tìm một cái túi vải, rồi Thò đến bên con mèo, vuốt vuốt đầu nó, con mèo lim dim mắt để cho Thò vuốt ve. Rồi Thò tóm lấy gáy nó, thả bõm vào trong túi, túm chặt miệng túi lại, chạy như tên bắn ra khỏi nhà.

Đêm tối om. Thò khoác cái túi đựng mèo trên vai, chốc chốc lại ngoái lại phía sau. Không phải Thò sợ bố mẹ đuổi theo. Bố mẹ đã từng đuổi theo Thò để cố giữ lại con bò, con dê, nhưng cuối cùng thì cũng đành để Thò dắt đi, vì lần nào Thò cũng rút con dao găm nhọn hoắt, dí vào cổ mình, dọa chết.

Thì thôi vậy, mất bò mất dê cũng được, còn hơn mất thằng con trai duy nhất trong nhà. Bò dê còn chẳng sợ, sợ gì con mèo chứ. Nhưng không hiểu sao ánh mắt đen láy, mọng nước, với hai cái mí mắt sưng húp đỏ hồng của em gái Thò, cái Say ấy, lại cứ quanh quẩn trong đầu Thò.

Đứa em gái này, Thò vốn thương nó nhất nhà. Lúc mẹ mới đẻ nó, nó bị dây quấn cổ, mãi mới lôi ra được, suýt chết. Thò đã ngồi thu lu bên giường mẹ, ôm chặt lấy nó suốt mấy ngày trời, vì sợ nó không ở lại với Thò. Thò lắc lắc cái đầu, Thò nhìn trước nhìn sau, trong bóng tối lờ mờ lân tinh, chẳng nhìn thấy gì hết. Đúng là ánh mắt của Say rồi, nó từ đâu ra Thò không biết, nhưng rõ ràng là nó đang nhìn theo Thò.

Con mèo đột ngột kêu rống lên ngoao ngoao như gặp phải mèo đực nhà hàng xóm. Vừa kêu nó vừa quẫy mạnh trên lưng Thò. Thò hầm hè, gằn giọng:
- Im ngay, im ngay cho tao!

Mặc kệ, con mèo vẫn tiếp tục gào. Thò dừng lại, mở miệng túi ra. Con mèo đang ngồi thu lu chực nhảy ra ngoài. Thò túm lấy gáy nó, nhấc lên.
- Mày muốn kêu hử, tao cho mày kêu.

Rồi Thò lấy ngay cái dây quai túi, buộc mồm con mèo lại. Con mèo giãy đành đạch, móng chân nhọn hoắt chìa ra cào tứ tung, cào cả vào tay Thò. Cào thì cào, Thò vẫn buộc, buộc cho chặt, để xem nó có gào nữa không.

Con mèo giãy đạp trong túi một lúc lâu nữa thì thôi, nằm im thin thít. Thò hăm hở nhằm thẳng hướng phố huyện đi tới. Chính cái lúc con mèo gào lên và Thò phải dừng lại loay hoay buộc mồm nó đã khiến Thò quên hẳn ánh mắt của em gái Thò.

Thò tới chợ lúc vẫn còn vắng người. Mới chỉ có mấy bà chủ chảo thắng cố béo ục ịch đang còng lưng thổi lửa trong những cái bếp vốn đã hừng hực. Thò đi một vòng, hai vòng, ba vòng, mỏi chân vẫn chưa thấy mấy người mua mèo tới. Ở chợ huyện này, khoảng hai, ba phiên gần đây, phiên nào cũng có hai ba thanh niên đi xe máy, sau xe buộc cái lồng sắt, trong cái lồng bao giờ cũng có sẵn mấy con mèo.

Nhìn là biết họ đi tìm mua mèo. Giống như người đi mua chó thì cầm theo xích, mua bò thì mang dây thừng đi vậy. Sở dĩ chó phải mang xích, bò mang dây thừng vì người bán chó, bán bò bao giờ cũng đòi lại xích, thừng. Mang về, có bò mới thì buộc, không có bò mới thì treo ở cửa chuồng bò, ngày ngày nhìn cái dây thừng, nhớ con bò, nhìn sợi dây thừng đã nhẵn thín, nhớ tới công con bò. Tiền bán bò đã tiêu hết nhưng vẫn chưa hết nhớ bò.

Phải đến lúc mặt trời bắt đầu nhô lên thì đám người mua mèo mới tới. Tiếng xe máy gầm gừ như chó ăn phải bả. Thò đang ngủ gật bên gốc cây gạo giữa chợ, choàng tỉnh dậy.
- Bán mèo hử?
- Phải. Người đàn ông có cái mặt choắt như mặt chuột hỏi, Thò vừa gật vừa trả lời.
- Mấy tiền?
- Hai trăm.
- Gì á? Hai trăm? Tưởng mèo là lợn hay sao hử?
- Mèo là mèo, lợn làm sao được. Có đi hết chợ, hết cả phố huyện này cũng không tìm được con thứ hai thế này đâu nhá.
- Kinh! Mèo của mày có ba mắt à?

Mấy chiếc xe máy vẫn gầm gừ, khói phả mù mịt, đám thanh niên cười khùng khục.
- Không phải ba mắt, mà là mèo đen. Đen từ đầu đến đuôi, từ lưng xuống bụng, từ bàn chân tới chóp mũi... mèo làm thuốc đấy nhá.
- À... là mèo đen. Bỏ ra xem nào.
- Không được – Thò túm chặt miệng túi, giữ khư khư – đồng ý mua hai trăm thì tao mới cho xem.
- Một trăm năm mươi nghìn!
- Một trăm chín mươi nghìn tao mới bán!
- Không được. Đắt quá. Một trăm sáu chục đấy. Bán thì bán, không bán thì mang về mà nuôi.

Nghe tới câu “mang về nuôi” Thò giật bắn cả người. Mang về nuôi tức là Thò phải nhịn thuốc rồi. Cơn thèm lại sắp tới, kiến đã bắt đầu bò từ cạp quần lên dọc sống lưng rồi.

Thò cuống quýt gật đầu.

Thò rón rén mở cái túi. Cả ba bốn cái đầu đều chúi vào miệng túi. Đầu tiên là cái đuôi con mèo thò ra. Đen nhánh. Đúng là đen nhánh. Rồi tới phần thân, tới cái đầu, con mèo vẫn nằm im thin thít. Thò mở toang cái túi ra, cả bọn đứng nghệt mặt.

Con mèo đen, đúng là con mèo đen thật, đen tuyền, béo mũm mĩm, nhưng hai con mắt vốn màu xanh giờ đã trắng dã, mở trừng trừng, cả hai hàm răng trắng, nhọn hoắt nữa, cũng nhe cả ra. Lúc này Thò mới thấy là con mèo đã lạnh ngắt, cứng đơ. Hình như nó đã cố há mồm để thở, nhe răng để thở, nhưng không thở được vì Thò buộc chặt quá.

Thò ngồi thừ ra. Con mèo nằm còng queo, cứng đơ dưới chân. Tự dưng lúc này, cơn thèm thuốc không thấy đâu nữa, mà Thò lại nhớ tới hai con mắt đen láy, sưng húp, mọng nước của em gái Thò. Chả lẽ, Thò mang con mèo này về trả cho nó? Không được.

Thò loạng choạng đứng dậy, nhìn thấy con mèo vẫn nhe hàm răng trắng nhởn như cười cợt. Con mèo còn nằm ở đấy, dưới gốc cây gạo đã rụng hết lá, kể cả khi Thò đã đi khuất rồi, con mèo vẫn còn nhe răng cười mãi.