Muốn giữ lạm phát, phải chấp nhận tăng trưởng thấp
Đầu năm 2012, ADB đã dự báo mức lạm phát của năm là 9,5%. Trong khi đó, tình hình lạm phát thực tế của nửa đầu năm 2012 thấp hơn chúng tôi nghĩ, chủ yếu là do giá cả hàng lương thực, thực phẩm đã giảm rất nhanh. Vì vậy, NHNN đã giảm lãi suất nhanh hơn chúng tôi dự liệu. Nới lỏng chính sách tiền tệ sẽ có tác động làm tăng lạm phát và các hoạt động kinh tế nói chung, tuy với một độ trễ nhất định từ nay đến cuối năm. Mặc dù vậy, chúng tôi kỳ vọng lạm phát năm 2012 sẽ ở mức một con số, nhiều khả năng rơi vào khoảng 6% - 8%.
Tuy nhiên, hiện tăng trưởng đang bị chậm lại. Theo ông, liệu có nên chuyển từ mục tiêu kiềm chế lạm phát sang thúc đẩy tăng trưởng?
Các chính sách để giải quyết tình trạng tăng trưởng bị chậm lại phải tùy thuộc vào nguyên nhân. Nếu tăng trưởng chậm do cầu của nền kinh tế đình trệ nhất thời, thì các “chính sách phản chu kỳ” (nới lỏng khi tăng trưởng chậm, thắt chặt khi tăng trưởng nóng) trong thời điểm này có thể hợp lý.
Tuy nhiên, tình hình hiện tại của Việt Nam, tiềm năng tăng trưởng có thể bị ảnh hưởng bởi các cản trở về cấu trúc. Điều này cho thấy “chính sách phản chu kỳ” có thể không phải là câu trả lời hoàn hảo nhất cho Việt Nam lúc này. Thay vào đó các bạn cần tập trung nguồn lực vào việc tiếp tục tái cơ cấu. Nới lỏng các chính sách tiền tệ và tài khóa quá nhanh trong thời điểm này, có thể khiến tăng trưởng nhanh trong ngắn hạn, nhưng cùng lúc cũng sẽ đẩy lạm phát lên cao – như những gì đã diễn ra vài năm qua. Mục tiêu tăng trưởng và lạm phát bền vững được đề ra trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội chỉ có thể đạt được thông qua việc tái cơ cấu một cách thành công, đặc biệt trong khu vực tài chính và doanh nghiệp.
Ông từng cảnh báo lãi suất thực có thể âm nếu lãi suất huy động giảm quá nhanh, từ đó sẽ ảnh hưởng đến tỷ giá. Vậy theo ông hiện đã phải lo về điều đó chưa?
Dựa vào những ước lượng về lạm phát kỳ vọng hiện tại, lãi suất huy động 9%/năm đang cho chúng ta mức lãi suất thực dương 1% - 2%/năm. Tuy nhiên, chính phủ nên kiểm soát chặt chẽ các hoạt động của thị trường ngoại hối. Nếu NHNN thành công trong việc giữ lạm phát ở mức thấp trong vài năm tới, thì rủi ro tỷ giá sẽ giảm dần.
Xuất khẩu đóng góp khá lớn vào tăng trưởng GDP 6 tháng đầu năm. Ảnh: Thục Trinh
Vậy rốt cuộc, chính sách tiền tệ và tài khóa cần kết hợp như thế nào để đảm bảo lạm phát thấp một cách bền vững?
Năm 2011, việc triển khai Nghị quyết 11 đã rất thành công, nhờ sự phối hợp chặt chẽ của các cơ quan chủ chốt như NHNN và Bộ Tài chính. Các quan điểm về chính sách tiền tệ và tài khóa đều nhất quán và củng cố lẫn nhau, trong khi các bước đi chính sách vẫn giao tiếp một cách rõ ràng với thị trường. Giữ vững sự phối hợp nhịp nhàng này sẽ là yếu tố then chốt để Việt Nam đạt được các mục tiêu kinh tế vĩ mô trong tương lai. Bộ Tài chính đã đưa ra các chính sách tài khóa theo Nghị quyết 13 để tháo gỡ khó khăn cho DNNVV của một số ngành nhất định. Để có được những chính sách tiền tệ hiệu quả, NHNN cần nắm rõ ảnh hưởng của những chính sách tài khóa này lên mục tiêu ban đầu của ngân sách năm 2012 là bội chi ở mức 4,8% GDP. Ngoài việc phối hợp chặt chẽ với nhau, việc thực hiện chính sách cũng sẽ có lợi khi các cơ quan chức năng tiếp tục giao tiếp một cách rõ ràng với thị trường; giải thích cho thị trường hiểu lí do đưa ra các chính sách tài khóa và tiền tệ như vậy. Cuối cùng, trừ khi chính phủ thực hiện một cách thành công việc tái cơ cấu, còn không, để giữ lạm phát ở một con số trong một khoảng thời gian, đòi hỏi Việt Nam phải chấp nhận mức tăng trưởng thấp, có thể thấp hơn mục tiêu đề ra trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội.
Lạm phát lõi (lạm phát đã loại trừ giá lương thực, thực phẩm và năng lượng) là một công cụ hữu hiệu cho việc hoạch định các chính sách tiền tệ. Bởi vì giá lương thực, thực phẩm và năng lượng thường hay bị tác động bởi các cú sốc đến từ nguồn cung, nên thường không ổn định. Cơ sở cho ý kiến này là lãi suất nên được điều chỉnh dựa vào áp lực thường xuyên lên lượng cầu, thay vì các biến động nhất thời của nguồn cung. Tuy nhiên, việc điều chỉnh tiền lương, nên sử dụng lạm phát tổng để tính việc tăng lương. |
Thúy Ngân thực hiện