"Mua NH yếu kém là giải pháp cuối cùng khi không còn giải pháp xử lý khác khả thi"
Quy trình xử lý ngân hàng yếu kém minh bạch và đúng luật
Liên quan đến việc can thiệp, xử lý của Nhà nước đối với các TCTD yếu kém, Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Bình cho biết, để xử lý dứt điểm các NHTM yếu kém không có phương án cơ cấu lại khả thi hoặc không thực hiện thành công phương án cơ cấu lại đã được phê duyệt và tránh ảnh hưởng tiêu cực đến toàn hệ thống, căn cứ quy định pháp luật và tình hình thực tế của từng ngân hàng, NHNN đã phối hợp các bộ, ngành xây dựng, trình Ban Chỉ đạo tái cơ cấu và Thủ tướng Chính phủ chấp thuận phương án xử lý NHTM yếu kém này. Trên cơ sở chấp thuận của Thủ tướng Chính phủ, NHNN đã tiến hành mua lại 3 ngân hàng Xây dựng, Đại Dương và Dầu khí Toàn cầu.
Thống đốc Nguyễn Văn Bình trao đổi với các đại biểu Quốc hội trong giờ giải lao Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XIII |
Đưa ra hàng loạt căn cứ pháp lý, Thống đốc Nguyễn Văn Bình nhấn mạnh, NHNN chỉ can thiệp bắt buộc đối với NHTM yếu kém sau khi đã đặt ngân hàng yếu kém vào kiểm soát đặc biệt; song ngân hàng không có khả năng tự tái cơ cấu thành công và có ảnh hưởng lớn đến sự an toàn, ổn định của hệ thống ngân hàng và nền kinh tế.
Việc mua lại ngân hàng với được thực hiện trên cơ sở tiến hành định giá độc lập ngân hàng. Theo đó, NHNN quyết định giá trị thực vốn điều lệ và các quỹ dự trữ của ngân hàng căn cứ kết quả kiểm toán độc lập; xác định số vốn điều lệ ngân hàng cần bổ sung để bảo đảm đáp ứng yêu cầu về vốn pháp định và các quy định về an toàn trong hoạt động ngân hàng. Bên cạnh đó, Hội đồng quản trị của ngân hàng xác định rõ giá trị thực cổ phần của từng cổ đông trên cơ sở Quyết định của NHNN về giá trị thực vốn điều lệ của ngân hàng...
Nêu rõ, trường hợp giá trị thực vốn điều lệ của ngân hàng nhỏ hơn hoặc bằng 0 và cổ đông không tăng được vốn theo yêu cầu của NHNN, NHNN sẽ thực hiện mua bắt buộc ngân hàng với giá 0 đồng/cổ phần; Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Bình khẳng định: "Căn cứ quy định pháp luật hiện hành và nguyên tắc mua lại cổ phần bắt buộc của TCTD, NHNN thực hiện việc mua cổ phần của 3 ngân hàng nói trên theo giá trị thực, hợp lý của cổ phần".
Thống đốc cũng giải thích thêm: Về nguyên tắc, việc mua, bán, chuyển nhượng tài sản phải có giá cả và giá cả phải phù hợp với giá trị. Khi tài sản không có giá trị thì giá cả bằng 0 đồng. "Do cổ phần của các NHTMCP Xây dựng, Dầu khí Toàn cầu, Đại Dương đã mất hết giá trị (vốn chủ sở hữu của các ngân hàng này âm lớn), vì vậy NHNN chỉ mua lại với giá 0 đồng/cổ phần", Thống đốc nhấn mạnh.
Lý giải thêm về mục đích và chủ trương, Thống đốc NHNN cho biết: Việc NHNN mua lại cổ phần bắt buộc của các NHTM yếu kém nhằm bảo đảm sự an toàn, ổn định, trật tự của hệ thống ngân hàng và thị trường tài chính; bảo vệ quyền lợi của người gửi tiền; bảo đảm quá trình cơ cấu lại ngân hàng yếu kém không ảnh hưởng đến an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội.
"Việc NHNN mua lại bắt buộc đối với các NHTM yếu kém là giải pháp cuối cùng khi không còn giải pháp xử lý khác khả thi hơn để đạt được mục tiêu nói trên. Điều này cũng khẳng định quyết tâm của Chính phủ và NHNN kiên quyết xử lý triệt để những ngân hàng yếu kém và cảnh báo trách nhiệm của các cổ đông trong việc quản trị, điều hành và giám sát hoạt động của ngân hàng", Thống đốc NHNN nhấn mạnh.
Mua lại để tái cơ cấu
Về định hướng tái cơ cấu các ngân hàng yếu kém được mua lại, Thống đốc Nguyễn Văn Bình cho biết, sau khi NHNN mua lại NHTM yếu kém và chuyển đổi mô hình sang công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do NHNN là chủ sở hữu, NHNN chỉ định NHTM Nhà nước tham gia quản trị, điều hành và thực hiện phương án cơ cấu lại được duyệt. Đối với 3 NHTM vừa được NHNN mua lại, NHNN chỉ định Vietcombank quản trị, điều hành Ngân hàng Xây dựng và VietinBank quản trị, điều hành Ngân hàng Đại Dương, Ngân hàng Dầu khí Toàn cầu.
"Kể từ khi NHNN chính thức tiếp quản Ngân hàng Xây dựng, Dầu khí Toàn cầu, Đại Dương, NHNN không phải cho vay đặc biệt để chi trả tiền gửi; hoạt động của 3 ngân hàng này đã ổn định và cải thiện hơn: nợ xấu, tài sản không sinh lời bước đầu được xử lý và thu hồi; tiền gửi mới được gia tăng; tình trạng khách hàng rút tiền hàng loạt chấm dứt; quản trị điều hành được nâng cao", Thống đốc Nguyễn Văn Bình cho biết.
Cũng theo Thống đốc, hiện NHNN đang chỉ đạo các NHTM Nhà nước triển khai các phương án tái cơ cấu với hai nhiệm vụ trọng tâm là xử lý nợ xấu, thu hồi tài sản không sinh lời và tiếp tục phát triển hoạt động kinh doanh theo hướng an toàn, lành mạnh.
Sau khi những khó khăn, yếu kém được khắc phục, hoạt động của ngân hàng được NHNN mua lại về cơ bản ổn định và trở lại bình thường, giá trị doanh nghiệp và vốn chủ sở hữu của ngân hàng được mua lại gia tăng, NHNN sẽ tiến hành thoái vốn thông qua sáp nhập, hợp nhất với ngân hàng khác, cổ phần hóa hoặc bán cho nhà đầu tư tiềm năng…
Giải đáp băn khoăn về nguồn lực của việc NHNN mua lại, tái cơ cấu 3 ngân hàng Xây dựng, Dầu khí Toàn cầu, Đại dương, Thống đốc Nguyễn Văn Bình khẳng định: NHNN mua ngân hàng 0 đồng tức là NHNN không phải bỏ tiền ra mua ngân hàng.
Còn nguồn vốn chủ yếu để tái cơ cấu và mở rộng hoạt động kinh doanh của ngân hàng yếu kém sau khi được NHNN mua lại bao gồm: Thứ nhất, nguồn vốn huy động từ doanh nghiệp, dân cư. Đây là nguồn vốn quan trọng và lâu dài đối với ngân hàng. "Với uy tín là ngân hàng do Nhà nước sở hữu 100% vốn, các ngân hàng được mua lại có khả năng mở rộng huy động được nguồn vốn này", Thống đốc cho biết.
Thứ hai, nguồn tiền gửi, tiền vay từ các TCTD khác, đặc biệt là NHTM Nhà nước được giao tham gia quản trị, điều hành ngân hàng yếu kém làm đầu mối phối hợp với các NHTM Nhà nước khác để hỗ trợ nguồn vốn trung, dài hạn với lãi suất hợp lý cho ngân hàng yếu kém này.
Thứ ba, nguồn vốn từ việc xử lý nợ xấu, tài sản không sinh lời. Do là ngân hàng 100% vốn của Nhà nước, NHNN phối hợp chặt chẽ cùng với các cơ quan chức năng trong việc xử lý nợ xấu, thu hồi tiền, tài sản của ngân hàng đang bị các đối tượng chiếm dụng, sử dụng bất hợp pháp.
Thứ tư, nguồn vốn vay đặc biệt, vay tái cấp vốn từ NHNN (bao gồm cả vay tái cấp vốn trên cơ sở trái phiếu đặc biệt, hồ sơ tín dụng, giấy tờ có giá khác).
Thống đốc cũng khẳng định: Các quan hệ kinh tế, tài chính giữa VietinBank, Vietcombank với 3 Ngân hàng Xây dựng, Dầu khí Toàn cầu và Đại Dương là quan hệ dân sự bình thường giữa hai pháp nhân độc lập và phải tuân thủ theo quy định của pháp luật.
VietinBank, Vietcombank không phải gánh chịu các chi phí, tổn thất và không phải cấp vốn đối với 3 ngân hàng được mua lại ngoài việc cử người tham gia quản trị, điều hành tại ngân hàng mua lại; hỗ trợ về cơ hội kinh doanh, khách hàng. Các khoản hỗ trợ vốn của NHNN cho ngân hàng được mua lại là quan hệ tín dụng và ngân hàng mua lại có nghĩa vụ trả nợ NHNN theo đúng quy định của pháp luật.
”Như vậy, biện pháp mua lại NHTMCP yếu kém được NHNN phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ngành liên quan triển khai theo đúng quy định của pháp luật và chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ; không sử dụng tiền của ngân sách Nhà nước; không gây thiệt hại kinh tế cho Nhà nước, NHNN và các NHTM Nhà nước được chỉ định tham gia quản trị, điều hành. Việc mua lại và tiếp quản các NHTMCP yếu kém trong thời gian qua đã góp phần bảo đảm an toàn hệ thống các TCTD, ổn định thị trường tiền tệ và củng cố niềm tin của người gửi tiền đối với hệ thống ngân hàng và các chủ trương, biện pháp cơ cấu lại các TCTD”, Thống đốc kết luận.