Miếng bánh hay khúc xương?
Cổng Vàng mở lối
Tháng 8/2008, Mekong Capital mua cổ phần của CTCP Thương mại Cổng Vàng (Golden Gates), DN sở hữu thương hiệu lẩu nấm Ashima. Đó là bước khởi động mang tính đột phá đối với Cổng Vàng. Từ chỗ chỉ sở hữu 5 nhà hàng lẩu nấm Ashima, DN này đã phát triển tài sản của mình lên 8 thương hiệu dịch vụ ăn uống, với 57 nhà hàng trên khắp cả nước. Ông Chad Ovel làm việc tại Mekong Capital cho biết, hiện nay mỗi nhà hàng của Cổng Vàng đều tự tạo ra lợi nhuận cho mình.
Đương nhiên, trong quá trình mở rộng liên tục mạng lưới suốt 5 năm qua, lợi nhuận của những công ty đầu tư vào Cổng Vàng đã bị ảnh hưởng. Nhưng, tầm nhìn dài hạn là chuyện các quỹ đầu tư chuyên nghiệp luôn quan tâm, chứ không phải dòng tiền chảy về trong ngắn hạn. “Có thời điểm, vốn đầu tư vào một thương hiệu làm ăn không có lời”, ông Chad Ovel thừa nhận.
Trong trường hợp đó, ban điều hành công ty đã ngồi lại với nhau, tìm mọi cách hỗ trợ cho những nhà hàng không có lợi nhuận. Nếu vẫn không cải thiện được tình hình thì ban lãnh đạo sẽ đóng cửa nhà hàng. “Tuy nhiên, với mọi nỗ lực của đội ngũ Cổng Vàng, lượng khách đến các nhà hàng của họ đã tăng lên và lợi nhuận công ty đã được cải thiện”, ông Chad Ovel cho hay.
McDonald’s vào Việt Nam liệu có làm tăng chất lượng cuộc sống của người dân
Tại thời điểm này nhìn lại, trong suốt giai đoạn 2008 - 2013, ngành dịch vụ ăn uống, nhà hàng có mức tăng trưởng bình quân 8,1%/năm. Riêng với Cổng Vàng, chỉ tiêu doanh thu tăng trưởng bình quân 25%/năm, tính trong giai đoạn từ 2010 đến nay. Trong khi đó, giai đoạn khởi động với chủ trương “chiếm sân” đã qua, dự kiến các năm từ 2014 - 2016, Cổng Vàng sẽ bước vào giai đoạn tăng trưởng ổn định với doanh thu tăng bình quân 32%/năm.
Nhìn vào trường hợp của Cổng Vàng, ngành kinh doanh dịch vụ ăn uống tại Việt Nam dường như đang có rất nhiều tiềm năng. Liên tục mở rộng phạm vi hoạt động, các thương hiệu ngành dịch vụ ăn uống đang được ưa chuộng như Kichi Kichi, Sumo BBQ, Ashima, Vuvuzela… tạo sức hút mạnh đối với các quỹ đầu tư. Song theo đánh giá của một số doanh nhân trong ngành, không phải cứ mở cửa hàng ra là lập tức kinh doanh có lãi ngay. Nhiều khi, dù khách đến đông nhưng cửa hàng vẫn thu không đủ bù chi. Nhà đầu tư ngoại không hẳn dễ dàng “xuống tiền” để DN mở rộng phạm vi hoạt động.
Nhượng quyền cũng không dễ nuốt
Thị trường dịch vụ ăn uống, nhà hàng tại Việt Nam đang tạo cơ hội lớn cho các thương hiệu tên tuổi. Vốn ngoại cũng đã sẵn sàng để thêm lực đẩy cho các chuỗi nhà hàng phát triển khắp cả nước. Nhưng đối với nhà đầu tư ngoại, dù thị trường Việt Nam có nhiều cơ hội lớn để những thương hiệu nổi tiếng thế giới trong lĩnh vực ăn uống xâm nhập qua con đường nhượng quyền thương hiệu (franchise). Thế nhưng, với thương hiệu càng có tiếng thì việc mua được quyền kinh doanh ở Việt Nam không phải là dễ dàng và rẻ.
Các công ty mua quyền kinh doanh thương hiệu phải bỏ ra một khoản phí ban đầu cho chủ thương hiệu. Tùy theo thỏa thuận giữa hai bên mà có thể với mỗi cửa hàng mở ra thì người nhận quyền kinh doanh phải trả thêm phí, cộng với việc buộc phải mua nguyên vật liệu được chỉ định từ chủ thương hiệu…
Như vậy, việc bỏ ra một số tiền lớn để mua quyền kinh doanh tạo áp lực buộc các công ty phải nhanh chóng mở ra thật nhiều các cửa hàng, nhà hàng để tổng chi phí cho việc mua quyền này trong giá thành sản xuất kinh doanh thấp xuống. Tuy nhiên, đối với loại hình nhà hàng thông thường (casual dining) như Hard Rock Cafe là ví dụ, chi phí chưa dừng ở đó, vì ngoài ăn uống, nhà hàng còn là nơi mà khách hàng có thể đến để thư giãn với cách thức trang trí bên trong nhà hàng.
Nếu phải mở thêm một nhà hàng, người mua quyền kinh doanh không những phải mua các nguyên vật liệu từ nhà sở hữu thương hiệu mà còn phải mua thêm các vật dụng trang trí bên trong nhà hàng, thậm chí là cách bài trí cũng phải theo yêu cầu của chủ thương hiệu. Việc chi phí đầu tư một nhà hàng bị đội lên do phải đầu tư thêm về mặt trang trí bên trong, khiến cho giá thành sản xuất kinh doanh loại hình nhà hàng thông thường cao hơn so với loại hình cửa hàng thức ăn nhanh. Cho nên, mức giá trung bình mà một người khi bước vào các nhà hàng này phải trả vào khoảng từ 150.000 đến hơn 200.000 đồng/suất.
Chính vì lẽ đó, “nếu một nhà hàng mở ra mà số thực khách đến không đủ bù chi phí đầu tư và hoạt động thì việc duy trì nhà hàng sẽ trở thành thách thức lớn”, chủ một chuỗi nhà hàng nhượng quyền chia sẻ.
Trở lại câu chuyện của Cổng Vàng, sau khi nhận được sự hỗ trợ rất lớn từ Mekong Capital, những bước phát triển thành công của thương hiệu này đang tạo đà cho việc củng cố thị phần của DN. Tuy nhiên, theo nguyên tắc đầu tư của Mekong Capital là phải thoái vốn sau 5 năm để có tiền trả lại cho nhà đầu tư theo thỏa thuận ban đầu. Như vậy, khi Mekong Capital rút vốn, việc kinh doanh của Cổng Vàng sẽ phát triển như thế nào lại là một tình tiết mới, có thể rất khác.
KIM