Mở lối đi minh bạch
Gỡ khó cho cả NHTM lẫn doanh nghiệp
Từ đầu năm đến nay, sức tiêu thụ trong nước sụt giảm mạnh trong khi xuất khẩu cũng gặp trở ngại, khi kinh tế thế giới vẫn chìm đắm trong khủng hoảng khiến hàng hóa sản xuất ra tiêu thụ rất chậm, hàng tồn kho tăng cao. Điều này không chỉ khiến doanh nghiệp bị “chôn” một lượng vốn lớn, mà còn khốn khó với các khoản nợ đến hạn của mình tại các ngân hàng. Không trả được nợ cũ, nên các doanh nghiệp cũng không thể vay được nợ mới để tiếp tục đầu tư sản xuất - kinh doanh, sản xuất bị đình trệ.
Việc cơ cấu lại nợ sẽ giúp DN giảm bớt áp lực trả nợ, lãi (Ảnh - ST)
Nợ xấu của các ngân hàng vì thế cũng có chiều hướng gia tăng. Đơn cử, so với thời điểm 31/12, nợ xấu tại Vietcombank tăng 40,69% lên mức 2,84%. Nợ xấu của ACB cũng tăng tới 38,8% lên 1,16%. Tại Eximbank nợ xấu cũng tăng 14,5% lên 1,97% tổng dư nợ; MB tăng 21,4% lên 1,86%… Và để “làm đẹp” sổ sách cũng như giảm chi phí trích lập dự phòng rủi ro khi các khoản nợ bị phân vào nhóm có nguy cơ cao hơn, đã xuất hiện hiện tượng cho vay đảo nợ. Thực tế này chẳng những khiến con số nợ xấu tại các ngân hàng không phản ánh đúng thực tế mà nguy hiểm hơn còn khiến các ngân hàng đối mặt với nguy cơ rủi ro lớn.
Bởi vậy Quyết định 780/QĐ- NHNN của NHNN được đánh giá là giải pháp kịp thời để tháo gỡ khó khăn cho cộng đồng doanh nghiệp lẫn các NHTM trong bối cảnh hiện nay. Phó tổng giám đốc một NHTMCP trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh phân tích, thông thường khi khách hàng chậm trả nợ thì ngân hàng sẽ phải chuyển nhóm nợ. Điều này sẽ làm tăng chi phí cho các ngân hàng vì phải trích lập dự phòng rủi ro tăng lên; còn doanh nghiệp sẽ bị ghi “xấu” trong lịch sử giao dịch tín dụng. Điều đó cũng đồng nghĩa với việc, doanh nghiệp sẽ bị “soi” kỹ hơn khi muốn vay vốn trong tương lai và nếu có vay được cũng sẽ phải chịu lãi suất cao hơn.
Nay với Quyết định 780, doanh nghiệp sẽ giảm được áp lực trả nợ, không phải vay “nóng” tín dụng đen để đảo nợ ngân hàng mà vẫn giữ sạch “lý lịch tín dụng”. Về phía ngân hàng sẽ giúp giảm chi phí, vì sẽ không phải trích lập dự phòng rủi ro cao hơn tương ứng với khoản nợ xấu hơn (nợ nhóm 2 trích 5%, nợ nhóm 3 trích 20%, nhóm 4 trích 50% và nhóm 5 trích 100%).
Xem xét khoản nợ theo… định tính
Hiện trừ các NHTM Nhà nước và một số NHTMCP lớn tiến hành phân loại nợ theo phương pháp định tính (Điều 7 Quyết định 493), còn lại hầu hết các ngân hàng đều tiến hành phân loại nợ theo phương pháp định lượng (Điều 6 Quyết định 493). Theo phương pháp này, nếu các khoản vay quá hạn thời gian trả nợ mà khách hàng không thực hiện đúng thì sẽ bị xếp vào nhóm nợ có mức độ rủi ro cao hơn.
Với Quyết định 780 các ngân hàng đánh giá hoạt động sản xuất kinh doanh của khách hàng có chiều hướng tích cực và có khả năng trả nợ tốt, sau khi điều chỉnh kỳ hạn trả nợ. Gia hạn nợ được giữ nguyên nhóm nợ như đã được phân loại theo quy định trước khi điều chỉnh kỳ hạn trả nợ, gia hạn nợ. Ông Phạm Hồng Hải - Phó tổng giám đốc HSBC Việt Nam cho rằng, với việc NHNN cho các NHTM gia hạn nợ đối với các khách hàng của mình đã tạo ra sự uyển chuyển hơn cho các NHTM trong vấn đề xác định lại nợ xấu, nợ tốt. Trong tình hình hiện nay việc phân loại nợ nếu cứ theo một định lượng cứng nhắc, chẳng hạn nếu nợ quá hạn dưới 90 ngày sẽ được xếp vào nợ nhóm 2 (nợ cần chú ý), sẽ gây nhiều khó khăn cho cả ngân hàng và doanh nghiệp.
Tuy nhiên cũng có ý kiến cho rằng, việc để các TCTD tự xem xét gia hạn cho các khoản nợ này có thể dẫn đến tình trạng các TCTD thực hiện ồ ạt, nên con số nợ xấu sẽ không phản ánh đúng thực chất, gây nguy hại cho hệ thống. Song, theo ông Phạm Hồng Hải, các NHTM phải tự chịu trách nhiệm về kết quả hoạt động của mình. Vì nếu khách hàng không tốt mà được xếp tốt thì chính bản thân các ngân hàng đó sẽ đối mặt với rủi ro trong tương lai. Do đó, việc xác định khách hàng có được giữ nguyên ở vị trí nhóm nợ cũ hay không thì ngân hàng cũng phải thận trọng. Tuy nhiên cũng không loại trừ việc lợi dụng Quyết định này để giảm nợ xấu. Bởi vậy NHNN cũng cần phải có biện pháp để giám sát chặt chẽ việc thực hiện quy định này.
Phải đánh giá một cách khách quan rằng tinh thần của Quyết định 780 là có lợi cho cả hai phía: ngân hàng và khách hàng vay vốn, nó là một biện pháp tình thế đối với thị trường. Điều quan trọng là người sử dụng nó có sử dụng đúng mục đích hay không. Và đây cũng là một cách để các NHTM thực hiện phân loại nợ theo phương pháp định tính thay vì phân loại theo định lượng như hiện nay.
Linh Lan