Mỹ điều chỉnh thuế và những tác động với Việt Nam

	Mỹ phác thảo mẫu hình FTA
	Chiến tranh thương mại: Bao giờ Mỹ gọi tên?
	Mỹ có thể "lơ" WTO trong việc chống thương mại không công bằng

Chính quyền mới của Mỹ đang đề xuất thay đổi hệ thống thuế DN hiện nay bằng hệ thống thuế mới: “Thuế doanh nghiệp điều chỉnh biên giới (BAT)”.

Hướng tới “thương mại công bằng”

Những cam kết trong suốt quá trình tranh cử cũng như thực tiễn điều hành của tân Tổng thống Mỹ Donald Trump trong hơn 2 tháng qua không chỉ cho thấy xu hướng nước Mỹ đang theo đuổi chủ nghĩa bảo hộ, làm chậm lại tiến trình toàn cầu hóa mà còn phản ánh tư tưởng “thương mại tự do nhưng phải công bằng” theo cách của Mỹ. Cụ thể, theo các chuyên gia nghiên cứu về Mỹ, chính quyền mới của Mỹ rất quan tâm đến quan hệ thương mại song phương công bằng với các đối tác. Trong đó, một trong những vấn đề mà Mỹ thấy “không công bằng” là thâm hụt thương mại của Mỹ quá lớn với một số nước.

Dự báo hàng dệt may vào Mỹ sẽ không chịu tác động lớn nếu Mỹ áp dụng thuế BAT

Gần đây, Chủ tịch Ủy ban thương mại Mỹ Peter Navarro đã liệt kê danh sách 16 nước đang khiến thâm hụt thương mại của Mỹ gia tăng. Đứng đầu danh sách này là Trung Quốc, ngoài ra còn có những đối tác lớn khác của Mỹ như Nhật Bản, Đức, Canada, Mexico… Trong một động thái mới nhất, ngày 31/3/2017, Tổng thống Donald Trump đã ký một sắc lệnh yêu cầu tiến hành một nghiên cứu (điều tra) trong 90 ngày về mức độ “lạm dụng thương mại” của các nước với Mỹ.

Mục tiêu đặt ra là xác định chính xác xem mức thâm hụt thương mại của Hoa Kỳ do những thực tiễn thương mại “không công bằng” mà các quốc gia đã thực hiện là bao nhiêu (với từng quốc gia và sản phẩm cụ thể), và từ đó tìm kiếm chính sách và các biện pháp để khắc phục sự mất cân bằng này.

Và rất có thể việc áp dụng hệ thống thuế BAT chính là một trong các giải pháp phản ánh tư tưởng “thương mại công bằng” này của chính quyền mới ở Mỹ. Trong khi hệ thống thuế hiện hành đánh thuế lợi nhuận của DN (cho phép các DN khấu trừ chi phí từ hàng nhập khẩu và đánh thuế doanh thu hàng xuất khẩu) thì BAT sẽ đánh thuế doanh thu nội địa và do đó đánh thuế các sản phẩm trong nước và hàng nhập khẩu.

Kỳ vọng đặt ra khi áp dụng BAT là Mỹ sẽ tăng được doanh thu thuế, tăng sản lượng trong nước và giảm thâm hụt thương mại. Hiện chưa thể biết chắc chắn công cụ thuế mới này có được áp dụng không, thời điểm áp dụng hay có lựa chọn đối tượng trong áp dụng không. Tuy nhiên, với một người mà đã có nhiều cam kết “nói là làm” ngay như ông Trump thì việc chúng ta cần chủ động nghiên cứu, tìm hiểu về các tác động của thuế BAT xem ra là không thừa.

Theo chuyên gia kinh tế, TS. Võ Trí Thành, một trong những vấn đề đầu tiên cần quan tâm là xem hệ thống thuế mới này có phù hợp với các quy định của WTO không bởi cơ sở pháp lý của BAT dường như đang gây tranh cãi. Bên cạnh đó, liệu chính sách thuế mới sẽ sử dụng với tất cả các nước hay chỉ áp dụng với những nước mà chính quyền Mỹ nhận định đang “không công bằng” và Mỹ đang phải chịu thâm hụt thương mại lớn, cũng như liệu mức thuế áp dụng với các nước có đồng nhất hay tùy thuộc mức thâm hụt thương mại cụ thể của Mỹ…

Cần theo dõi và cẩn trọng

Theo báo cáo chuyên đề về BAT của Công ty Nghiên cứu thị trường MarketIntelo, nếu hệ thống thuế mới này được áp dụng có thể gây tác động bất lợi cho các nước xuất khẩu sang Mỹ, trong đó có Việt Nam, với mức độ ra sao sẽ phụ thuộc vào quy mô thương mại, sản phẩm thay thế và phản ứng nhu cầu tại Mỹ khi giá hàng hóa nhập khẩu cao hơn.

“Nói chung, mức độ ảnh hưởng sẽ phụ thuộc nhiều vào khả năng thay thế của các sản phẩm trong nước và sản phẩm nhập khẩu từ nước khác cũng như cách mà người tiêu dùng Mỹ sẽ phản ứng với việc tăng giá hàng nhập khẩu (độ co giãn theo giá). Ít nhất đối với những hàng hóa xuất khẩu hàng đầu của Việt Nam, có thể dự đoán rằng các sản phẩm như hàng dệt may và hàng điện tử sẽ không bị thay thế ngay bởi các sản phẩm sản xuất tại Mỹ.

Bởi trước mắt, các công ty nhập khẩu tại Mỹ, chẳng hạn siêu thị bán lẻ Wal Mart, sẽ đẩy gánh nặng tăng giá cho người tiêu dùng, từ đó làm gia tăng lạm phát ở Mỹ. Phản ứng của người tiêu dùng Mỹ sau đó ra sao sẽ xác định sự thay đổi nhu cầu nhập khẩu, qua đó có thể tác động đến xuất khẩu của Việt Nam trong ngắn hạn” - TS. Đinh Tuấn Minh, Giám đốc điều hành Công ty Nghiên cứu thị trường Marketintello nhận định.

Cho rằng còn quá sớm để nói về tác động của khả năng Mỹ điều chỉnh sang thuế BAT nhưng TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia tài chính-ngân hàng cũng đồng tình với quan điểm cần bắt đầu quan tâm và có những nghiên cứu, tính toán tác động đối với kinh tế, thương mại và đầu tư của Việt Nam. “Thời điểm để thuế BAT có hiệu lực chắc ít nhất phải từ đầu năm tới vì chính quyền Mỹ còn phải bàn thảo và cần được Quốc hội Mỹ thông qua. Trong đó tôi cho rằng, cần đặc biệt quan tâm tới 3 yếu tố: Cơ cấu ngành hàng xuất khẩu của Việt Nam vào Mỹ; Độ co giãn về cầu (giá tăng do thuế BAT sẽ tác động tới nhu cầu của người tiêu dùng và DN ở Mỹ thế nào) và khả năng thay thế hàng hóa Việt Nam bằng hàng hóa tương tự từ các nước khác trên thị trường Mỹ” – TS. Lực nói.

Tuy nhiên, chuyên gia này cũng cho rằng, đánh giá sơ bộ với 3 nhân tố trên thì tác động của BAT đối với Việt Nam không quá lớn. Nhưng cũng không vì thế mà chúng ta chủ quan. Đơn cử, chính sách tỷ giả của chúng ta sẽ cần linh hoạt hơn để tránh những ảnh hưởng tiêu cực đối lợi thế cạnh tranh xuất khẩu. Đây cũng là nhận định được MarketIntelo đưa ra khi cho rằng, các nước xuất khẩu sang Mỹ có thể sẽ lường trước thay đổi chính sách thuế tại Mỹ và sử dụng chính sách tiền tệ để giảm giá trị đồng tiền của họ đối với USD, qua đó giúp cho hàng hóa xuất khẩu của họ cạnh tranh được.

“Trước xu hướng bảo hộ tăng lên, một số cam kết nay không đi vào thực thi được như TPP hay tới đây Mỹ có thể áp dụng thuế BAT thì sẽ những có tác động nhất định đến xuất khẩu của Việt Nam” – TS. Thành nhận định. Và theo ông Thành, thực tế này đòi hỏi một mặt, cần phải thúc đẩy cải cách mạnh hơn nữa về môi trường kinh doanh và thủ tục hành chính để giúp giảm các chi phí giao dịch trong kinh doanh cho DN.

Mặt khác, cần xác định Mỹ vẫn là thị trường rất quan trọng của Việt Nam. Bởi chỉ trong khuôn khổ WTO và Hiệp định Thương mại song phương Việt Nam - Hoa Kỳ (BTA) đã có thì Mỹ đã là thị trường xuất khẩu số một của Việt Nam và điều đó cũng cho thấy, không phải chúng ta không khả năng cạnh tranh ở thị trường này. Nhưng đồng thời, những chân trời mới, thị trường mới cũng như có khả năng làm sâu sắc hơn nhờ hội nhập sâu của Việt Nam cần tiếp tục được tận dụng tốt hơn nữa, cả từ phía Chính phủ và DN.